ព្រះបាទជ័យជេដ្ឋាទី៣ អង្គស៊ូ ឬចៅពញាសូរ (រជ្ជកាលទី១ ១៦៧៥ -១៦៨៨) លុះវាយកំចាត់ទ័ពយួនអោយថយទៅវិញអស់ ព្រះអង្គស៊ូ ឬចៅពញាសូរ ដែលមានព្រះជន្ម១៦វស្សា បានឡើងសោយរាជ្យស្នងព្រះរៀមនៅក្រុងឧដុង្គមានជ័យ ដោយមានព្រះនាមថា សម្ដេចព្រះស្រីជ័យជេដ្ឋា។ ព្រះអង្គទ្រង់លើកអង្គលី (អង្គអី?) ព្រះអនុជរួមបិតា (អែកសារខ្លះថាជាប្រះមាតុច្ឆា) ជាអគ្គមហេសី។
គួរគប្បីជ្រាបថា នៅគ.ស. ១៦៧៩ មាននាម៉ឺនចិនឈ្មោះយឿង ង៉ានឌិច និង ត្រឹង ធឿងស្វៀង រត់ពីខេត្ដក្វាងទុងក្វាងស៊ី ព្រោះពេលនោះពួកម៉ង់ស៊ូ វាយយកបានប្រទេសចិននៃរាជវង្សមិញ។ ដោយពុំព្រមចំនុះពួកបរទេសឈ្លានពានទឹកដី ពួកចិនទាំងនោះបាននាំគ្នា ៣០០០នាក់ និងសំពៅ ៥០មកសុំជ្រកកោននឹងស្ដេចយួន។ ស្ដេចថៃ តុង ទ្រង់បានបញ្ជូនជនភៀសខ្លួននោះអោយទៅនៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ ត្រង់តំបន់យ៉ាឌិញ (ឧកញ៉ាឌិន?)។ ក្រោយមកពួកនោះបានបំបែកគ្នាទៅនៅត្រង់ដូនណៃខ្លះ ត្រង់មេសរខ្លះ ប្រកបរបរធ្វើស្រែចំការ បង្កើតក្រុងមានឈ្មួញបរទេសចូលលក់ដូរយ៉ាងច្រើន គឺឈ្មួញជាតិអឺរ៉ុប ឈ្មួញជប៉ុន និងឈ្មួញជ្វា។
គួរគប្បីជ្រាបថា នៅពេលដំណាលគ្នាជាមួយ នឹងជនជាតិចិនភៀសខ្លួនខាងលើនេះ មានចិនម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ម៉ាក គីវ មានកំណើតនៅខេត្ដក្វាងទុង ជាឈ្មួញមានឈ្មោះល្បី ធ្លាប់ធ្វើសកម្មភាពជំនួញនៅប្រទេសហ្វីលីពីន និងនៅក្រុងបាតាវ្យានៅពេលដែលចិនច្បាំងចាញ់ពួក ម៉ង់ស៊ូ លោកមិនព្រមប្រកាន់យកទំនៀមទំលាប់បរទេស មានការក្រងសក់ជាដើម ក៏រត់មកជ្រកកោននឹងស្ដេចខ្មែរ ហើយត្រូវបានតែងតាំងជាមន្រ្ដីឈរត្រួតតំបន់ឆ្នេរឈូងសមុទ្រសៀម។ ដោយឃើញផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្មែរ មានភាពច្របូកច្របល់ និងដោយជីកបានកំណប់មួយ គាត់ក៏ក្លាយទៅជាអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភ។ គាត់បានសង់បន្ទាយ និងក្រុងនៅមាត់សមុទ្រ ហើយប្រមូលរាស្រ្ដអោយទៅនៅត្រង់ពាម កោះត្រល់ កំពត កំពង់សោម ក្រមួនស ទឹកខ្មៅ។ នៅគ.ស. ១៦៨៧ - ១៦៨៨ សៀមលើកទ័ពចូលវាយលុកដំបន់ពាម ចាប់បានម៉ាកគីវ យកទៅប្រទេសសៀម តែក្រោយមកគាត់បានលួចរត់ត្រលប់មកពាមបានវិញនៅប្រមាណ គ.ស. ១៧០០(៣៧)។
នៅគ.ស.១៦៨២ ព្រះអង្គនន់ ដែលបានភៀសព្រះអង្គទៅស្រុកយួននោះ ទ្រង់បានប្រមែប្រមូលពួកចិន ដែលជាចំនូលថ្មីនៅដូនណៃ យ៉ាឌិញ ផ្សំគ្នាជាមួយទ័ពយួនខ្លះ លើកទៅវាយព្រះជ័យជេដ្ឋាទៀត ដំបូងវាយយកបានខេត្ដព្រះត្រពាំង បាសាក់ ហើយលើកបង្ហួសដល់ភ្នំពេញឧដុង្គ កាលនោះព្រះជ័យជេដ្ឋា កំពុងតែគង់នៅវាំងទ្រនំជ្រឹង ទ្រង់កែនទ័ពទៅច្បាំងឈ្នះទ័ពចិនក៏ថយទៅនៅកោះតែងអស់ ប៉ុន្ដែពួកនោះបានចាប់ព្រះមាតាព្រះអង្គទៅឃុំទុកនៅជ្រោយចង្វារ ក្រោយមកបានពញាហុកទៅរំដោះបានមកវិញ។ នៅគ.ស. ១៦៨៣ ព្រះជ័យជេដ្ឋា ទ្រង់យាងទៅគង់នៅ ឧដុង្គមានជ័យវិញ។ នៅគ.ស. ១៦៨៤ ព្រះអង្គនន់ ត្រលប់មកពីស្រុកយួន មកតាំងបន្ទាយនៅស្រីសន្ធរ ហើយលើកទ័ពចំរុះខ្មែចិនទៅវាយក្រុងភ្នំពេញ តែត្រូវបរាជ័យថយចូលបន្ទាយវិញ។ នៅគ.ស. ១៦៨៨ ព្រះជ័យជេដ្ឋាទ្រង់ប្រឈួនដោយជំងឺពិសក្ដៅ (អែកសារខ្លះកើតអុតធំ) ក៏ប្រគល់រាជសម្បត្ដិថ្វាយព្រះមាតា។
រជ្ជកាលអ្នកម្នាងទៃ ១៦៨៨
ព្រះមាតាទ្រង់បានសោយរាជ្យជំនួសបាន៣ខែ។ លុះព្រះជ័យជេដ្ឋា ទ្រង់បានជាសះស្បើយហើយ ក៏ទ្រង់ចេញព្រះផ្នួសបាន៧ថ្ងៃហើយលាមកឡើងសោយរាជ្យវិញ។
គួរគប្បីជ្រាបថា នៅគ.ស. ១៦៧៩ មាននាម៉ឺនចិនឈ្មោះយឿង ង៉ានឌិច និង ត្រឹង ធឿងស្វៀង រត់ពីខេត្ដក្វាងទុងក្វាងស៊ី ព្រោះពេលនោះពួកម៉ង់ស៊ូ វាយយកបានប្រទេសចិននៃរាជវង្សមិញ។ ដោយពុំព្រមចំនុះពួកបរទេសឈ្លានពានទឹកដី ពួកចិនទាំងនោះបាននាំគ្នា ៣០០០នាក់ និងសំពៅ ៥០មកសុំជ្រកកោននឹងស្ដេចយួន។ ស្ដេចថៃ តុង ទ្រង់បានបញ្ជូនជនភៀសខ្លួននោះអោយទៅនៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ ត្រង់តំបន់យ៉ាឌិញ (ឧកញ៉ាឌិន?)។ ក្រោយមកពួកនោះបានបំបែកគ្នាទៅនៅត្រង់ដូនណៃខ្លះ ត្រង់មេសរខ្លះ ប្រកបរបរធ្វើស្រែចំការ បង្កើតក្រុងមានឈ្មួញបរទេសចូលលក់ដូរយ៉ាងច្រើន គឺឈ្មួញជាតិអឺរ៉ុប ឈ្មួញជប៉ុន និងឈ្មួញជ្វា។
គួរគប្បីជ្រាបថា នៅពេលដំណាលគ្នាជាមួយ នឹងជនជាតិចិនភៀសខ្លួនខាងលើនេះ មានចិនម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ម៉ាក គីវ មានកំណើតនៅខេត្ដក្វាងទុង ជាឈ្មួញមានឈ្មោះល្បី ធ្លាប់ធ្វើសកម្មភាពជំនួញនៅប្រទេសហ្វីលីពីន និងនៅក្រុងបាតាវ្យានៅពេលដែលចិនច្បាំងចាញ់ពួក ម៉ង់ស៊ូ លោកមិនព្រមប្រកាន់យកទំនៀមទំលាប់បរទេស មានការក្រងសក់ជាដើម ក៏រត់មកជ្រកកោននឹងស្ដេចខ្មែរ ហើយត្រូវបានតែងតាំងជាមន្រ្ដីឈរត្រួតតំបន់ឆ្នេរឈូងសមុទ្រសៀម។ ដោយឃើញផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្មែរ មានភាពច្របូកច្របល់ និងដោយជីកបានកំណប់មួយ គាត់ក៏ក្លាយទៅជាអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភ។ គាត់បានសង់បន្ទាយ និងក្រុងនៅមាត់សមុទ្រ ហើយប្រមូលរាស្រ្ដអោយទៅនៅត្រង់ពាម កោះត្រល់ កំពត កំពង់សោម ក្រមួនស ទឹកខ្មៅ។ នៅគ.ស. ១៦៨៧ - ១៦៨៨ សៀមលើកទ័ពចូលវាយលុកដំបន់ពាម ចាប់បានម៉ាកគីវ យកទៅប្រទេសសៀម តែក្រោយមកគាត់បានលួចរត់ត្រលប់មកពាមបានវិញនៅប្រមាណ គ.ស. ១៧០០(៣៧)។
នៅគ.ស.១៦៨២ ព្រះអង្គនន់ ដែលបានភៀសព្រះអង្គទៅស្រុកយួននោះ ទ្រង់បានប្រមែប្រមូលពួកចិន ដែលជាចំនូលថ្មីនៅដូនណៃ យ៉ាឌិញ ផ្សំគ្នាជាមួយទ័ពយួនខ្លះ លើកទៅវាយព្រះជ័យជេដ្ឋាទៀត ដំបូងវាយយកបានខេត្ដព្រះត្រពាំង បាសាក់ ហើយលើកបង្ហួសដល់ភ្នំពេញឧដុង្គ កាលនោះព្រះជ័យជេដ្ឋា កំពុងតែគង់នៅវាំងទ្រនំជ្រឹង ទ្រង់កែនទ័ពទៅច្បាំងឈ្នះទ័ពចិនក៏ថយទៅនៅកោះតែងអស់ ប៉ុន្ដែពួកនោះបានចាប់ព្រះមាតាព្រះអង្គទៅឃុំទុកនៅជ្រោយចង្វារ ក្រោយមកបានពញាហុកទៅរំដោះបានមកវិញ។ នៅគ.ស. ១៦៨៣ ព្រះជ័យជេដ្ឋា ទ្រង់យាងទៅគង់នៅ ឧដុង្គមានជ័យវិញ។ នៅគ.ស. ១៦៨៤ ព្រះអង្គនន់ ត្រលប់មកពីស្រុកយួន មកតាំងបន្ទាយនៅស្រីសន្ធរ ហើយលើកទ័ពចំរុះខ្មែចិនទៅវាយក្រុងភ្នំពេញ តែត្រូវបរាជ័យថយចូលបន្ទាយវិញ។ នៅគ.ស. ១៦៨៨ ព្រះជ័យជេដ្ឋាទ្រង់ប្រឈួនដោយជំងឺពិសក្ដៅ (អែកសារខ្លះកើតអុតធំ) ក៏ប្រគល់រាជសម្បត្ដិថ្វាយព្រះមាតា។
រជ្ជកាលអ្នកម្នាងទៃ ១៦៨៨
ព្រះមាតាទ្រង់បានសោយរាជ្យជំនួសបាន៣ខែ។ លុះព្រះជ័យជេដ្ឋា ទ្រង់បានជាសះស្បើយហើយ ក៏ទ្រង់ចេញព្រះផ្នួសបាន៧ថ្ងៃហើយលាមកឡើងសោយរាជ្យវិញ។
No comments:
Post a Comment