សេនាប្រមុខ លន់ នល់

សង្ខេបប្រវត្តិ និងការវិភាគប្រវត្តិសាស្រ្ត ដោយ្ចាស់ប្លុក Blogger ៖ លន់ លន់ មានឈាមជ័រជា ខ្មែរក្រោម/កម្ពុជាក្រោយ តែលន់លន់ប្រកាសថាខ្លួន កើតនៅព្រៃវែង។ សួរថា លន់ នល់ ជាខ្មែរ ? ជាយួន ? ឬ ជាចិន? ចម្លើយ គឺគ្រុមគ្រូសារ លន់លន់ ជាកូនកាតចិន យួន និងខ្មែរ !។  មុនឆ្នាំ ១៩៤៦ ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្រោមអំណាច បារាំង និង ជប៉ុន ដែលកម្ពុជាគ្មានឯករាជ្យ គ្មានកងទ័ពជាតិទេ មានតែនគរបាល កាលណោះ លន់ លន់ ក្លាយជាភ្នាកងារ់សម្ងាត់របស់ សម្តេច សីហនុ។ ឆ្នាំ ១៩៥៣ កម្ពុជាបានឯករាជ្យ លន់ នល់ ត្រូវបានតម្លើង បុណ្យសក្តិជាបន្តបន្ទាប់។ លន់ លន់ មានកំលាំងនគរបាល និង កំលាំងយោធាក្នុងដៃ ដែលល្មមអាចការពារ សម្តេច នរោត្តសីហនុ ពីការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាដ ពីគ្រុម សឺនសាន ក្រុមអាមេរិក វៀតណាមខាងត្បូង ប្រទេសសៀម ។ គ្រាដែល កម្ពុជាក្រោម គ្រប់គ្រងដោយអាមេរិក និងគ្រាដែល ប្រទេសសៀមស្ថិតក្រោមអំណាចយោធាអាមេរិក/អគ្លេស ដូច្នេះ គឺមានតែកម្ពុជា ទេដែលនៅ កណ្តាល ប្រឆាំង អាមេរិក និង វៀតណាមខាងត្បូង។ អាមេរិក សៀម និង វៀតណាមខាង សហការណ័រួមគ្នា លើកបន្តុប ស្តេច ស៊ីសុវត្តិ សិរិមតៈ ជាស្តេចទៅអនាគត និងលើក លន់ លន់ ជាឧបរាជ្យ តែក្រោយរដ្ឋប្រហារជាសម្ងាត់ ឃើញថា មានកំលាំងតបតវិញខ្លាំងក្លា ដូច្នេះ គេដូរទៅជា របប សាធារណរដ្ឋ គឺ លន់ លន់ ជាប្រមុខរដ្ឋ សិរីមតៈ កាន់កាប់ទ័ព ហើយរៀបចេញជា រដ្ឋប្រហារ សិប្បនិម្មិតថ្ងៃទី ១៨ មិនា ឆ្នាំ ១៩៧០។ រដ្ឋប្រហារនេះមានគោលបំណងដេញ ទ័ពវៀតណាមខាងជើងចាកចេញពី កម្ពុជា គ្រាដែលទ័ពទាំងនោះ ចូលវាយប្រទេស វៀតណាមខាងត្បូង។ អាមេរិក និង វៀតណាមខាងត្បូងប្រើទ័ពជាង ២០ ម៉ឺននាក់ ចូលវាយ ទ័ពវៀតណាមខាងជើងតាមព្រំដែនកម្ពុជា​ ពេលបេសកម្មបញ្ចប់ កងទ័ពវៀតណាមខាងត្បូងប្រមាណ ៥ ម៉ឺននាក់ នៅបន្តបោះទីតាំងក្នុងទឹកដីកម្ពុជា និង ជ័ួយទ័ព លន់ លន់នៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលលន់ នល់ ដដែល-- ក្នុងស្ថានភាពនេះ ដែលប្រជាជនខ្មែរអ្នកស្នេហារជាតិ មើលឃើញថា លន់ លន់ ជាជនក្បត់ជាតិ នាំយួនចូលស្រុក !និងមានការសោកស្តាយ ដែលខំជួយរបប លន់ លន់ សិរិមតៈ កន្លងមក​ក៍រត់ចុះចូលជាមួយ ខ្មែររំដោះរបស់ នរោត្តមសីហនុ និង ខ្មែរក្រហម របស់ ប៉ុលពត អៀងសារី ខៀវសំផន។ ពេលដែលកំលាំងប្រឆាំងខ្លាំង លន់ លន់ រត់ភៀងខ្លួនទៅ អគ្លេសជាមួយលុយជាង ២០០ លានដុល្លា បន្ទាប់មក ត្រូវចោរ ជាជនស្បែកខ្មៅ ប្លន់អស់​! ចំណែក សិរិមតៈដែលនៅតស៊ូ ព្រមចុះចាញ់ ត្រូវទ័ពខ្មែរក្រហម យកទៅចាញ់ចោលនៅមុខវាំង្គ ភ្លាម​ នៅថ្ងៃទី ១៧ មេសា ១៩៧៥។ ចំណែក លន់ នន់ ជាប់្អន ជាមិត្តភ័ក្ររបស់ ប៉ុលពត​ក៍ត្រូវគេសម្លាប់ចោលដែរ-- នេះជាវាសនា គ្រួសារក្បត់ជាតិ !! អាន បន្ថែមទីនេះ 

ថ្ងៃនេះខួប នៃការស្លាប់ របស់ លន់ លន់ (១៧ វិច្ឆិកា ១៩៨៥) ដើម្បីយល់ ដឹង វិភាគបានល្អ គួរគម្បី វិភាគរកថា តើ របបណា/ មេដឹកនាំណាខ្លះ ដែលស្ពប់ លន់ លន់ និង របប លន់ លន់? -- ជាចម្លើយរបស់ខ្ញុំផ្ទាល់ សត្រូវរបស់ លន់លន់ គឺរបបលោក តាសឺន សាន របប លន់ នល់ខ្លួនឯង របប សម្តេចសីហនុ  របបខ្មែរក្រហម របបរដ្ឋកម្ពុជា/គណបក្សប្រជាជន  និង ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ ។ តាមន័យនេះ លោកអ្នកវិភាគ ឃើញថា លន់ លន់ ជាជនស្នេហារជាតិ ស្អាតស្អំ !! ដូចជា មិនសូវស្តាប់គេឯង !!! ខិខិ

ប្រទេសកម្ពុជាមានការផ្លាស់ប្តូររបបនយោបាយជាច្រើនដូចជា៖
ពីដើមដល់មុនឆ្នាំ ១៩៤៧ ជារបបរាជាធិបតេយ្យ

1. ១៩៤៧-១៩៧០ របបរាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
2. ១៩៧០-១៩៧៥ របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ
3. ១៩៧៥-១៩៧៩ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
4. ១៩៧៩-១៩៩៣ របបសាធារណរដ្ឋកម្ពុជា (រដ្ឋកម្ពុជា)
5. ១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន របបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។

ប្រវត្តិ សេនាប្រមុខ លន់ នល់

ប្រវត្តិលោក លន់ នល់ ជីវប្រវត្តិលោក សេនាប្រមុខប្រធានាធិបតី លន់ នល់

• ១៩១៣ លោក លន់ នល់ Wikipedia (កើតថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៣, ក្នុងខេត្តព្រៃវែង) ជាអ្នកនយោបាយ និង ជាឧត្តមសេនីយ៍ យោធាកម្ពុជា (សេនាប្រមុខ) ដែលធ្លាប់កាន់តំណែងជា នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា២លើក(១៩៦៦-៦៧, ១៩៦៩-៧១) និងជារដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ ជាច្រើនសា។ គាត់​បាន​ដឹកនាំ​រដ្ឋប្រហារ​យោធា​ ទម្លាក់ព្រះអម្ចាស់​ នរោត្តម​ សីហនុ​ ហើយ​ប្រកាស​តាំង​ខ្លួនជាប្រ​ធានាធិបតី​ នៃរបប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ ដែលទើប​បង្កើត​ឡើង ព្រម​ទាំង​កាន់​អំណាច​ រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៥។ គាត់ក៏​ជា​ស្ថាបនិក​ និង​មេដឹកនាំ​ នៃ​គណបក្សសង្គមសាធារណរដ្ឋ ជា​គណបក្ស​ដែល​គង់នៅ​តែ​មួយរយៈពេល​ខ្លី​ ហើយ​គាត់​ក៏ធ្លាប់​កាន់តំណែងជា មេបញ្ជាការ​កង​យោធពល​ជាតិខ្មែរ​ ផងដែរ។ ថ្ងៃទី១ ខែមេសា ១៩៧៥ លោកសេនាប្រមុខបានលាលែងពី តំណែងហើយបានចាកចេញទៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី បន្ទាប់មក ទៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោកបានទទួលអនិច្ចកម្មថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ១៩៨៥ ៕ អំពីគ្រួសារ ឪពុករបស់ គាត់ឈ្មោះ លន់ ហ៊ិន ម្តាយឈ្មោះ នួន, គាត់ជាកូនទី២ ក្នុងគ្រួសារដែល មានបងប្អូន ១០នាក់ ដែលក្នុងនោះ ប្អូនប្រុសទី៧ របស់គាត់ឈ្មោះ លន់ ណុន ជាមនុស្ស ដែល មានតួនាទី សំខាន់ក្នុង ប្រវត្តិសាស្ត្រ នយោបាយខ្មែរ ចាប់តាំងពីការ ចាត់ចែងធ្វើ រដ្ឋប្រហារទម្លាក់ សម្តេចសីហនុ និង ការបង្កើត របប សាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។ ឪពុករបស់គាត់ ធ្លាប់ជា អភិបាលស្រុក នៅខេត្ត សៀមរាប និង ខេត្តកំពង់ធំ បន្ទាប់ពីបាន ដឹកនាំ ក្រុមបង្ក្រាប ចោរប្លន់ នៅខេត្តព្រៃវែង ។ លន់ នល់ ទទួលបានការ អប់រំនៅ សាលា សាសឺលូប-ឡូបា (Chasseloup-Laubat) នាទីក្រុងសាយហ្កន បន្ទាប់មកបាន ចូលសិក្សានៅ សាលាយោធា កម្ពុជា ។
• ១៩១៣ កើតនៅថ្ងៃទី១៣ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ ១៩១៣ នៅសង្កាត់កំពង់លាវ ខែត្រ ព្រៃវែង ជាកូនលោក លន់ ហ៊ិន និង នាង ម៉ៅ នួន
• ១៩១៣ លន់ នល់ កើតនៅថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៣ នាខេត្តព្រៃវែង ក្នុងគ្រួសារខ្មែរ ដើមកំណើតចិន ។ ឪពុករបស់ គាត់ឈ្មោះ លន់ ហ៊ិន ម្តាយឈ្មោះ នួន, គាត់ជាកូនទី២ ក្នុងគ្រួសារដែល មានបងប្អូន ១០នាក់ ដែលក្នុងនោះ ប្អូនប្រុសទី៧ របស់គាត់ឈ្មោះ លន់ ណុន ជាមនុស្ស ដែល មានតួនាទី សំខាន់ក្នុង ប្រវត្តិសាស្ត្រ នយោបាយខ្មែរ ចាប់តាំងពីការ ចាត់ចែងធ្វើ រដ្ឋប្រហារទម្លាក់ សម្តេចសីហនុ និង ការបង្កើត របប សាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។ ឪពុករបស់គាត់ ធ្លាប់ជា អភិបាលស្រុក នៅខេត្ត សៀមរាប និង ខេត្តកំពង់ធំ បន្ទាប់ពីបាន ដឹកនាំ ក្រុមបង្ក្រាប ចោរប្លន់ នៅខេត្តព្រៃវែង ។ លន់ នល់ ទទួលបានការ អប់រំនៅ សាលា សាសឺលូប-ឡូបា (Chasseloup-Laubat) នាទីក្រុងសាយហ្កន បន្ទាប់មកបាន ចូលសិក្សានៅ សាលាយោធា កម្ពុជា ។
• ១៩២៨  ក្រោយពីបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅទីក្រុងភ្នំពេញរួចក៏បានបន្តការសិក្សារនៅ វិទ្យាល័យ ( ស្ហាស្សលូ ឡូបាហ៏ នៅទីក្រុង ព្រៃនគរ ពីឆ្នាំ ១៩២៨ ដល់ឆ្នាំ១៩៣៤ ) ចេញពីសិក្សាបានបន្តចូលបំរើការរដ្ឋជា ចៅក្រមក្នុងក្រសួងតុលាការដល់ឆ្នាំ១៩៣៧ ជាបាឡាត់ស្រុក ស្រុកកំពង់សៀម ខែត្រកំពង់ចាម
• ១៩២៨  បន្ទាប់ពី មានជោគជ័យក្នុងការដឹកនាំបង្ក្រាបក្រុមចោរប្លន់នៅខេត្តព្រៃវែងមក ឪពុករបស់គាត់ត្រូវបានតែងតាំងជាអភិបាលស្រុកមួយចំនួន នៅខេត្តសៀមរាប និង ខេត្តកំពង់ធំ ។ ក្រោយពីបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅទីក្រុងភ្នំពេញ លោកបានបន្តការសិក្សារនៅវិទ្យាល័យសាសឺលូប-ឡូបា នៅទីក្រុងព្រៃនគរ ពីឆ្នាំ១៩២៨ ដល់ឆ្នាំ១៩៣៤ ។ ក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សាបានបន្តចូលបម្រើការរដ្ឋ ជាចៅក្រមក្នុងក្រសួងតុលាការ ។
• ១៩៣៧  លន់ នល់ ជាមន្ត្រីស៊ីវិល ក្នុងសម័យ រដ្ឋាភិបាល អាណានិគម បារាំងនាឆ្នាំ ១៩៣៧ ។ គាត់បាន ក្លាយជា អ្នកកាន់អំណាច រដ្ឋបាល ហើយក៏បានធ្វើ ខ្លួនឱ្យក្លាយជាអ្នក ប្រតិបត្តិការ ដ៏មានប្រសិទ្ធភាព របស់បារាំង ប្រឆាំងបង្ក្រាប ចលាចល ជាបន្តបន្ទាប់នៃ ការប្រឆាំង នឹងអាណា និគមបារាំង នាឆ្នាំ១៩៣៩ ។
• ១៩៤០ជាចៅហ្វាយស្រុក ស្រុកកោះសូទិន
• ១៩៤២ ជាចៅហ្វាយស្រុក ស្រុកត្បូងឃ្មុំ
• ១៩៤៤ ជានាយចលនាយុវជនខែត្រកំពង់ចាម
• ១៩៤៥ ជាភូឈួយខែត្រទី១ ត្រួតលើមុខងារមុន
• ១៩៤៥ ជាចៅហ្វាយខែត្រក្រចេះ
• ១៩៤៥ ជានាយកសន្តិសុខជាតិនៅក្រុងភ្នំពេញ
• ១៩៤៦ ជាប្រធានគណៈប្រតិភូខ្មែរអមគណៈប្រតិភូបារាំងដើម្បីទទួលខែត្របាត់ដំបងពីសៀម
• ១៩៤៦ ជាព្រះរាជប្រតិភូប្រចាំខែត្របាត់ដំបង
• ឆ្នាំ ១៩៤៦ គាត់បានក្លាយជា ចៅហ្វាយខេត្ត ក្រចេះ ។ គាត់បានក្លាយ ជាសហការី របស់សម្តេច សីហនុ ហើយនៅក្នុង អំឡុងចុង ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៤០ នៅពេលដែល គាត់បានបង្កើត ចលនាស្តាំនិយម, រាជាធិបតេយ្យ ជាក្រុម នយោបាយ គាំទ្រឯករាជភាព ដែលធ្វើឲ្យ គាត់ជាប់ពាក់ព័ន្ធ នឹងរឿង នយោបាយ ប្រទេសកម្ពុជា ខ្លាំងឡើងៗ ។ គាត់បានចូល បម្រើកងទ័ព នៅឆ្នាំ១៩៥២ ហើយគាត់ បានដឹកនាំ ប្រតិបត្តិការ កងទ័ព ប្រឆាំងវៀតមិញ ។ បន្ទាប់ពីប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបាន ឯករាជ្យ ពីបារាំង គណបក្ស កំណែទម្រង់ខ្មែរ (Khmer Renovation ) របស់គាត់ (រួមនឹងគណបក្ស ស្តាំនិយមតូចៗ ដែលដឹកនាំ ដោយ សម សារី និង ដាប ឈួន ) បានក្លាយជា គណបក្សស្នូល របស់ គណបក្ស សង្គមរាស្ត្រនិយម របស់ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ សម្រាប់ប្រជែង ការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ១៩៥៥ ។
• ១៩៤៦ ជាព្រះរាជប្រតិភូប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង ,ឆ្នាំ១៩៤៩ ទទួលខុសត្រូវខាងក្រសួងរដ្ឋសភា ។ ឆ្នាំ១៩៥២ លោកចូលបំរើកងទ័ព មានថានន្តរសក្តិជាវរសេនីយ៏ទោ(សក្តិ៤កន្លះ) ជាមេបញ្ជាការកងពលតូចលេខ ២ និងការពារសន្តិសុខ នៅខេត្តស្វយ័តនោះទាំងមូល ក្រោយពីបារាំងដកកងទ័ពចេញ ។
• ១៩៤៩ទទួលខុសត្រូវខាងក្រសួងរដ្ឋសភា
• ​១៩៤៩ លោក លន់ នល់ រស់នៅ​រាជធានី ភ្នំពេញ ធ្វើ​​ជា​នាយក​រដ្ឋបាល មុនពេល​​​ប្តូរ​ទៅ​កាន់​ការងារ​ទ័ព ជាវរសេនីយ៍ទោ​កងវរសេនាតូច​ទ័ព​ជើង​គោក។
• ១៩៥២លោកចូលបំរើកងទ័ពជាវរសេនីយ៏ទោ បញ្ជារកងពលតូចលេខ២ និងការពារសន្តិសុខខែត្រស្វ័យតនៅះទាំងមូល ក្រោយពីបារាំងដកកងទ័ពចេញ
• ១៩៥៣ជាមេបញ្ជារការផ្នែកសឹករងខែត្របាត់ដំបង
• ឆ្នាំ ១៩៥៣ ជាមេបញ្ជារការផ្នែកសឹករងខេត្តបាត់ដំបង ,ឆ្នាំ១៩៥៥ ជានាយអគ្គសេនាធិការកងយោធពលខេមរភូមិមិន្ទ, ថ្ងៃទី៣តុលា ឆ្នាំ១៩៥៥ ដល់ថ្ងៃទី៥មករា ឆ្នាំ១៩៥៦ ជារដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ, ឆ្នាំ ១៩៥៦ លោកដឹកនាំប្រតិបត្តិការសឹក កំចាត់កងទ័ពឈ្លានពានសៀម, ថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៨ រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ, ថ្ងៃទី ១៧ ខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩៥៩ ទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកការពារជាតិ ,ថ្ងៃទី ១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥៩ ទេសរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ ,ថ្ងៃទី ១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៦០ ទេសរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ, ថ្ងៃទី ២៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៦១ ទេសរដ្ឋមន្ត្រី ទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ​ ។
• ១៩៥៥ជានាយអគ្គសេនាធិការកងយោធពលខេមរៈភូមិមិន្ទនិងរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិ
• ១៩៥៥ លន់ នល់ ត្រូវបានតែងតាំង ជានាយសេនាធិការ កងទ័ពនៅឆ្នាំ ១៩៥៥ និង ជាអគ្គមេបញ្ជាការ កងទ័ពនៅឆ្នាំ១៩៦០ និង កាន់តំណែងជា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង ការពារជាតិ ផងដែរ ។ នៅពេលនោះ គាត់ជាអ្នកគាំទ្រម្នាក់ដែលទទួលបានការទុកចិត្តពីសម្តេច សីហនុ ។
• ១៩៥៥ លោក លន់ នល់ ក្លាយ​ជា​នាយអគ្គសេនាធិការ​កងទ័ព​នៅ​រាជធានី ភ្នំពេញ ហើយ​ក្រោយ​មក​ក្លាយ​ជា​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ។ 
• ១៩៥៥ ថ្ងៃទី៣ ខែ១០ឆ្នាំ១៩៥៥ ជារដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិ
• ១៩៥៦ បើកកិច្ចប្រតិបត្តិការសឹកកំចាត់អាសៀម
• ១៩៥៧ បង្រ្កាបពួកប៉ះបោ ដាប ឈួន ប្រកបដោយជោគជ័យ
• ១៩៥៨ ថ្ងៃទី២១ខែ១ឆ្នាំ១៩៥៨ រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិ
• ១៩៥៩ ថ្ងៃទី ១៧​ ខែ២ ឆ្នាំ១៩៥៩​ ទេសរដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកការពារជាតិ
• ១៩៥៩ ថ្ងៃទី ១៣ ខែ៦ ឆ្នាំ១៩៥៩ ទេសរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ
• ១៩៦០ ថ្ងៃទី ១៩ ខែ៤ ឆ្នាំ១៩៦០ ទេសរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិ
• ១៩៦១​  ថ្ងៃទី ២៨ ខែ១ ឆ្នាំ ១៩៦១​ ទេសរដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ
• ១៩៦១​  ថ្ងៃទី ១៧​ ខែ១១ ឆ្នាំ១៩៦១ ទេសរដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ
• ១៩៦១ ថ្ងៃទី ១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៦១ ទេសរដ្ឋមន្ត្រី ទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ។ ថ្ងៃទី ៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦២ ដល់ថ្ងៃទី២៥ ខែឆ្នូ ឆ្នាំ១៩៦៤ ជាទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ និងកីឡា ,ថ្ងៃទី ២៥ ខែឆ្នូ ឆ្នាំ១៩៦៤ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ ខណៈដែលសម្តេច សីហនុ ព្យាយាមស្វែងរកចលនា “ អព្យាក្រឹតនិយម “ ជាអន្តរជាតិក្នុង បំណងបញ្ចៀសប្រទេសរបស់ព្រះអង្គពីការប៉ះពាល់ដោយសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២ ។ ថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៦៥ ដល់ ថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦៦ ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និង ជារដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងការពារជាតិ។
• ១៩៦២ ថ្ងៃទី ៦ ខែ ៨ ឆ្នាំ ១៩៦២ ទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ
• ១៩៦៣ គាត់ត្រូវបានតែងតាំងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ខណៈដែលសម្តេច សីហនុ ព្យាយាមស្វែងរកចលនា “ អព្យាក្រឹតនិយម “ ជាអន្តរជាតិក្នុង បំណងបញ្ចៀស ប្រទេសរបស់ ព្រះអង្គពីការ ប៉ះពាល់ដោយសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២ ។
• ១៩៦៤ ថ្ងៃទី ២៥​ ខែ ១២ ឆ្នាំ១៩៦៤ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកក្រសួងការពារជាតិ
• ១៩៦៥ ថ្ងៃទី៧ ខែ៥ ឆ្នាំ១៩៦៥ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និង ជារដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងការពារជាតិនិងកីឡា
• ១៩៦៦ ថ្ងៃទី២៥ ខែ ១០ ឆ្នាំ១៩៦៦  នាយករដ្ឋមន្ត្រី
• ១៩៦៦ ការបោះឆ្នោតសភា បានធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពអំណាចចំពោះ លន់ នល់ និង សមាសធាតុស្តាំនិយមរបស់គណៈបក្សសង្គមរាស្ត្រនិយម នៅពេលដែលបេក្ខជនអភិរក្ស និង ពួកស្លាបស្តាំត្រូវបានជ្រើសរើសយ៉ាងច្រើន។ លន់ នល់ បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយ គាត់គឺជាមនុស្សដែលប្រកៀកស្មាគ្នាជាមួយសីហនុ ក្នុងការប្រយុទ្ធជាមួយពួកកុម្មុយនិស្ត ។ ជាក់ស្តែង នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៦-១៩៦៧ កងអន្តរាគមន៍របស់គាត់ រួមជាមួយកងរាជតម្រួតរបស់សម្តេច សីហនុ បានបង្ក្រាបការបះបោររបស់កសិករនៅសំឡូត ខេត្តបាត់តំបង ដែលត្រូវ បានញុះញង់ដោយពួកកុម្មុយនិស្ត ។ ការបះបោរនេះកើតឡើងពីកសិករលក់ស្រូវទៅឱ្យកងទ័ពកុម្មុយនិស្តយួនដែលដើរប្រមូលទិញក្នុងតម្លៃថ្លៃជាងរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្ត្រនិយម។ ការបង្ក្រាបនេះមានសភាពឃោរឃៅ និង មានរយៈពេលច្រើនខែ រហូតដល់មាន ការប្រយុទ្ធ ប្រដាប់អាវុធ និង មានប្រកាសផ្តល់រង្វាន់ដល់បុគ្គលណាកាត់បានក្បាលពួកកុម្មុយនិស្ត។ មនុស្សជាច្រើនបានរត់ចូលព្រៃ និង អ្នកខ្លះត្រូវបានចាប់ចងធ្វើទណ្ឌកម្មសួរចម្លើយ។ សារព័ត៌មាននានា នាសម័យនោះបានសរុបថាយ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្ស១.០០០ ក្លាយជាជន រងគ្រោះ ហើយអ្នកខ្លះទៀតមានគំនុំជាមួយរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្ត្រនិយមយ៉ាងខ្លាំង។ លន់ នល់ ធ្លាប់បានធ្វើជាអភិបាលខេត្តបាត់ដំបងនេះដែរ ។
• ១៩៦៦ ព្រះបាទ​ នរោត្តម សីហនុ បាន​តែងតាំង​លោក លន់ នល់ ធ្វើ​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែល​ជា​តំណែង​មួយ​​តម្រូវ​ឲ្យលោក​ធ្វើ​ដំណើរ​ទូទាំង​ប្រទេស ហើយ​ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​ព្រះរាជទាន​ឱកាស​ដល់​លោក​​ លន់ នល់ ក្នុង​ការ​កសាង​បណ្តាញ​នៅ​ថ្នាក់​មូលដ្ឋាន​ផង​ដែរ។
• ១៩៦៧ បន្ទាប់​ពី​រង​របួស​ធ្ងន់​នៅ​ក្នុង​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​មួយ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៧ លោក លន់ នល់ បាន​លាលែង​ពីតំណែង​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ប៉ុន្តែ​ព្រះបាទ សីហនុ បាន​ហៅលោក​ លន់ នល់ ត្រឡប់​មក​​កាន់​តំណែង​វិញ ដោយសារ​តែ​កម្ពុជា​ជួប​ប្រទះ​នឹង​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​និង​អំពើ​ពុករលួយ​ធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្រោយ​មក ខណៈ​ដែល​ព្រះបាទ សីហនុ កំពុង​គង់​នៅ​ទីក្រុង មូស្គូ ដើម្បីពិនិត្យ​ព្រះសុខភាព​​លោក លន់ នល់ បាន​បញ្ជា​ឲ្យ​បិទ​អាកាសយានដ្ឋាន​​និង​​ព្រំប្រទល់​នានា​ និង​បាន​កោះ​ប្រជុំ​សភា​ដើម្បី​ទម្លាក់​ព្រះអង្គ​ចេញ​ពី​អំណាច​។
• ១៩៦៧ ថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦៦ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែ៤ ឆ្នាំ ១៩៦៧ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ។ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៦-១៩៦៧ កងអន្តរាគមន៍របស់គាត់ រួមជាមួយកងរាជតម្រួតរបស់សម្តេច សីហនុ បានបង្ក្រាបការបះបោររបស់កសិករនៅសំឡូត ខេត្តបាត់តំបង ដែលត្រូវ បានញុះញង់ដោយពួកកុម្មុយនីស្ត ។ ការបង្ក្រាបនេះមានសភាពឃោរឃៅ និង មានរយៈពេលច្រើនខែ រហូតដល់មានការប្រយុទ្ធ ប្រដាប់អាវុធ និងមានប្រកាសផ្តល់រង្វាន់ដល់បុគ្គលណាកាត់បានក្បាលពួកកុម្មុយនីស្តទៀតផង។ មនុស្សជាច្រើនបានរត់ចូលព្រៃ និង អ្នកខ្លះត្រូវបានចាប់ចងធ្វើទណ្ឌកម្មសួរចម្លើយ។ សារព័ត៌មាននានា នាសម័យនោះបានសរុបថាយ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្ស ១.០០០ ក្លាយជាជន រងគ្រោះ ហើយអ្នកខ្លះទៀតមានគំនុំជាមួយរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្ត្រនិយមយ៉ាងខ្លាំង។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៦៨ លន់ នល់ បានរងរបួសនៅក្នុងគ្រោះថ្នាក់រថយន្ត និងត្រូវបានបង្ខំឱ្យដកថយពីកិច្ចការនយោបាយជាបណ្តោះអាសន្ន។ថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៦៩ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ នៃរដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិ ដែលរៀបចំដោយសមាជពិសេសមួយ ក្រោមអធិបតីភាពរបស់សម្ដេចសីហនុ ។
• ១៩៦៨ ថ្ងៃទី៣០ ខែ៤ ឆ្នាំ១៩៦៨ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទី៣ និង ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារការជាតិនៃរដ្ឋាភិបាលឈ្មោះ "ជោគវាសនាចុងក្រោយ"
• ១៩៦៨  ថ្ងៃទី១២ ខែ៧ ឆ្នាំ១៩៦៨ ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកការពារជាតិ
• ១៩៦៨ លន់ នល់ បានរងរបួសនៅក្នុងគ្រោះថ្នាក់រថយន្តនៅចុងឆ្នាំ១៩៦៨ និង ត្រូវបានបង្ខំឱ្យថយពីកិច្ចការនយោបាយជាបណ្តោះអាសន្ន។ ទោះយ៉ាងណា នៅឆ្នាំ១៩៦៨ គាត់បាន​វិល​ត្រឡប់មកក្នុងឆាកនយោបាយវិញ ក្នុងឋានៈជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៦៩ គាត់ បានក្លាយជា នាយករដ្ឋមន្ត្រី ជាលើកទី២។
• ១៩៦៨  ថ្ងៃទី៣០ ខែ១១ ឆ្នាំ១៩៦៨ នាយករដ្ឋមន្រ្តីស្តីទី
• ១៩៦៩ ថ្ងៃទី១៤ ខែ៣ ឆ្នាំ១៩៦៩ នាយករដ្ឋមន្រ្តីនិងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ នៃរដ្ឋាភិបាល ស្រោចស្រង់ជាតិ​ដែលរៀបចំដោយសមាជពិសេសមួយនៅសាលាចតុមុខ
• ១៩៧០ ថ្ងៃទី១៨ ខែ៣ ឆ្នាំ១៩៧០ ជាមេបដិវត្តន៍នៃថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រ រំលំស្តេចសក្តិភូមិសីហនុ ដើម្បីស្ថាបនាសាធារណរដ្ឋខ្មែរ
• ១៩៧០ ថ្ងៃទី៨ ខែ១០ ឆ្នាំ១៩៧០ ជាអធិបតីនៃទិវាដ៏ឧឡារិកនៃការ ប្រកាសប្រទេសកម្ពុជា «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ
• ១៩៧០ បើយោងទៅតាមព្រិត្តិការណ៍ជាតិចាប់ពីសម័យឯករាជ្យមក គេបានសង្គេតឃើញថាលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់​ បានបូជារូបកាយនិងជីវិតដើម្បីជាតិខ្មែរជានិច្ច។ លោកពិតជានិមត្តរូបនៃជនជាតិខ្មែរសុទ្ធសាធ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ ដោយលោកជាពុទ្ធសាសនិកមួយរូបដ៏ឧត្តម។ ជាពិសេសទៅទៀតលោកជាមនុស្សមានអំណត់អត់ធន និងមានសណ្តានចិត្តធ៌មទូលាយ ចំពោះជាតិខ្មែរមិនរើសមុខ។ នៅគ្រប់កាលៈទេសៈ លោកតែងតែមានគំនិតបង្រួបបង្រួមជាតិខ្មែរឲ្យមូលត្រកូលមិនថាខ្មែរនៅទីណាទេ។ លោកសេនាប្រមុខ​ពិតជាអ្នកជាតិនិយម អ្នកសាធារណះរដ្ឋនិយមដ៏ម៉ឺងម់ាត់។​ ម៉្យាងទៀត លោកជាវីរបុរសរៀមច្បងនៃថ្ងៃ ១៨មិនា ១៩៧០ ព្រោះលោកជាបដិវត្តន៍រំកាយសក្តិភូមិ លោកជាមនុស្ស៩ តុលា ១៩៧០ « ថ្ងៃប្រកាសសាធារណរដ្ឋ» ។ 
• ១៩៧០ សរុបសេចក្តី ក្នុងចំណោមអ្នកបដិវត្តន៍ថ្ងៃទី ១៥ មិនា ១៩៧០ លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ត្រូវបានប្រចាពលរដ្ឋខ្មែរគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងដោុមកពីលោកសេនាប្រមុខជាជំហដ៏រឹងមាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងជានិមិត្តរូបនៃឯកភាព និង សាមគ្គីជាតិខ្មែរ ដែលជាមហាកម្លាំងទប់ទល់ ចំពោះមហាសត្រូវបរទេសដែលកំពង់ឈ្លានពានសាធារណរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងសាហាវយ៉ងឃ្នងសព្វថ្ងៃនេះ។
•  ថ្ងៃទី១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ នល់ ត្រូវបានគេចាត់ទុក ថាជាមេក្លោង ម្នាក់ ក្នុងចំណោមមនុស្ស សំខាន់បំផុត ទាំង៣រូប ក្នុងការទម្លាក់ សម្តេច សីហនុ ពីតំណែងជា ព្រះប្រមុខរដ្ឋ។ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ នល់ និង សេរីមតៈ បានបិទកំពង់ផែព្រះសីហនុ ជាទីដែល អាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌ ត្រូវបានដឹកជញ្ជូន ដោយលួចលាក់ សម្រាប់ពួកវៀតកុង ទៅឱ្យកងទ័ព វៀតណាមខាងជើង។
• ១៩៧០  ថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិ របស់ លន់ នល់ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសម្តេចសីហនុ កាលពីថ្ងៃទី១៤ សីហា ឆ្នាំ១៩៦៩ ដោយសារពេលនោះស្ថានភាពប្រទេសជាតិកំពុងមានស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរនោះ បានផ្ញើលិខិតទៅឱ្យ រដ្ឋាភិបាលក្រុង ហាណូយ និង រណសិរ្សរំដោះជាតិវៀតណាមខាងត្បូង ដោយដាក់ឱសានវាទថា ឱ្យដកកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញពីទឹកដីខ្មែរឱ្យអស់ក្នុងរយៈពេល៤៨ម៉ោង ពោលគឺមិនឱ្យយឺតជាង ថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ពុំនោះទេពួកគេនឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងវិធានការយោធា។ មុននេះ លន់ នល់ ធ្លាប់បានជួបប្រធានរណសិរ្សវៀតកុង និង នាយកមន្ត្រីវៀតណាមខាងជើងនៅប៉េកាំង ជម្រុញឱ្យពួកគេដកទ័ពចេញពីទឹកដីកម្ពុជា ប៉ុន្តែគាត់ទទួលបាន លទ្ធជាទីខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ។ ថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ នាទីក្រុងប៉ារីស សម្តេចសីហនុបានមានបន្ទូលថាព្រះអង្គនឹងយាងត្រឡប់មកកម្ពុជាក្នុងពេលឆាប់ៗដើម្បីរៀបចំអព្យាក្រឹតភាពកម្ពុជាឡើងវិញ ប៉ុន្តែព្រះអង្គត្រូវយាងចាកចេញពីបារាំងទៅឈប់សំចតនៅមូស្គូ និង ប៉េកាំង ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូល ឱ្យ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរនេះដាក់គំនៀបលើយួនខាងជើង និង វៀតកុង ឱ្យដកចេញពីទឹកខ្មែរ ។ ដោយសំអាងលើសេចក្តីប្រកាសនេះ គេឃើញថារដា្ឋភិបាលភ្នំពេញដែលកំពុងត្រូវបានដឹកនាំជំនួសដោយ លន់ នល់ ក៏ដូចជាព្រះអង្គដែរ កំពុងធ្វើការក្នុងគោលដៅតែមួយ ពោលគឺដើម្បីបណ្តេញកងទ័ពយួន​កុម្មុយនិស្ត និង វៀតកុងឱ្យចេញពីទឹកដីកម្ពុជា គ្រាន់តែក្នុងរបៀប ផ្សេង គ្នាតែប៉ុណ្ណោះ ។ ដោយហេតុនេះ ធ្វើឱ្យគេឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គបញ្ចេញប្រតិកម្មបែបនេះទៅវិញ ។ ស្ថានភាពនៅកម្ពុជាពុំមានភាពស្រាកស្រាន្តសោះឡើយ ។ ទឹកចិត្តរបស់រាស្ត្រខ្មែរកាន់តែពោរពេញទៅដោយកំហឹងខ្លាំងឡើងៗចំពោះកងទ័ពវៀតណាមខាងជើង និង ពួកវៀតកុង ។
• ១៩៧០ ព្រឹកថ្ងៃទី១៦ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មដ៏ធំមួយទៀតត្រូវបានធ្វើឡើងនៅមុខរដ្ឋសភា ដើម្បីសុំឱ្យ អង្គការកំពូលនេះចោទប្រកាន់ឥស្សរជនស៊ីវិល និង យោធាមួយចំនួនពីបទសមគំនិតជាមួយ​វៀតណាមកុម្មុយនិស្ត៍ ដែលមនុស្សទាំងនោះសុទ្ធជាមនុស្សក្នុងរាជវង្ស ឬ ក៏ជាអ្នកស្និទ្ធនឹងអ្នកម្នាងម៉ូនិក ដូចជា អ៊ុំ ម៉ាណូរិន្ទ ជាដើម ។ ស្អែកឡើង គឺថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មបានចាប់ផ្តើមកញ្ជ្រោលឡើងម្តងទៀត ។ សភាបានបន្តការប្រជុំតាមការគ្រោងទុក ។ ការចោទប្រកាន់ចំពោះសម្តេចកាន់តែមានភាពជូរចត់ឡើងៗ ។ រថពាសដែក និង រថយន្តដឹកកងទ័ព ត្រៀមប្រយុទ្ធ បានធ្វើចលនា ខ្វាត់ខ្វែង តាមដងផ្លូវធំៗពាសពេញទីក្រុង ។ យោងតាមឯកសារខ្លះ “លន់ នល់ បានបដិសេធមិនអនុញ្ញាត្តឱ្យដកហូត សម្តេច សីហនុ ពីតំណែងជាព្រះប្រធានប្រមុខរដ្ឋឡើយ ។ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ បានចាក់កាសែតដែលគេលួចថតពេលសម្តេច នរោត្តម សីហនុ មានបន្ទូលនៅក្នុងអង្គប្រជុំ១ នៅទីក្រុងប៉ារីស ឱ្យ លន់ នល់ ស្តាប់ ។ ក្នុងខ្សែអាត់នោះ ព្រះអង្គបានស្តីបន្ទោសចំៗឈ្មោះនូវមនុស្សដែលព្រះអង្គហៅថាជាអ្នកក្បត់ព្រះអង្គ ហើយថាព្រះអង្គនឹងដាក់ទណ្ឌពួកអ្នកទាំងនោះភ្លាម នៅពេលព្រះអង្គយាងត្រឡប់មកដល់ភ្នំពេញ ។ ទោះយ៉ាងណា នាយករដ្ឋមន្ត្រីលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ នៅតែមិនប្រាកដថានឹងញុះញង់ឱ្យសភាបោះឆ្នោតទម្លាក់សម្តេច នៅឡើយ ។
• ១៩៧០ យប់ថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០នោះ ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ ដោយមានមន្ត្រីយោធា៣រូប បានទៅដល់ភូមិគ្រឹះរបស់សេនាប្រមុខ លន់ នល់ ហើយភ្ជង់កាំភ្លើងបង្ខំ លន់ នល់ ដែលកំពុង ជោគជាំ ដោយជលនេត្រឱ្យចុះហត្ថលេខាលើឯកសារចាំបាច់ទាំងឡាយដើម្បីដកហូតសម្តេច សីហនុ ។ ស្អែកឡើង ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ សភា បានបោះឆ្នោតជាឯកឆន្ទ ដកហូតសម្តេចសីហនុ ពីអំណាច” ។ ថ្វីត្បិតតែត្រូវបានគេទទួលស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយថា ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ តែងតែមានបំណងដកហូត សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ពីអំណាចកំពូលក្នុងប្រទេសខ្មែរ ដោយសារតែសម្តេចជាស្រឡាយ នរោត្តម ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែយើងយល់ថា ការអះអាង ខាងលើនេះ មិន សូវទំនងឡើយ គឺយើងយល់ថាព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ មិនហ៊ានធ្វើបែបនោះចំពោះ លន់ នល់ ឡើយ។ សៀវភៅ “ សាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ “ របស់បណ្ឌិត សាស្ត្រាចារ្យ រស់ ចន្ត្រាបុត្របានតាមរុករកឃើញនូវរឿងអាថ៌កំបាំងមួយដែលនាំឱ្យ លន់ នល់ សម្រេចចិត្តអនុញ្ញាត្តឱ្យមានការដកហូតសម្តេចសីហនុ ពីអំណាចថា គឺជាល្បិចរបស់ប្អូនប្រុសគាត់គឺ លន់ ណុន។
• ១៩៧០  គួររំលឹកឡើងវិញថា រហូតមកដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ អំណាចរបស់សម្តេចសីហនុ នៅតែមានសុវត្ថិភាពនៅឡើយ ត្បិតមនុស្សពីររូបគឺ លន់ នល់ និង ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ មិនទាន់បើកផ្លូវ។ ពិតហើយថា សិរិមតៈ កំពុងតែរង់ចាំយ៉ាងអន្ទះសាបន្ទាប់ពីការប៉ុនប៉ងរបស់ព្រះអង្គក្នុងការដកហូតសីហនុ ចេញពីអំណាច ដើម្បីយកម្កុដរាជ ទៅបំពាក់ឱ្យមនុស្សណាម្នាក់ដែលជាស្រឡាយស៊ីសុវត្ថិ ។ ទោះយ៉ាងណា ព្រះអង្គទំនងជាមិនចង់ទទួលខុសត្រូវរឿងនេះតែ​១អង្គឯង ទើបព្រះអង្គនៅចាំមើលការឈានមួយជំហានមុនរបស់ លន់ នល់ ដែលជាជំហានចុងក្រោយដើម្បីទម្លាក់សីហនុ ខណៈ លន់ នល់ ហាក់ដូចជាមិនទាន់ប្រាកដថាធ្វើយ៉ាងណា ដែលមានន័យថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ មិនទាន់អនុញ្ញាត្ត ឱ្យនរណាម្នាក់ ប៉ះពាល់ដល់ឋានៈ របស់ សម្តេចសីហនុ។ បណ្ឌិត សាស្ត្រាចារ្យ រស់ ចន្ត្រាបុត្ត បានទំលាយឱ្យដឹងថា “ នៅយប់ថ្ងៃទី១៧ ឈានចូលថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០នោះ លន់ ណុន អមដោយ ហង្ស ធុនហាក់ , ឆន សុខុម និង គង់ អ៊ន បានទៅភូមិគ្រឹះរបស់ លន់ នល់ ហើយបានប្រាប់លោក លន់ នល់ ថា៖ “ លោកបង ព្រះ អង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ បានសម្រេចព្រះទ័យដកហូតតំណែងរបស់សម្តេចសីហនុ ហើយ “ ។ លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ដែលទើបតែភ្ញាក់ពីដំណេកដោយសារប្អូនប្រុសរបស់គាត់ដាស់ បន្ទាប់ពីពួកគេបានឈររង់ចាំយ៉ាងយូរមកនោះ បានប្រាប់ទៅលោកលន់ ណុន វិញថា ៖ “ បើមតៈ ព្រមព្រៀងរួចទៅហើយ យើងមានតែសម្រេចធ្វើអីចឹងទាំងអស់គ្នា !“ ។ តាមពិតព្រះអង្គម្ចាស់សិរិមតៈ មិនទាន់បានផ្តល់ការយល់ព្រមនៅឡើយ។ បន្ទាប់មកទៀត លោកលន់ ណុន បានចាកចេញពីផ្ទះបងប្រុសរបស់គាត់ ធ្វើដំណើរទៅគេហដ្ឋានរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់សិរិមតៈ ហើយបានទូលព្រះអង្គថា បងប្រុសរបស់គាត់គឺ លន់ នល់ បានសម្រេចចិត្ត ចាត់ការទម្លាក់សីហនុ ហើយ ដែលតាមពិតទៅ លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានចាញ់បោកគាត់( លន់ ណុន ) តែប៉ុណ្ណោះ។ 
• ១៩៧០ ដោយហេតុនេះ ស្អែកឡើង គឺថ្ងៃទី១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រដ្ឋសភា និង ក្រុមប្រឹក្សាព្រះរាជាណាចក្រ បានសម្រេចបោះឆ្នោតជាឯកឆន្ទ ដកហូតសម្តេច សីហនុ ពីតំណែងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ នៅម៉ោង ១៣ និង ៣០នាទី “ ។ យប់ថ្ងៃទី១៨ មីនា ១៩៧០ នាយករដ្ឋមន្ត្រី លន់ នល់ បានប្រកាស បង្កើតរបប សាធារណៈរដ្ឋមួយ នៅកម្ពុជា នាពេល ដ៏ខ្លីខាងមុខ ។ ការប្រកាស បែបនេះ បណ្ឌិត រស់ ចន្ត្រាបុត្រ បានអះអាងថា ធ្វើឡើងតាម ការស្នើសុំរបស់ វរសេនីយ៍ត្រី លន់ ណុន ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពី ត្រូវបាន គេរាយ ការណ៍ថ្វាយ អំពីសេក្តី ប្រកាសនោះ ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ បានជំទាស់ ហើយបានស្នើ ឱ្យលើកសេចក្តី ប្រកាសនោះ ទៅធ្វើនៅ ថ្ងៃក្រោយ ។ នៅពេលឃើញថា ដំណើរនៃការ បង្កើតរបប សាធារណៈរដ្ឋមួយ នៅកម្ពុជាត្រូវបាន រាំងខ្ទប់ដោយ ព្រះអង្គម្ចាស់សិរិមតៈ ដែលចង់បន្ត ប្រទេសកម្ពុជា ឱ្យនៅជាប្រទេស រាធិបតេយ្យ តទៅទៀតនោះ ទើបថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ ណុន បានបញ្ជាឱ្យ ថាច់ ជា (ដើម កំណើត ខ្មែរកម្ពុជា ក្រោម ) រៀបចំធ្វើ បាតុកម្មដ៏ ធំមួយ ឈ្មោះថា “ ដំណើរឆ្ពោះទៅរក ភាពស្របគ្នា ខាងផ្លូវចិត្តគំនិត “ នៅក្នុង ពហុកីឡាដ្ឋាន អូឡាំពិក ក្រុងភ្នំពេញ។ បាតុកម្មនេះ ធ្វើឡើងដើម្បី សំណូមពរឱ្យ សេនាប្រមុខ លន់ នល់ បង្កើតរបប សាធារណៈរដ្ឋមួយ នៅ កម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីការ ជួបជុំ គ្នានៃហ្វូង បាតុករនេះទៅ លន់ ណុន បានសន្យា យ៉ាងឱឡារិកថា របប សាធារណរដ្ឋមួយ នឹងត្រូវបានបង្កើតឡើង នៅក្នុងពេល ឆាប់ៗ ខាងមុខនេះ។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ និង មនុស្សរបស់ ព្រះអង្គនៅតែ មិនព្រម ហើយព្រះអង្គម្ចាស់ លេចធ្លោជាងគេ នៃស្រឡាយ ស៊ីសុវត្ថិ អង្គនេះលើក ហេតុផលថា ពេលវេលាពុំ ទាន់មកដល់ឡើយ ហើយថាប្រការនេះ នឹងធ្វើឱ្យខូចខាត ដល់រូបភាពនៃ របបថ្មីនេះ នៅលើឆាក អន្តរជាតិ និង ធ្វើឱ្យចុះខ្សោយ របបនេះ នៅក្នុងសម័យ ប្រជុំអង្គការ សហប្រជាជាតិ ឆាប់ៗ ខាងមុខនេះ។ វាហាក់ដូចជាថា មនុស្សរបស់ លោក លន់ ណុន បានជោគជ័យច្រើនណាស់ទៅហើយ នៅពេលដែល លន់ នល់ នៅថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧០ បានប្រកាសតាមវិទ្យុថា របបសាធារណរដ្ឋ នៅកម្ពុជា នឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅរយៈពេល២ខែខាងមុខ។
• ១៩៧០ ទោះជាព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ ខំរាំងខ្ទប់យ៉ាងណាក៏មិនបានដែរ ហើយទីបំផុតថ្ងៃទី៩ តុលា ឆ្នាំ១៩៧០ បានមកដល់ ហើយរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ បានប្រកាសបង្កើតឡើង និង ប្រកាសឱ្យមានការរៀបចំធ្វើបុណ្យទូទាំងប្រទេស។ នេះជាលើកទី១ និង តែម្តងគត់ ដែលរបប សាធារណរដ្ឋ បានចាប់កំណើតនៅលើទឹកដីកម្ពុជា។ ប្រការនេះធ្វើឱ្យមនុស្សភាគីទាំងទ្វេមានទំនាស់នឹងគ្នាកាន់តែស្រួចស្រាលឡើងថែមទៀត។ ដោយហេតុនេះ នៅឆ្នាំ១៩៧០ សេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានក្លាយជាប្រធានាធិបតីទី១ និង តែម្នាក់គត់របស់សាធារណរដ្ឋ នៅកម្ពុជា ។ គាត់មានឋានៈជា អគ្គសេនាធិការកងទ័ព ហើយគាត់បានចែករំលែកអំណាចជាមួយព្រះអង្គម្ចាស់សិរិមតៈ ដោយប្រគល់ថ្វាយព្រះអង្គឱ្យជាអ្នកទទួលបន្ទុកនយោបាយ ពោលគឺជាមនុស្សទី២ បន្ទាប់ពីលន់ នល់ ក្នុងរបបនេះ។ តាំងពីឡើងកាន់អំណាចមក សេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានចាប់ផ្តើមធ្វើសង្គ្រាមបណ្តេញកងទ័ពវៀតណាមខាងជើង និង វៀតកុងចេញពីទឹកដីកម្ពុជា ។ 
• ១៩៧០ ដោយហេតុនេះ រដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់ទទួលបានជំនួយទាំងស្រុងពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលកំពុងជួយវៀតណាមខាងត្បូង ធ្វើ សង្គ្រាមជាមួយវៀតណាមខាងជើង ។ ជាអកុសល រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋខែ្មរ របស់ លន់ នល់ មិនមានសំណាងល្អឡើយ ដោយសារអំពើពុករលួយនៅតែបន្តរស់រានមានជីវិតនៅលើទឹកដីនេះដដែល ហើយមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរមិនចាញ់កាលប្រទេសនេះស្ថិតក្រោមដឹកនាំរបស់សម្តេចសីហនុឡើយ ។ មិនមានករណី ពុករលួយណាមួយត្រូវបានដោះស្រាយឡើយ ហើយបុគ្គលដែលគេធ្លាប់បានចោទថាពុករលួយដល់កំពូលក្នុងរបបសម្តេចសីហនុ ដូចជា សូស្តែន ហ្វែណង់ដេស ជាដើម នៅតែបន្តរស់នៅដោយសុខសាន្ត គ្មានទោស ថែមទាំងនៅតែមានអំណាចក្នុងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះផងទៀត។ សម្ភារៈសិក ដែលជាជំនួយរបស់អាមេរិកមិនត្រូវបានគេប្រគល់ឱ្យកងទ័ពដោយគ្រប់គ្រាន់ឡើយ បែរជាត្រូវគេដាក់លក់នៅតាមផ្សារដូចជាផ្សារអូឡាំពិកជាដើម ហើយប្រជាជនខ្មែរដែលស្រលាញ់ជាតិបាននាំគ្នាលក់គោក្របី និង ស្រែចំការទៅទិញសម្ភារៈទាំងនោះ ដើម្បីធ្វើ ដំណើរចូលសមរភូមិ រីឯកងទ័ពខ្លះនាំទាំងប្រពន្ធកូនទៅជាមួយផង ។ កងទ័ពរបស់ លន់ នល់ ដែលគ្មានបទពិសោធ ពុំមានយុទ្ធភ័ណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ ខ្វះការដឹកនាំឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះ ត្រូវបានកងទ័ពកុម្មុយនិស្តយួន វាយកំទេចខ្សែត្រៀម និង សម្លាប់យ៉ាងអាណោចអាធ័មជាបន្តបន្ទាប់។ របបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ ត្រឹមតែរយៈពេល៥ឆ្នាំសោះគឺពី ឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ ឆ្នាំ១៩៧៥ គេឃើញមានការប្តូរផ្លាស់គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជាច្រើនលើកច្រើនសាដែលក្នុងនោះ គឺគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ, របស់ លោក ហង្ស ធុនហាក់, របស់លោក អ៊ិន តាំ (២លើក), របស់ លោក សឺង ង៉ុកថាញ់ , របស់លោក ឡុង បូរ៉េត ( ៣លើក )។ ប៉ុន្តែមិនដែលឃើញរដ្ឋាភិបាលណាមួយទទួលបានជោគជ័យធំដុំឡើយ ។ ចំណុចគួរកត់សំគាល់មួយគឺថា ទោះជាមានការផ្លាស់ប្តូរញឹកញាប់យ៉ាងណាក្តី ប៉ុន្តែសមាសភាពនៃរដ្ឋមន្ត្រីក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនោះៗ ភាគ ច្រើនគឺជាមនុស្សដដែលៗ ពោលគឺប្តូរផ្លាស់តែនាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ុណ្ណោះ។ ប្រហែលនេះ ក៏ជាកត្តាមួយដែលមានចំណែកដល់ភាពមិនជោគជ័យ នៃ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងនោះដែរ។ ការផ្លាស់ប្តូររបត់នយោបាយរបស់មហាអំណាចនាំឱ្យអាមេរិកព្រមទទួលយកថាជាអ្នកចាញ់សង្គ្រាមនៅវៀតណាម។
• ១៩៧០ ប្រការនេះ ប្រទេសកម្ពុជាលែងក្លាយជាទឹកដីដែលអាមេរិកាំងត្រូវការចាំបាច់ទៀត ។ ហេតុនេះរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ក៏បានផ្តាច់ជំនួយមកឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក លន់ នល់ ជាបន្តបន្ទាប់។ សម្តេច សីហនុ បានមានបន្ទូលថានៅពេលក្រុមរបស់ព្រះអង្គបានចូលកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជានោះ ព្រះអង្គនឹងបញ្ជាឱ្យគេបាញ់សម្លាប់ លន់ នល់ ប្រសិនបើចាំបាច់។ ប៉ុន្តែបើ លន់ នល់ ព្រមចុះចាញ់ហើយនិរទេសចេញពីកម្ពុជា គាត់នឹងមិនមានការ តាមចាប់ខ្លួន ឬតាមចងកម្មឡើយ ។ 
• ១៩៧០ លន់ នល់ (Lon Nol) ជាអ្នកនយោបាយ និង ជាឧត្តមសេនីយ៍ យោធាកម្ពុជា (សេនាប្រមុខ) ដែលធ្លាប់កាន់ តំណែងជា នាយករដ្ឋមន្ត្រី កម្ពុជា ២លើក និង ជារដ្ឋមន្ត្រី ការពារជាតិ ។ គាត់បានដឹកនាំ រដ្ឋប្រហារ យោធា ទម្លាក់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ និង ជាអ្នកបង្កើតរបប សាធារណរដ្ឋខ្មែរ និង ជាប្រធានាធិបតី សាធារណរដ្ឋនេះ។ គាត់ក៏ជាមនុស្ស ទី១ ដែរ ដែលចេញមុខ ប្រកាសសង្គ្រាម បណ្តេញយួន ខាងជើង និងវៀតកុង ចេញពីទឹកដីខ្មែរ ។
• ១៩៧០ ក្រោយពីសម្ដេចសីហនុ លាក់យៀកកុងជាង ២០ម៉ឺន នាក់ក្នុងទឹកដីខ្មែរ និងធ្វើផ្លូវដឹកជញ្ជូនស្បៀងអោយ យួនខាងជើង វ៉ៃយួនខាងត្បួង ដែលមានអាមេរិចជាខ្នងបង្អែកមក ស្រុកខ្មែរចាប់ផ្ដើមមានចលាចល តែសម្ដេចសីហនុមិនខ្វល់យកលេសយាង​ចេញទៅ​ប្រទេស​បារាំង​ ដើម្បី​ព្យាបាល​ព្រះរោគបាត់។ ថ្ងៃទី៨ និងទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ នៅខេត្តស្វាយរៀង មានការបំផុសឲ្យប្រជារាស្រ្តធ្វើបាតុកម្មបណ្ដេញកងទ័ពយៀកកុង យួនខាងជើង ដែលបោះទីតាំងនៅលើទឹកដីខេត្តនេះ។ ព្រឹកថ្ងៃទី១១ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ សិស្សនិស្សិតនិងប្រជារាស្រ្តនៅក្រុងភ្នំពេញ នាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មវាយកម្ទេចស្ថានទូតយៀកកុង យួនខាងជើង។
• ១៩៧០ ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ឯក លន់ នល់ បានបិទកំពង់ផែព្រះសីហនុ លែងឲ្យដឹកជញ្ជូនអាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌពីប្រទេសចិន ដោយលួចលាក់យកទៅឲ្យកងទ័ពយៀកកុង យួនខាងជើង ដូចមុនៗទៀត។ ថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិរបស់ លន់ នល់ បានផ្ញើលិខិតទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ(យួនខាងជើង) និង រណសិរ្សរំដោះជាតិយួនខាងត្បូង ដោយដាក់ឱសានវាទថា ឱ្យដកកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញពីទឹកដីខ្មែរឱ្យអស់ក្នុងរយៈពេល៧២ម៉ោង ពោលគឺមិនឱ្យយឺតជាងថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បើពុំនោះទេពួកគេនឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងវិធានការយោធា។
• ១៩៧០ ព្រឹកថ្ងៃទី១៦ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មដ៏ធំមួយទៀតត្រូវបានធ្វើឡើងនៅមុខរដ្ឋសភា ដើម្បីសុំឱ្យ អង្គការកំពូលនេះរកមុខអ្នកលក់ទឹកដីឲ្យកងទ័ពយៀកកុង យួនខាងជើង។ ស្អែកឡើង គឺថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រថពាសដែក និង រថយន្តដឹកកងទ័ព ត្រៀមប្រយុទ្ធ បានធ្វើចលនា ខ្វាត់ខ្វែង តាមដងផ្លូវធំៗពាសពេញទីក្រុង ។
• ១៩៧០  ថ្ងៃទី១៨ មីនា ១៩៧០ ជាថ្ងៃបោះឆ្នោតដោយសភា ដកសេចក្ដីទុកចិត្តពីសម្ដេចសីហនុ ព្រោះទ្រង់បានលាក់យៀកកុង ក្នុងទឹកដីខ្មែរ និងធ្វើផ្លូវដឹងជញ្ជូនស្បៀងជួយយួនខាងជើង ដើម្បីវ៉ៃយួនខាងត្បួងដែលមានអាមេរិចជាខ្នងបង្អែក។ មុនហ្នឹងសភាបោះឆ្នោតដកសេចក្ដីទុកចិត្តពីទ្រង់ ក៏លោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ បានទៅយាងសម្ដច សីហនុ ដោយផ្ទាល់ដែរ ដើម្បីអោយទ្រង់យាងមកដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងស្រុកខ្មែរ ដែលកំពុងតែជួបចលាចលក្នុងរឿងយួន ដែលកំពុងនូវក្នុងទឹកដីខ្មែរ។ ហើយទ្រង់បានយល់ព្រមយាងមកដែរ តែគួរអោយស្ដាយ ម្ដាយក្មេកទ្រង់ ប្រពន្ធទ្រង់ សុទ្ធអាខាងកើត មិនអោយមក ទ្រង់ក៏ស្របតាមម៉ែក្មេក និងប្រពន្ធមិនយាងមកវិញ។
• ១៩៧០ នាយករដ្ឋមន្ត្រី លន់ នល់ បានសំរេចប្រកាស បង្កើតរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរនៅថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៧០។ ការប្រកាសបែបនេះ ធ្វើឡើងតាមការស្នើសុំរបស់វរសេនីយ៍ត្រី លន់ ណុន ។ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ ណុន បានបញ្ជាឱ្យថាច់ ជា (ដើមកំណើតខ្មែរកម្ពុជា ក្រោម ) រៀបចំធ្វើមហាព្យុហយាត្រាមហាសាមគ្គីជាតិដ៏ធំមួយ “ នៅក្នុងពហុកីឡាដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក ក្រុងភ្នំពេញ ដោយមាននាយករដ្ឋមន្ត្រី លន់ នល់ និងអង្គម្ចាស់សិរិមតៈ ជាអធិបតី ។ ដើមខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ សម្ដេច សីហនុ បានប្រកាសតាមវិទ្យុប៉េកាំងអោយខ្មែរចូលព្រៃ ដើម្បីយកអំណាចអោយទ្រង់វិញ។
• ១៩៧០ ជន​ដែល​​ប្រឆាំ​ង​នឹង​ការ​ដឹកនាំ​បែប​​កុម្មុយនីស្ត​រូប​នេះ បាន​ដឹកនាំ​ប្រទេស​ដោយ​ប្រកាស​ដាក់​កម្ពុជា​ជា​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ និង​បាន​​បង្កើន​កម្លាំង​កងទ័ព​ពី ​៣៧ ០០០​ នាក់ ​ទៅ​រហូត​ដល់​ជាង ​១៥០ ០០០​ នាក់​ ដោយ​មាន​ជំនួយ​ពី​អាមេរិក ខណៈ​ដែល​យន្តហោះ​អាមេរិក​បាន​បន្ត​ទម្លាក់​គ្រាប់បែក​លើ​មូលដ្ឋាន យៀកកុង នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ហើយ​កងកម្លាំង​ជើង​គោក​ដែល​គាំទ្រ​ដោយ​កងកម្លាំង​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង​បាន​លុកលុយ​ចូល​កម្ពុជា​ដើម្បី​កម្ចាត់​ពួក​យៀកកុង។
• ១៩៧០ ប៉ុន្តែ​​ជំនួយ​ជា​ប្រាក់​យ៉ាង​ច្រើន​សន្ធឹកសន្ធាប់​ពី​អាមេរិក ​បាន​បង្ក​ឲ្យ​មាន​អំពើ​ពុករលួយ ហើយ​ថវិកា​ជំនួយ​សម្រាប់​​កងទ័ព​ខ្មែរ​​​មិន​ត្រូវ​​បាន​ប្រើប្រាស់​ដើម្បី​ជួយ​ដល់​ពួកគេ​នោះ​ទេ។ ​ពលរដ្ឋខ្មែរ​នៅ​តាម​ទីជនបទខឹង​នឹង​​កងទ័ព​ដែល​ហូប​គ្រប់គ្រាន់​ដែល​រឹបអូស​យក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​​​ពី​ភូមិ​របស់​ពួកគេ ហើយ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧០ ​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៥ ខ្មែរក្រហម ​ដែល​ប្រើប្រាស់​មនោគមវិជ្ជា​ម៉ាក្សលេនីន​ជ្រុលនិយម​បានកើនកម្លាំង​​ទ័ពព្រៃ​ពី​​​ ៣០០០ ​​ឬ​ ៤០០០ ​នាក់ឡើង​ដល់​ ៣០ ០០០​ នាក់ ខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ធ្វើ​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល។ 
• ១៩៧០ កងទ័ព​របស់ លោក លន់ នល់ ក្នុង​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ​ពី​ឆ្នាំ ​១៩៧០ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៥ មាន​ចំនួន ២​សែន ៥​ម៉ឺន​នាក់ ។ កងទ័ព​ទាំង​នេះ ភាគ​ច្រើន​បាន​ស្លាប់​ក្នុង​របប​វាល​ពិឃាត​ខ្មែរ​ក្រហម ខ្លះ​នៅ​រស់​រាន​មាន​ជីវិត ហើយ​ខ្លះ​បាន​ភៀស​ខ្លួន​ចេញ​ទៅ​ក្រៅ​ប្រទេស។ រហូត​មក​ទល់​ពេល​នេះ គេ​នៅ​មិន​ទាន់​ដឹង​អំពី​ចំនួន​ពិត​ប្រាកដ​ថា តើ​កងទ័ព​របស់​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ​បាន​ស្លាប់​បាត់​បង់​ជីវិត​ប៉ុន្មាន​នាក់​នោះ​ឡើយ?
• ១៩៧០ អតីត​អ្នក​យក​ព័ត៌មាន ឌឹ ញីវយ៉ក ថែមស៍ (The New York Times) ម្នាក់ លោក ស៊ិដនី ឆាន់ប៊ើក (Sydney Schanberg) ដែល​បាន​ទៅ​យក​ព័ត៌មាន​ក្នុង​សង្គ្រាម​កម្ពុជា ក្នុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ​១៩៧០ ជាពិសេស​នៅ​ក្នុង​ថ្ងៃ​ទី​១៧ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ពេល​កងទ័ព​ខោ​អាវ​ខ្មៅ​វាយ​ចូល​កាន់​កាប់​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ។ លោក​បាន​ធ្វើ​ជា​សាក្សី​នៅ​សាលា​ក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​ក្នុង​សំណុំ​រឿង​០០២ ដោយ​លើក​ឡើង​ថា ក្នុង​ពេល​ខ្មែរ​ក្រហម​ចូល​ដល់​ភ្នំពេញ​ភ្លាម ពួក​គេ​បាន​ចោទ​មេ​ដឹក​នាំ​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ​ចំនួន ៧ ​រូប ថា​ជា​ជន​មហា​ក្បត់​ជាតិ។ មនុស្ស​ទាំង ៧​នាក់​នោះ​រួម​មាន ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​កំពូល​ទី​ពីរ លោក លន់ នល់ ដែល​ខ្មែរ​ក្រហម​ចោទ​ថា រួម​គំនិត​ក្បត់​ធ្វើ​រដ្ឋ​ប្រហារ លោក ឡុង បូរ៉េត នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី លោក ចេង ហេង អតីត​ប្រធាន​រដ្ឋ លោក អ៊ិន តាំ មេ​ដឹក​នាំ​ជាន់​ខ្ពស់ លោក​ឧត្ដមសេនីយ៍ លន់ នន់ មេ​ចារកិច្ច​កំពូល​ដែល​ត្រូវ​ជា​ប្អូន​ប្រុស​បង្កើត លោក លន់ នល់ លោក​ឧត្ដមសេនីយ៍​ផ្កាយ​មាស​បី សុស្ដែន ហ្វ៊ែរណងដេស អគ្គ​មេបញ្ជាការ​កងទ័ព​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ។
• ១៩៧១ ថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧១ លន់ នល់ត្រូវស្លាប់មួយចំហៀងខ្លួន និងត្រូវបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅរដ្ឋហាវ៉ៃ សហរដ្ឋអាមេរិក។
• ១៩៧១  ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧១ រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិត្រូវប្រកាសរំសាយ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក លន់ នល់ ត្រូវបានតម្លើងថានន្តរសក្កិ ជាសេនាប្រមុខ ។

  ១៩៧១ ថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧១ រដ្ឋាភិបាលថ្មីនៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវបានបង្កើតឡើយ ដោយមានសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ជានាយករដ្ឋមន្រ្តី និងព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីប្រតិភូ ទទួលបន្ទុកការពារជាតិ។
• ១៩៧២ ថ្ងៃទី១១ ខែ៤​ ឆ្នាំ ១៩៧២ ទទួលដំណែងដ៏ខ្ពស់ជាប្រធានាធិតីទី១ នៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរនៅចំពោះមុខស្ថានការជាតិអាប់អួរ
• ១៩៧២ ថ្ងៃទី៣០ ខែ៤ ឆ្នាំ១៩៧២ បានតែងតាំងជាគណកម្មកាឯកទេសបង្ហើយគំរោងរដ្ឋធម្មនុញ្ញសម្រាប់សាធារណរដ្ឋ ព្រមទាំងបានដាក់ជូនប្រជាពលរដ្ឋធ្វើជាមតិប្រកបដោយជោគជ័យ ទាំងក្នុងប្រទេសនិង ក្រៅប្រទេសឲ្យសាធារណរដ្ឋខ្មេរយើងមានលក្ខណៈត្រីមត្រូវតាមច្បាប់ ជាប្រទេសប្រកបដោយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
• ១៩៧២ លោកសានាប្រមុខលន់​ នល់ នេះហើយដែលបានណែនាំឲ្យមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប្រកបដោយប្រជាធិបតីលើកទី១ នៅប្រទេសខ្មែរដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានអនុម័តយលព្រម កាលពីថ្ងៃ៣០ មេសា ១៩៧២ 
• ១៩៧៥ ដោយហេតុនេះទើបទីបំផុតសហរដ្ឋអាមេរិក បានព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យ លន់ នល់ ទទួលយកជម្រើសចុងក្រោយនេះ។ ថ្ងៃទី១ ខែមេសា ១៩៧៥ លន់ នល់ បាន លាលែងពីតំណែង និង និរទេសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេស ឥណ្ឌូនេស៊ី បន្ទាប់មកទៅសហរដ្ឋអាមេរិក និង បានតាំងលំនៅឋានដំបូងនៅរដ្ឋហាវ៉ៃ 
• ១៩៧៥  នៅ​ថ្ងៃ​ទី ​១ ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ពីរ​សប្តាហ៍​មុន​​ពេល​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​កាន់​កាប់​រាជធានី ភ្នំពេញ លោក លន់ នល់ និង​ក្រុមគ្រួសារ​បាន​ឡើង​ឧទ្ធម្ភាគចក្រ​មួយ​គ្រឿង​រត់ភៀសខ្លួន​​​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា​​ទៅ ​​​ប្រទេស​ថៃ មុន​ពេល​មក​​រស់​នៅ​ សហរដ្ឋអាមេរិក ។ លោក លន់ នល់ និង​ក្រុមគ្រួសារ​បាន​រស់នៅ​យ៉ាង​ស្ងប់ស្ងាត់​ក្នុង​រដ្ឋ ហាវ៉ៃ សហរដ្ឋអាមេរិក មុនពេល​​ប្តូរ​ទៅ​រស់​នៅ​ទីក្រុង Fullerton រដ្ឋ កាលីហ្វ័រញ៉ា និង​បាន​ទទួលមរណភាព​​នៅ​ទីនោះ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៨៥៕
• ១៩៧៥  នៅ​ក្នុង​លិខិត​បណ្ដាំ​ចុង​ក្រោយ​របស់ លោក លន់ នល់ មុន​ពេល​លោក​ចាក​ចេញ​ពី​កម្ពុជា ទៅ​កាន់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​ ១៩៧៥ បាន​សរសេរ​ថា លោក​បាន​រង​នូវ​សម្ពាធ​យ៉ាង​ខ្លាំង​ក្នុង​ការ​បញ្ចប់​សង្គ្រាម​នៅ​កម្ពុជា។ លោក​សរសេរ​ថា លោក​សោកស្ដាយ​ចំពោះ​ការ​ធ្លាក់​ចុះ​នៃ​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ ដែល​បណ្ដាល​ឲ្យ​លោក​បាត់​បង់​កូន ប្អូន​ប្រុស និង​ប្អូន​ស្រី​របស់​លោក និង​ប្រជាជាតិ​ទាំង​មូល។
• ១៩៧៥  នៅ​ពេល​របប​របស់​លោក​សេនា​ប្រមុខ លន់ នល់ ដួល​រលំ​ទៅ ពេល​នោះ​កូន​ប្រុស​ម្នាក់​របស់​លោក​ឈ្មោះ លន់ រិទ្ធិ មាន​អាយុ ១៣​ឆ្នាំ​នៅ​ឡើយ ដែល​កំពុង​រៀន​សូត្រ​ក្នុង​រដ្ឋ​ម៉ារីឡែន (Maryland)។ ឥឡូវ​នេះ លន់ រិទ្ធិ មាន​អាយុ ៥៣ ​ឆ្នាំ​ហើយ។ ពី​ទីក្រុង​ហ្វីឡាឌែលហ្វៀ លោក​បាន​រៀបរាប់​ត្រួសៗ​ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី ថា លោក​មាន​ក្តី​រន្ធត់​ជា​ខ្លាំង និង​អស់​សង្ឃឹម​ពេល​បាន​ដឹង​អំពី​ការ​ដួល​រលំ​នៃ​របប​ដឹក​នាំ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ឪពុក​លោក តាម​បណ្ដាញ​សារព័ត៌មាន៖ «ខ្ញុំ​ដឹង​ថា ស្រុក​ខ្មែរ​បាន​ធ្លាក់ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​មិន​បាន​ដឹង​ថា​មក​ពី​មូលហេតុ​អ្វី​ទេ។ គ្រាន់​តែ​ឃើញ​នៅ​ក្នុង​ព័ត៌មាន​ស្រាប់​តែ​ឃើញ​ខ្មែរ​ក្រហម​ចូល ទាហាន​ដាក់​កាំភ្លើង​ចុះ ប្រជាពលរដ្ឋ​អរ​ណាស់ សប្បាយ​ណាស់ រួច​ហើយ​ក៏​វា​ស្ងាត់​ទៅ ស្ងាត់​មួយ​រយៈ​ខ្លី​ទៅ ស្រាប់​ហើយ​ឮ​សូរ​ថា ឥឡូវ​ស្រុក​ខ្មែរ​គេ​ចាប់​ផ្តើម​ដេញ​មនុស្ស​ចេញ​ពី​ក្រុង​ពី​ភូមិ​ទាំងអស់។ រួច​ហើយ​ឮ​សូរ​ថា​មាន​សម្លាប់​ទៀត ហើយ​បិទ​ព្រំដែន​ហ្នឹង​ជិត​អស់ គ្មាន​បរទេស​ណា​អាច​ចេញ​ចូល​យក​ព័ត៌មាន​បាន​ទេ»។ លោក​បន្ត​ថា ប្រសិន​របប​ឪពុក​របស់​លោក​មិន​ដួល​រលំ​ទេ នោះ​កម្ពុជា មិន​ដុនដាប​រហូត​ដល់​សព្វថ្ងៃ​នេះ​ឡើយ។
• ១៩៧៥ របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ ឬ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​រាប់​លាន​នាក់ ប៉ុន្តែ​មាន​ប្រភព​ខ្លះ​អះអាង​ថា ចំនួន​មនុស្ស​ស្លាប់​ក្នុង​របប​នេះ​មាន​ជិត ២ ​លាន​នាក់ ហើយ​ប្រភព​ផ្សេង​ទៀត​អះអាង​ថា ជិត ៣​លាន​នាក់។ របប​វាល​ពិឃាត​នេះ​បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​មិន​រើស​មុខ មិន​រើស​វ័យ មិន​រើស​ជនជាតិ ឬ​វណ្ណៈ ដែល​អ្នក​ទាំង​នោះ​រួម​មាន សែ​រាជវង្ស មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល កងទ័ព​របស់ លោក លន់ នល់ គ្រូបង្រៀន បញ្ញវន្ត កូន​ក្មេង​ទើប​នឹង​កើត រហូត​ដល់​ពលរដ្ឋ​សាមញ្ញ។ រាល់​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ត្រូវ​បាន​បំផ្លិចបំផ្លាញ ទីក្រុង​ត្រូវ​បាន​ទុក​ចោល​ឲ្យ​ក្លាយ​ជា​ទីក្រុង​ខ្មោច ហើយ​ប្រជាជន​ត្រូវ​បាន​ជម្លៀស​ទៅ​ធ្វើ​ការ​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ និង​បង្អត់​អាហារ​នៅ​ជនបទ។
• ១៩៧៥ ក្រោយ​ពី​កងទ័ព​ខ្មែរ​ក្រហម​វាយ​ដណ្ដើម​បាន​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ភ្លាម សម្ដេច​ព្រះ​នរោត្តម សីហនុ បាន​ប្រកាស​ពី​ទីក្រុង​ប៉េកាំង មក​ថា ជ័យជម្នះ​របស់​កងទ័ព​កុម្មុយនីស្ត​ខ្មែរ​ក្រហម គឺ​ជា​ជ័យជម្នះ​ដ៏​អស្ចារ្យ​ក្នុង​ទំព័រ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​កម្ពុជា។
• ១៩៧៥ អតីត​យោធា​នៃ​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ​ម្នាក់​ទៀត លោក ឃួន ថោងស៊ី មាន​ប្រសាសន៍​ថា ទឹក​ចិត្ត​អ្នក​ប្រយុទ្ធ​នៅ​ពេល​នោះ​មិន​បាន​ចុះ​ចាញ់​ក្រុម​ខ្មែរ​ក្រហម​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ការ​ចុះ​ចាញ់​នោះ គឺ​ដោយសារ​នយោបាយ​ប៉ុណ្ណោះ ហើយ​ម្យ៉ាង​ទៀត ដោយសារ​អាមេរិក បាន​យក លោក លន់ នល់ ចេញ​ពី​ប្រទេស​ថែម​ទៀត៖ «គឺ​ថា​ការ​តស៊ូ​របស់​យើង គឺ​យើង​ធ្វើ​ការ​អត់​មាន​ឈប់​ឈរ​ទេ។ ហើយ​ក៏​គ្មាន​ចិត្ត​រួញរា​ដែរ ជាពិសេស​ដែល​ខ្ញុំ​ធ្វើ​ការ​ខាង​ឧទ្ធម្ភាគចក្រ​ហ្នឹង គឺ​ធ្វើ​ការ​ផ្ទាល់​ជាមួយ​កងទ័ព​ជើង​គោក។ ហើយ​បាន​ទៅ​ជួយ​កងទ័ព​ជើង​គោក​ហ្នឹង​រាល់​ថ្ងៃ​រាល់​វេលា ឃើញ​ថា​ទឹក​ចិត្ត​កងទ័ព​ហ្នឹង​ដូចជា​មិន​ខ្លាច​ញញើត​ទេ។ ប៉ុន្តែ​ធ្វើ​យ៉ាង​ម៉េច​បើ​យើង​ទទួល​ជំនួយ​រដ្ឋាភិបាល​អាមេរិកាំង ហើយ​ជាពិសេស​គេ​យក​លោក​សេនា​ប្រមុខ លន់ នល់ ចេញ​ក្រៅ​បាត់​ទៅ​ទៀត។ យើង​បាត់​មេ​មួយ​ដែល​ជា​អ្នក​ដើម​ចម​នៃ​របប​សាធារណរដ្ឋ ហើយ​គេ​ឲ្យ​លោក​ចេញ ហើយ​បន្ទាប់​មក​គេ​កាត់​ជំនួយ ហើយ​អា​ហ្នឹង​វា​គ្មាន​មធ្យោបាយ​អ្វី​ដែល​ត្រូវ​តស៊ូ​ក្រៅ​ហ្នឹង​ទៀត​ទេ»។
• ១៩៧៥ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ លោក​មាន​ការ​សោកស្ដាយ​ដែល​កងទ័ព​នៃ​របប​សាធារណៈ​ខ្មែរ​មិន​បាន​ប្រយុទ្ធ​ការពារ​ប្រទេស​ដល់​ដំណាក់​កាល​ចុង​ក្រោយ។ អតីត​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ព័ត៌មាន នៃ​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ លោក ឆាង សុង មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​ដែល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក យក លោក លន់ នល់ ចេញ​ពី​ប្រទេស ដោយ​យក​លេស​ថា​ដើម្បី​សន្តិភាព​នៅ​កម្ពុជា នោះ វា​ដូចជា​ការ​ដាក់​ប្រជាជាតិ​ទាំង​មូល​លើ​ជើង​ពាន​ថ្វាយ​ដល់​ពួក​កុម្មុយនីស្ត​អ៊ីចឹង។ លោក​បន្ត​ថា សហរដ្ឋ​អាមេរិក សម្រេច​ចិត្ត​ខុស​ក្នុង​ការ​បញ្ឈប់​សង្គ្រាម​នៅ​កម្ពុជា ដែល​បណ្ដាល​ឲ្យ​ប្រទេស​មួយ​នេះ​ធ្លាក់​ក្នុង​របប​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍៖ «រួច​អាមេរិកាំង​គេ​យល់​ថា ប្រសិន​បើ​ដក លន់ នល់ ចេញ​ទៅ​វា​ធ្វើ​ឲ្យ​ម្ខាង​ទៀត​ហ្នឹង​មាន​កម្លាំង​ឈប់​ច្បាំង ដូចជា​ខាង សីហនុ ខ្មែរ​ក្រហម​អី​អ៊ីចឹង​ទទួល​ធ្វើ​សន្តិភាព​ជាមួយ។ ពីព្រោះ​តាំង​ពី​ដើម​មក ពួក​ខាង​ហ្នឹង​គេ​អត់​ដែល​ទទួល​ធ្វើ​សន្តិភាព​ជាមួយ អត់​ទទួល​ចរចា ដល់​ពេល លោក លន់ នល់ ចេញ​ទៅ​ក៏​អត់​ទទួល​ចរចា​ដដែល គឺ​វៃ​ទាល់​តែ​ឈ្នះ។ អា​ហ្នឹង​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​របស់​អាមេរិកាំង បើ​ដក លន់ នល់ ទៅ ពួក​ម្ខាង​ទៀត​គឺ​សំខាន់​បំផុត គឺ​ពួក សីហនុ សុខ​ចិត្ត​ចរចា ហើយ​តែ​ពួក​ខាង សីហនុ ចរចា ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​វា​ត្រូវ​ទៅ​តាម​ហើយ។ ប៉ុន្តែ​វា​អត់​អ៊ីចឹង​ឯណា ដល់​ដក លន់ នល់ ចេញ​ទៅ​វា​រឹត​តែ​ខ្លាំង​ទៅ​ទៀត ខុស​ទទេ»។
• ១៩៧៥ លោក ឆាង សុង ​បន្ត​ថា លោក លន់ នល់ បាន​សុំ​ជំនួយ​យោធា​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ចំនួន ២២២​ លាន​ដុល្លារ ដើម្បី​បន្ត​ច្បាំង​រយៈពេល ៧​ខែ​ប៉ុណ្ណោះ គឺ​ពី​ខែ​មករា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ដល់​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ប៉ុន្តែ​សភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក បាន​បដិសេធ​ចំពោះ​ជំនួយ​នេះ ហើយ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​របប​សាធារណរដ្ឋ​ទាំង​មូល​ដួល​រលំ។ ទាហាន​របស់​របប​នេះ ភាគ​ច្រើន​ត្រូវ​ក្រុម​កងទ័ព​ខ្មែរ​ក្រហម​កាប់​សម្លាប់​ស្ទើរ​គ្មាន​សល់។ ការ​ដួល​រលំ​នៃ​របប​លោក​សេនា​ប្រមុខ លន់ នល់ នៅ​ស្រប​ពេល​ដែល​សភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក រង​សម្ពាធ​ពី​មហាជន​ឲ្យ​បញ្ចប់​សង្គ្រាម​នៅ​ឥណ្ឌូចិន ជាពិសេស គឺ​សង្គ្រាម​វៀតណាម។ ប្រការ​នេះ​ហើយ ដែល​នាំ​ឲ្យ​សភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ត្រូវ​សម្រេច​ចិត្ត​ឈប់​ផ្តល់​ជំនួយ​យោធា​ដល់​រដ្ឋាភិបាល លោក លន់ នល់ ដែល​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​អាមេរិក​នោះ ក្នុង​គោល​បំណង​សន្តិភាព និង​ស្ដារ​ស្ថិរភាព​នយោបាយ​ក្នុង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ប៉ុន្តែ​វា​ជា​ការ​ជះ​ឥទ្ធិពល​អាក្រក់​ដល់​កម្ពុជា។ លោក ឆាង សុង បន្ត​ថា សន្តិភាព​នៅ​អាមេរិក ជា​ឋាន​នរក​នៃ​ការ​សម្លាប់​រង្គាល​នៅ​កម្ពុជា៕
• ១៩៧៩ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៧៩ នៅរដ្ឋកាលីហ្វូនញ៉ា។ គាត់បានស្លាប់នៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ១៩៨៥៕ ទោះជាយ៉ាងក៏ឯកឧត្ដមឆ្លាប់ជាអតីតឥស្សរ:ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរមួយរូបដែលប្រឆាំងយួន និង ដេញយួនគ្រប់កាលទេស:នៃប្រវត្តិរបស់ឯកឧត្ដមសេនាប្រមុខ មិនថាថ្នាក់ដឹកនាំណាទេឲ្យតែដឹងនាំ និង កាន់អំណាចកាន់តែយូរ កាន់តែមានកុំហុសទោះតិចក្ដីច្រើនក្ដី៚ សង្ឃឹមថាអ្នកដឹងនាំជាន់ក្រោយ និងមានវីរ:ភាពប្រឆាំងបរទេស និងមានកំហុសតិចជាងឯកឧត្តមទៅចុះ....។ Credit: និស្សិតខ្មែរ Facebook: ក្រុមយុវជនខ្មែរដើម្បីជាតិខ្មែរ_Khmer Youth for Khmer Nation
• ១៩៨៥ គាត់បានស្លាប់នៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ១៩៨៥

អាមេរិក​និង​ចិន​ចោទ​គ្នា​ពី​អ្នក​នៅ​ពីក្រោយ​ខ្មែរ​ក្រហម​និង​រដ្ឋ​ប្រហារ​១៨​មីនា ភ្នំពេញ —
ស្ថានទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​ស្ថានទូត​ចិន​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា​ បាន​ចាប់​ផ្តើម​បោះ​ពាក្យ​សម្តី​ដាក់​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក លើ​ព្រឹត្តិការណ៍​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​នៅ​កម្ពុជា ​ក្នុង​សម័យ​ដឹកនាំ​ដោយ​លោក​សេនា​ប្រមុខ​លន់ នល់ ​ដែល​ត្រូវ​បាន​លើក​ឡើង​ថា​ មាន​ការ​គាំទ្រ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ផ្តល់​អាវុធ​យុទ្ធភ័ណ្ឌ​ដោយ​ប្រទេស​ចិន។

កាល​ពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ ស្ថានទូត​អាមេរិក​បាន​បង្ហោះ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​មួយ​នៅ​លើ​ទំព័រហ្វេស​ប៊ុក​របស់​ខ្លួន ដែល​និយាយ​អំពី​ទិវា​ជ័យ​ជម្នះ​លើ​របប​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍​៧មករា។ នៅ​ក្នុង​សេចក្តីថ្លែង​ការណ៍​នោះ ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​លើក​ឡើង​ថា៖

«វា​គឺជា​រឿង​ដ៏​សំខាន់​ណាស់​ដែល​យើង​ត្រូវ​ចង​ចំា​ដែរ​ថា ក្រុម​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ពឹង​ផ្អែក​យ៉ាង​ងប់ងល់​ទៅ​លើ​មហា​អំណាច​ធំ​មួយ ដែល​មាន​ផល​ប្រយោជន៍​ខុស​ពី​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​ប្រជាជន​កម្ពុជា។

សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ក៏​បាន​លើក​ឡើង​បន្ត​ថា អាមេរិក​មិន​បាន​ពាក់ព័ន្ធ​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋប្រហារ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​លោក លន់ នល់​ ឡើង​កាន់​អំណាច​នោះ​ទេ។

ស្ថានទូត​អាមេរិកាំងបាន​បញ្ជាក់​ថា៖ «រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ គ្មាន​ភស្តុតាង​ណា​មួយ​ដែល​បញ្ជាក់​ពី​ការ​ពាក់ព័ន្ធ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ទេ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ មាន​ភស្តុតាង​យ៉ាង​ច្រើន​ដែល​បង្ហាញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​​ចិន​បាន​គាំទ្រ​យ៉ាង​សកម្ម​ដល់​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៩ និង​ក្នុង​រយៈកាល​ក្រោយ​ពី​នោះ​មក»។

សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​នោះ​ក៏​ត្រូវ​បាន​ឆ្លើយតប​ដោយ​ស្ថានទូត​ចិន​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា​ផង​ដែរ។ ស្ថានទូត​ចិន​បាន​បង្ហោះ​សារ​នៅ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេស​ប៊ុក​របស់​ខ្លួន​ថា៖

«ជា​ការ​ពិត​ណាស់ ​រដ្ឋប្រហារ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កម្ពុជា​ធ្លាក់​ក្នុង​ភ្លើង​សង្រ្គាម​រ៉ាំរ៉ៃ​អស់​រយៈពេល​យ៉ាង​យូរ​នោះ​មិន​មាន​ទំនាក់​ទំនង​អ្វី​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ទេ ប៉ុន្តែ​មាន​ទាក់ទង​នឹង​“CIA”។

លោក​ អ៊ា សុផល​ សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​កិច្ចការ​ទូត​ ​និង​កិច្ចការ​ពិភពលោក​នៃ​មហាវិទ្យាល័យ​ Occidental​ រដ្ឋ​កាលីហ្វ័រញ៉ា​ បាន​ប្រាប់​ VOA ​តាម​រយៈ​អ៊ី​ម៉េល​ថា វាមើល​ទៅ​ទំនង​ជាស្ថានទូត​អាមេរិក​ចង់​បញ្ជាក់​ប្រាប់​កម្ពុជា​យ៉ាង​សាមញ្ញ​ថា នរណា​ជា​អ្នក​គាំទ្រ​ខ្មែរ​ក្រហម​នៅ​ពេល​កាន់​អំណាចឆ្នាំ​១៩៧៥​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៩។

លោក​បញ្ជាក់​ថា​៖ «ប្រទេស​ចិន និង​ខ្មែរ​ក្រហម​គឺ​ជា​បង​ប្អូន​ខាង​អាវុធ។ យើង​កំពុង​ឃើញ​ស្ថានភាព​ដូច​គ្នា​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ។ ចិន​បាន​បង្កើត​កាស៊ីណូ​នៅ​កម្ពុជា»។

លោក អ៊ា សុផល បាន​បញ្ជាក់​បន្ថែម​ថា៖ «ពិត​ណាស់​ដែល​របប​សាធារណ​រដ្ឋ​(ដឹកនាំ​ដោយ​លន់ នល់) មិន​អាច​រស់​ដោយ​មិន​មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ទេ។ ពិត​ណាស់​ ជាមួយ​ការ​ដក​ខ្លួន​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក របប​សាធារណ​រដ្ឋ​បាន​ដួល​រលំ»។ លោក​បញ្ជាក់​បន្ថែម​ថា៖«ប្រទេស​កម្ពុជា​គឺ​តែង​តែ​ជា​ផ្នែក​តូច​មួយ​នៃ​ប្រទេស​មហា​អំណាច»។

អ្នកនាំពាក្យ​ស្ថានទូត​អាមេរិក​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា លោកស្រី Emily Zeeberg ​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​កេរ​ដំណែល​សង្រ្គាម​របស់​ខ្លួន ដោយ​កិច្ច​ប្រឹង​ប្រែង​ជា​ច្រើន និង​រយៈពេល​វែង​សម្រាប់​ជំនួយ​មនុស្ស​ធម៌​ក្នុង​ការ​ដោះ​មីន និង​យុទ្ធភ័ណ្ឌ​មិន​ទាន់​ផ្ទុះ រួម​មាន​ការ​ដោះ​គ្រាប់​ជា​ច្រើន​រយ​ពាន់​ដែល​ផលិត​នៅប្រទេស​ចិន ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​របួស និង​ស្លាប់​ជា​ច្រើន​ទសវត្សរ៍​មក​ហើយ។

អ្នកនាំពាក្យ​រូប​នោះ​បាន​បញ្ជាក់​បន្ថែម​ថា៖ «យើង​សង្ឃឹម​ថា ​រដ្ឋាភិបាលចិន​នឹង​ទទួល​ស្គាល់​នូវ​កេរ​ដំណែល​របស់​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​ធ្វើ​ការ​កែ​ប្រែ​នូវ​គោល​នយោបាយ​ទាំង​ឡាយ​ណា​ដែល​ប៉ះពាល់​ដល់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ទាំង​មូល»។

VOA មិន​អាច​សុំ​ការ​ឆ្លើយ​តប​ពី​លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​នៅ​ឡើយ​ទេ។ ស្ថានទូត​ចិន​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា មិន​បាន​ឆ្លើយ​តប​នឹង​សំណួរ​របស់​ VOA​ ដែល​បានផ្ញើ​តាម​សារ​អេឡិកត្រូនិក​នោះ​ទេ។

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ ហ៊ុន សែន ​ធ្លាប់​បាន​ថ្លែង​ជា​ញឹកញាប់ និង​បន្ទោស​ទៅ​លើ​ការ​ទម្លាក់​ព្រះ​បាទ​នរោត្តម ​សីហនុ ចេញ​ពី​តំណែង ​ដោយ​ក្រុម​របស់​លន់ នល់ ទើប​នាំ​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ធ្លាក់​ក្នុង​របប​ខ្មែរ​ក្រហម ​រហូត​ដល់​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាជន​ប្រមាណ​១,៧​លាន​នាក់ បាន​ស្លាប់ ដោយសារ​ការ​កាប់​សម្លាប់ ការ​ធ្វើ​ទារុណ​កម្ម ជំងឺ ភាព​អត់​ឃ្លាន និង​ការ​ធ្វើ​ការងារ​ហួស​កម្លាំង។

លោក លន់ ឫទ្ធិ កូនប្រុស​របស់​លោក លន់ នល់ មេដឹកនាំ​ក្នុង​របប​សាធារណរដ្ឋ​ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៧០​ដល់​១៩៧៥ ផ្តល់​បទ​សម្ភាសន៍​ដល់​ VOA នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។ (ស៊ុន ណារិន/VOA)
លោក លន់ ឫទ្ធិ កូនប្រុស​របស់​លោក លន់ នល់ មេដឹកនាំ​ក្នុង​របប​សាធារណរដ្ឋ​ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៧០​ដល់​១៩៧៥ ផ្តល់​បទ​សម្ភាសន៍​ដល់​ VOA នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។ (ស៊ុន ណារិន/VOA)
ក្រោយ​ការ​ចេញ​ផ្សាយ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​របស់​ស្ថានទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ​កម្ពុជា​បាន​ចេញ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​មួយ​ចុះថ្ងៃ​ទី​១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០១៩ ​ថា៖ «ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​បាន​ឆ្លង​កាត់​សង្រ្គាម​ស៊ីវិល​ដ៏​រ៉ាំរ៉ៃ ដែល​ផ្តើម​ចេញពី​រដ្ឋ​ប្រហារគាំ​ទ្រ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ឆ្នាំ​១៩៧០ និង​ធ្លាប់​រង​គ្រោះ​ដោយ​វត្តមាន​កង​ទ័ព​បរទេស​នៅ​លើ​ទឹក​ដី បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាជន​យល់​ដឹង​កាន់​តែ​ច្បាស់អំពី​តម្លៃ​សន្តិភាព មិន​ចង់​ឲ្យ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​នេះ​វិល​មក​ជា​ថ្មី គ្រា​ដែល​ប្រទេស​កំពុង​មាន​សន្តិភាព​ពេញ​លេញ​នោះ​ឡើយ»។

ប៉ុន្តែ​កូន​ប្រុស​របស់​លន់ នល់ គឺ​លោក លន់ ឫទ្ធិ អាយុ​៥៦​ឆ្នាំ ដែល​ជា​ប្រធាន​គណបក្ស​សាធារណ​រដ្ឋ​ខ្មែរ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​ទម្លាក់​ព្រះបាទ​នរោត្តម ​សីហនុ ​មិន​មែន​ជា​រដ្ឋ​ប្រហារ​ទេ គឺ​គ្រាន់​តែ​ជា​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ទម្លាក់​ចេញ​ពី​តំណែង​ពី​មន្រ្តី​ជាន់​ខ្ពស់​ដែល​ស្ថិត​ក្នុង​របប​នោះ។

លោក​បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​ VOA​ ថា៖ «ខ្ញុំ​មិន​មែន​និយាយ​នេះ​ក្នុង​ការ​កាន់​ជើង លោក​ លន់ នល់ ដែល​គាត់​ជា​ឪពុក​ខ្ញុំ​ទេ។ ខ្ញុំ​និយាយ​ជា​ការ​ពិត​ក្នុង​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​របស់​ខ្មែរ​យើង គឺ​ដែល​គេ​តែង​និយាយ​ថា​រដ្ឋប្រហារ រដ្ឋ​ប្រហារ​នេះ មិន​មែន​មាន​រដ្ឋប្រហារ​ទេ គឺ​សភា​ខ្មែរ​ទាំង​ពីរ គេ​សុំ​ឲ្យ​សម្តេច​មក​ជួយ​គេ​ ដើម្បី​ដេញ​យៀកកុង ឲ្យ​ចេញ​ពី​ស្រុក​វិញ កុំ​ឲ្យ​នៅ។ ឲ្យ​ជួយ​និយាយ​ដើម្បី​ឲ្យ​វៀតកុង​ហ្នឹង ​កុំ​ឲ្យ​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​យើង ប៉ុន្តែ​សម្តេច​សីហនុ​ហ្នឹង​មិន​ព្រម​ចរចា មិន​ព្រម​ជួប មិន​ព្រមអ្វី​ទាំង​អស់។ ដល់​អីចឹង​ទៅ គេ​វា​អស់​ផ្លូវ អស់​ក្រឡា ក៏​គេ​ប្រជុំ​គ្នា​ហើយ ក៏​គេសម្រេច​ត្រូវ​ដក​ចេញ​ដើម្បី​រៀប​ចំ​សា​ថ្មី​ឡើង​វិញ»។

លោក​ក៏​បានបន្ថែម​ថា ការ​ទម្លាក់​នេះ គឺ​មិន​មាន​ជាប់​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នោះ​ទេ ដោយ​លោក​សម្អាង​ថា​ មាន​ឯកសារ ពាក្យ​សម្តី​របស់​ឪពុក​របស់​លោក និង​ការ​សាក​សួរ​ពី​មនុស្ស​ជំនិត​នឹង​លោក លន់ នល់។

លោក​មាន​ប្រសាសន៍​ថា៖ «គឺ​ខ្ញុំ​ចង់​និយាយ​ថា ខ្ញុំ​គាំទ្រ​ពាក្យ​សម្តី​អាមេរិកកាំង​ដែល​គាត់​និយាយ​ថា​ គាត់​អត់​មាន​លូក​ឡំ​ក្នុង​រឿង​ហ្នឹង ព្រោះ​អី​មាន​ឯកសារ​ពាក្យ​សម្តី​របស់​ឪពុក​ខ្ញុំ​ពិតៗ កាល​ពេល​សភា​ខ្មែរ​ទម្លាក់​សម្តេច​(សម្តេច​សីហនុ) ហើយ​មួយ​ទៀត ឪពុក​ខ្ញុំ​តែង​តែ​និយាយ​ អត់​មាន​ពាក់​ព័ន្ធ​អាមេរិកកាំង ឬ​ CIA ឬ​ក៏​ស្អី​ទេ»។

សាស្រ្តាចារ្យ​ផ្នែក​ប្រវត្តិសាស្រ្ត និង​ទំនាក់​ទំនង​អន្តរ​ជាតិ លោក ឌៀប សុផល ដែល​បាន​និពន្ធ​សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​មួយ​ចំនួន ក្នុង​នោះ​មាន​សៀវភៅ «ប្រភព​សង្រ្គាម​កម្ពុជា» ដែល​ត្រូវ​បាន​បោះ​ពុម្ព​ផ្សាយ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៨ មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ ប្រទេស​មហាអំណាច​តែង​តែ​យក​ត្រូវ​រៀងៗ​ខ្លួន ហើយ​មិន​ទទួល​ខុសត្រូវ​ទាំង​ផ្នែក​ច្បាប់ និង​សីលធម៌​នោះ​ទេ។

លោក​បញ្ជាក់​ថា ​បើ​ទោះពុំ​មាន​ឯកសារ​ភស្តុតាង​បង្ហាញ​ការ​គាំទ្រ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ទៅ​លើ​របប​លន់ នល់ ដែល​នាំ​ឲ្យ​មាន​ការ​ធ្វើ​រដ្ឋ​ប្រហារ តែលោក​ចាត់​ទុក​ការ​គាំទ្រ​របស់​អាមេរិកជា​ការ​ «គាំទ្រ​បែប​ចិត្តសាស្រ្ត និង​ការ​លើក​ទឹក​ចិត្ត»។

លោក​មាន​ប្រសាសន៍​ថា៖ «បើ​សិន​ជា​យើង​ពិនិត្យ​មើល​ឯកសារ​ផ្លូវ​ការ​ វា​អត់​មាន​មែន ក៏​ប៉ុន្តែ​អាការ​គាំទ្រ​មួយ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ជា​ការ​គាំទ្រ​មួយ​បែប​លក្ខណៈ​ចិត្តសាស្រ្ត​ទេ ដែល​ជា​ការ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ដល់​ពួក​លន់ នល់ ធ្វើ​រដ្ឋ​ប្រហារ​ទម្លាក់​ព្រះ​នរោត្តម សីហនុ»។

លោក​សាស្រ្តាចារ្យ​បាន​ហៅ​ការ​ដក​តំណែង​ព្រះ​បាទ​នរោត្តម​ សីហនុ គឺ​មាន​លក្ខណៈ​មិន​ស្រប​ច្បាប់​ផង និង​ស្រប​ច្បាប់​ផង។ លោក​បញ្ជាក់​ថា ព្រះបាទ​នរោត្តម​សីហនុ គង់​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស មិន​ត្រឡប់​មក​ស្រុក​ខ្មែរ​វិញ ដោយ​សារ​មាន​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​ព្រះ​អង្គ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស ហើយ​មិន​មាន​ការ​ធានា​ថា​ព្រះ​អង្គ​នឹង​មាន​សុវត្ថិភាព ពេល​ត្រឡប់​ចូល​ប្រទេស​វិញ។

លោក​មាន​ប្រសាសន៍​ថា៖ «ខ្ញុំ​មិន​ចោទ​ទៅ​លើ​ម្ខាងៗ​ទេ ខ្ញុំ​គ្រាន់​តែ​និយាយ​ថា​ព្រឹត្តិការណ៍​វា​កើត​ឡើង​អីចឹង ហើយ​បើ​ព្រឹត្តិការណ៍​វា​កើត​ឡើង​អញ្ចឹង គឺ​ម្នាក់ៗ​គឺ​ឈ្លោះ​គ្នា អត់​មាន​រក​អា​វិធី​ណា ដើម្បី​សម្រប​សម្រួល​ទេ ដើម្បី​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ហ្នឹង​ទេ ហើយ​ទី​បំផុត ក៏​ឈាន​ទៅ​ដល់​ការ​បោះ​ឆ្នោត​នៅ​ក្នុង​សភា​មួយ។ ខ្ញុំ​ហៅ​ថា​ពាក់​កណ្តាល​ស្រប​ច្បាប់ ពាក់​កណ្តាល​ខុស​ច្បាប់​ទៅ​ចុះ»។

ទាក់​ទង​នឹង​ប្រទេស​ចិន​វិញ លោក ឌៀប សុផល មាន​ប្រសាសន៍​ថា ​ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម អាវុធ​យុទ្ធភ័ណ្ឌ គឺ​នាំ​ចូល​ពី​ប្រទេស​ចិន តាមរយៈ​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​រវាង​រដ្ឋ​អធិបតេយ្យ​ទាំង​ពីរ តែ​លោក​ថា​មិន​មាន​ឯកសារ​ជា​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​នៅ​សេស​សល់​នោះ​ទេ។

សាស្រ្តាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​រូប​នោះ ក៏​បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​អ្នក​ដឹកនាំ​ខ្មែរ​ទាំង​អស់​ត្រូវ​ប្រយ័ត្ន​ប្រយែង​អំពី​ទំនាក់​ទំនង​ជាមួយ​ប្រទេស​មហា​អំណាច​នានា។ លោក​មាន​ប្រសាសន៍​ថា៖ «អីចឹង​ត្រង់​កន្លែង​នេះ គឺ​គួរ​តែ​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ធ្វើ​អ្វី​ឲ្យ​ប្រយ័ត្ន​ប្រយែង កុំ​ឲ្យ​ធ្វើ​អ្វី​ឲ្យ​ជ្រុល​និយម​ងាក​មក​បំផ្លាញ​ជាតិ​របស់​ខ្លួន​ឯង​វិញ ដោយ​អត់​ដឹង​ខ្លួន»៕