រដ្ឋភូមារ Burma ណៃពិដោ

ជនជាតិ Bamar/ Burmese មានជាង ៦៦% នៃប្រជាជនសរុប ៥៥ លាននាក់។ ជនជាតិ Bamar/ Burmese  រស់នៅតាមអាងទន្លេ អៃយ៉ាវឌី ។ ជនជាតិ Bamar/ ចែកជា ០៩ ក្រុមធំៗ ដែលកានសាសនា ០២ គឺសាសនាដើមភូមារ និង សាសនាព្រះពុទ្ធថែរវាទ។

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ Burma-Myanmar Geopolitics ក្នុងទំព័រនេះ សិក្សា វិភាគ ទៅលើ ប្រធានបទមួយចំនួនដូចជា៖ 

1. ប្រវត្តិសាស្រ្ត យោធា,
2. កងទ័ពជើងគោក,
3. កងទ័ពជើងទឹក,
4. កងទ័ពជើងអាកាស,
5. កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ
6. ប្រព័ន្ធសេដ្ខកិច្,
7. ការបោះឆ្នោត....

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ Burma-Myanmar Geopolitics

Regions តំបន់នៅ មីយ៉ាន់ម៉ា និង សម្ព័ន្ធយោធាប្រឆាំងទាំង ០៣ នៅភូមារ

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ Burma-Myanmar Geopolitics States រដ្ឋនៅ មីយ៉ានម៉ា

1. Yangon Region Government    លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
2. Mandalay Region Government   លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
3. Magway Region Government   លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
4. Sagaing Region Government   លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉 ( ០១ រដ្ឋស្វ័យត)
5. Bago Region Government   លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
6. Ayeyarwady Region Government   លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
7. Taninthayi Region Government   លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
8. រដ្ឋ Barmar/ Nay Pytaw/  រដ្ឋាភិបាលណៃពិដោរ លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
9. Kachin State Government លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
10. Kayah State Government លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
11. Kayin State Government (Karen State លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉 Kayin State ,Karenni State Mon State Taninthayi Region
12. Chin State Government លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
13. Mon State Government លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉
14. Rakhine State (រួម លំអិតភាសាខ្មែរ)
15. Shan State Government លំអិត ភាសាខ្មែរ 👉 ( ០៥ រដ្ឋ ស្វ័យត Unite States of Wa រដ្ឋ វ៉ា)

 បញ្ហាសម្រាប់ជនជាតិ ភូមារ គឺ ៖

1. ជនជាតិ Karen, Kachin, Chin ប្តូរទៅកាន់សាសនាគ្រឹស្តច្រើនសន្ធឹកសន្ទាប់ ក្រោមសម័យអាណានិគមអគ្លេស។ បញ្ហាដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ គឺជនជាតិ Karen គេបានផ្លាស់ប្តូរសាសនាយ៉ាងគំហុក តាំងពីសង្រ្គាម អគ្លេស ភូមារ លើកទី១ ម្លេះ​ដើម្បីប្រឆាំងជាមួយ ជនជាតិ ភូមារ ពុទ្ធសាសនា  (the  Buddhist Bamars)
2. ជនភូមារ បានងាកទៅគាំទ្រ កងទ័ពជប៉ុន នាសម័យសង្រ្គាមលើកលើកទី ១ ឆ្នាំ ១៩៤១-១៩៤៥ ដើយបង្កើតចេញជាកងទ័ពឯករាជ្យជាតិភូមារ the Burmese Independence Army. កងទ័ពនេះមិនត្រឹមតែ រារាំង ជនជាតិ Rohingya ទេ តែកងទ័ពជប៉ុន នៅបានបើកការវាយប្រហារលើ ជនជាតិ Karen , Kachin ដែលគ្រានោះ កងទ័ពភូមារនេះក៍បានចូលរួមក្នុងការបោសសំអាតជនជាតិកាន់ គ្រឹស្តសាសនាផងដែរ។
3. ជាការឆ្លើយតបវិញ កងទ័ពជនជាតិ Karen បានចូលរួម ជាមួយ កងទ័ព អគ្លេស វាយបកប្រឆាំងកងទ័ព ជប៉ុនវិញ
4. កងទ័ព Kachin បានវាយ តបតជាមួយ ទាំងកងទ័ពជប៉ុន ទាំងកងទ័ពភូមារ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ទ័ព អគ្លេស បន្ទាប់ពីបានបង្កើតចេញនូវ កងប្រមាញ់ Ranger Group ។ ខណៈនោះកើតចេញជាការបំបែកខ្លួន ជនកាន់សាសនាគ្រឹស្ត ចេញពី ជនកាន់សានាព្រះពុទ្ធ ដែលនាំឈានទៅរកសង្រ្គាមជនជាតិ Ethnic War  នៅពេលក្រោយ។
5. កងទ័ព Karen ត្រូវបានគេរារាំងមិនឲ្យចូលរួមក្នុងសន្ធិបាត និង មន្រ្តីកងទ័ព Karen ត្រូវបានបណ្តេញចេញពី ជួរកងទ័ព ភូមារ  Tatmadaw, ទ័ពមៈដោរ (រដ្ឋាភិបាលក្រុង​ ណៃពិដោរ) ដោយសាររឿងទាមទារឯករាជ្យ ដូច្នេះនាំឲ្យកើតមានការបេះបោរប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលភូមារ នោះគឺជាជម្លោះរវាងជាជន ភូមារ និង ជនជាតិ ការែន Karen 
6. ជាការតបត ព្រឹត្តិការណ័បៈបោរនេះ រដ្ឋាភិបាលភូមារ​ហាម រារាំង ជនជាតិ Karen មិនឲ្យធ្វើការក្នុងប្រទេសភូមារ។ ស្ថានការណ៍កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ រហូតនាំឲ្យមានហឹង្សារ កាប់សម្លាប់ជនជាតិ Karen និង ធ្វើរដ្ឋប្រហារទំលាក់ រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល របស់រដ្ឋ Karen  និងការធ្វើសង្រ្គាមរបស់ជនជាតិភូមារ កាន់ពុទ្ធសាសនា ចូលកាន់កាប់ទឹកដី របស់ជនជាតិ Karen, Kachin, ដែលកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។
7. ជនជាតិ Chin Chin people, ដែលកាន់សាសនាគ្រឹស្ត ស្រដៀងជនជាតិ Kachin ដែរ បានក្លាយជាគោលដៅនៃការវាយប្រហារពីសំណាក់ ក្រុមជាតិនិយមភូមារ។
8. ឆ្នាំ ២០១៧ ទីក្រុម រ៉ូម បានបើកទំនាក់ទំនងជាមួយ រដ្ឋាភិបាលភូមារ  ដើម្បីបន្ថយភាពតានតឹង ជាមួយ គ្រឹស្តសាសនា ជាមួយ Karen, Kachin តែ ជនជាតិ Chin  ដែលមិនមែនជា ជនជាតិទាំង ២ ខាងលើ នៅតែរងការរើសអើង មើលងាយ។
9. ឆ្នាំ ២០១៩ មានការៀបចំធ្វើបុណ្យគ្រឹស្តស្មាស់  Christmas ក៍រងការវាយប្រហារពំសណាក ក្រុម ភូមារជាតិនិយម 
10. ជនជាតិ មន មានអំម្បូរភាសា ជាមួយ ជនជាតិខ្មែរ និង វៀតណាម។ ជនជាតិ មន ធ្លាប់មានឥទ្ធិពលលើជនជាតិ ភូមារ និងធ្លាប់ទទួលឯករាជ្យ មិនស្ថិតក្រោម អាណាចក្រភូមារ ពោលគឺមានអាណាចក្រមន ដោយខ្លួនឯង ឈ្មោះថា Hanthawaddy Kingdom ។ រដ្ឋមន តែងតែ ទាមទារឯករាជ្យ ជាញឹកញាប់ និង ទទួលការគាំទ្រ ពីរដ្ឋ សៀម Siam ដើម្បីប្រឆាំងរដ្ឋភូមារ។
11. កងទ័ពភូមារទទួលជោគជ័យក្នុងការវាយគ្រប់គ្រង រដ្ឋមន ។ ជនជាតិ មន និង ជនជាតិ ភូមាររស់នៅចុះសម្រុងគ្នាតិចតួច ក្រោមអាណានិគមអគ្លេស។
12. រដ្ឋមន មានទំនាក់ទំនងជិតស្និតជាមួយ អគ្លេស នឹងបាន សហការណ៍ វាយបកលើ ជនជាតិ ភូមារ ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលភូមារ
13. ឆ្នាំ ១៩៥០ កងទ័ពជាតិនិយម ភូមារបានធ្វើ ភូមារនីយកម្ម លើជនជាតិ មន ចំណែក អគ្លេសគាំទ្រ ជនជាតិមន ប្រឆាំងការធ្វើ ភូមារនីយកម្ម  ដែលជាហេតុនាំឲ្យ កងទ័ពមន ត្រូវបង្ខំចិត្តចូលរូមជាមួយ កងទ័ពភូមារ ។
14. ឆ្នាំ ១៥៥០ ក្រោយពី វាយចូលកកាន់កាប់ រដ្ឋ បាកាន Bago/Bagu ស្តេចភូមារ ហាមប្រាម រារាំង ជនជាតិ មូស្លិម មិនឲ្យគោរព បូជា សម្លាប់សត្វ ចៀម មាន់ បែប ហាឡា Hala 
15. ឆ្នាំ ១៦៥២ ជនជាតិឥណ្ឌា មូស្លីម ភៀសខ្លួនពី ឥណ្ឌាក្រោយចាញ់សង្រ្គាម ចូលមករស់នៅ រដ្ឋ Arakan ពួកនេះជា ក្រុមចោរសមុទ្រ។ ជម្លោះកាប់សម្លាបគ្នារវាង ឥស្លាមជនជាតិដើម និង ឥស្លាមឥណ្ឌា កើតមានជាញឹកញាប់ គឺក្រុម  Sandatudama and Shuja
16. ឆ្នាំ ១៧៥២ ស្តេច  King Alaungpaya ហាមឃាត់ មូស្លីម មិនឲ្យមានការសម្តែងធម្មយាត្រា សម្តែធម៍ទេសនា
17. ក្រោយសម័យអាណានិគមអគ្លេស ជនជាតិ ភូមាររស់នៅក្រោមឥទ្ធិពលជនជាតិ ឥណ្ឌាមូស្លីម ដោយសារជនជាតិឥណ្ឌា ពង្រីក បន្សាយសាសនាមូស្លីម នាំឲ្យមានការតានតឹងរវាង ជនជាតិ ភូមារ និង ជនជាតិ ឥណ្ឌា។ ជនជាតិ ឥណ្ឌា ម៉ូស្លីម កាន់កាប់សេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ ចំណែកជនជាតិ ភូមារធ្វើពហិការមិនប្រើប្រាស់ ផលិតផលឥណ្ឌា....
18. ឆ្នាំ ១៩៣០ មានកុប្បកម្មប្រឆាំងជនជាតិឥណ្ឌា នៅកំពង់ផែក្រុង យ៉ង់ហ្គោន ដែលបណ្តាលឲ្យជនជាតិ ភូមារជាច្រើនត្រូវសម្លាប ដោយរដ្ឋាភិបាល អគ្លេស។
19. ពាក់កណ្តាលសង្រ្គាមលោកទី ២ ជនជាតិ ភូមារ ងាកបែររកការគាំទ្រពី កងទ៍ពជប៉ុនដែលចូលឈ្លានពានភូមារ ដោយមានជំនួយបែបនេះ ជនជាតិភូមារ​បើកការវាយប្រហារលើ ទីក្រុង  Panglong ចិន មូស្លីម Chinese Muslim 
20. កងទ័ពជបុន នៅបានជួយ កងទ័ពភូមារក្នុងការប្រឆាំងជនជាតិ Rohingya ផងដែរ បណ្តាលឲ្យមានជនភៀសខ្លួនជាច្រើន។
21. ឆ្នាំ ១៩៦២ ជនជាតិ មូស្លីម ត្រូវបានគេបណ្តេញចេញពី ជួរកងទ័ព។ សហគមន៍ដែលប្រឆាំង ផ្តាច់ខ្លួនចេញពី សហគមពុទ្ធសាសនា រងការគំរាមកំហែងខ្លាំងជាង សហគមដែលមិន រណប
22. ឆ្នាំ ១៩៨២ ជនជាតិ Rohingya មួយភាគធំ បាត់បង់អត្តសញ្ញាណជាតិដោយសារច្បាប់ សញ្ញាណរបស់ ភូមារ 1982 due to Myanmar nationality law
23. ឆ្នាំ ២០០១៖ ជនមូស្លីមនៅ អាហ្វហ្គានីស្ថាន Afghanistan  Buddhas of Bamiyan  បានបំផ្លាញរូបចំណាក់ពុទ្ធសាសនាដ៍ធំ បង្ករឲ្យមានការខឹងសម្បារនៅ ភូមារ ឈានដល់ កុប្បកម្មប្រឆាំង មូស្លីម នៅ រដ្ឋ Pago ដែលមាន ម៉ូស្លីមជាង ២០០ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ដុតបំផ្លាញវិហារចាម ១១ និង ផ្ទះ ៤០០ ខ្នង។
24. ឆ្នាំ ២០១០ ចលនា the 969 Movement បានចប្រដូច មូស្លីម Royingya ទៅនឹង Osama Bin Laden
25. ឆ្នាំ ២០១៦ ជនជាតិភូមារ ចោទប្រកាន់ ទំនាក់ទំនង Rohingya ជាមួយ ពួកភេរវកម្ម បឹងហ្គាលី Bengalis,
26. ឆ្នាំ ២០១៧ ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់ របស់ អ៊ុងសាន ស៊ូជី ជាជនជាតិ មូស្លីម lawyer Ko Ni ត្រូវគេបាញ់សម្លាប់ ដែលសង្ស័យថាមានទំនាក់ទំងជាមួយក្រុមជាតិនិយមភូមារ។  លោក  lawyer Ko Ni  គ្រៀងរៀបការកូន ជាមួយនឹងជនជាតិ ឥណ្ឌូនេស៊ី !។
27. ជនជាតិ Rakhine ក្នុងរដ្ឋ Rakhin ដែលពីដើមស្ថិតក្នុងអាណាចក្រ Arakan the Kingdom of Mrauk U កាន់ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ដូចជនជាតិ ភូមារដែរ ត្រូវបានវាយត្រួតត្រាដោយ the Konbaung dynasty និងបញ្ជូលទៅជាទឹកដីភូមារ ដូច្នេះនាំឲ្យជនជាតិនោះ ចុះចូលជាមួយទឹកដី អគ្លេស នៅតំបន់  British Raj. ។
28. ជនជាតិ  Arakanese មិនត្រឹមតែមានជំលោះជាមួយជនជាតិ ភូមារទេ នៅមានជំលោះជាមួយ ជនជាតិ Rohingya ក្នុងរដ្ឋជាមួយគ្នាផងដែរ ដែល រូហិនយ៉ា ប្រឆាំងមិនឲ្យ Arakainese ប្រកាសឯករាជ្យ។ ក្នុងសង្រ្គាមលោកទី២ ជនជាតិ Arakan គាំទ្រវត្តមាន កងទ័ពជប៉ុន តែបានប្រឆាំង វត្តមានកងទ័ពភូមារក្នុង សហគមន៍ពួកគេ។ សព្វថ្ងៃជនជាតិធំៗទាំង ៣ កំពុងប្រយុទ្ធគ្នា ដែលជនជាតិArakanese យល់ថា ត្រូវពួក មូស្លីមធ្វើនីយកម្មផង និង ពុទ្ធសាសនាធ្វើ នីយកម្មផង។ of Muslimisation and Burmese chauvinism
29. ឆ្នាំ ២០១០ មានការបង្កើតកងទ័ពរួមគ្នារវាងជនជាតិ Arakna និង Rohingya  ប្រឆាំងកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលភូមារ the establishment of the Arakan Rohingya Salvation Army against the Burmese government
30. ជនជាតិ Shan មានចំនួនច្រើន មានទំនាក់ទំនងជិតស្និតជាមួយ ជនជាតិ  Tai tribes, the Thais and Laotians. ជនជាតិ Shan ចុះមកទឹកដីភូមារ សង្រ្គាមឈ្លានពានរបស់ Mongolia :  the Mongol invasions of Burma បន្ទាប់មក បង្កើតរដ្ឋនៅទៅនោះ។
31. នៅសតវត្សទី ១៦ ជនជាតិភូមារព្យាយាមកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនង ឲ្យជនជាតិ Shan រស់នៅឯការ និងមិនចាត់ទុកជនជាតិ សាន ស្មើរមុខស្មើរមាត់ ដូចជាជនជាតិផ្សេងៗនៅភូមារ។ 
32. ជនជាតិ សាន បានបញ្ជូនទ័ព ទៅជួយច្បាំងរួមគ្នាជាមួយ ទ័ពភូមារ ប្រឆាំងកងទ័ព អគ្លេស ជាការឆ្លើយតបរបស់ អគ្លេស គឺអគ្លេសសម្រេចផ្តល់សិទ្ធីឲ្យ រដ្ឋសានប្រកាសឯករាជ្យ  មានស្វ័យភាពពេញលេញ និង ឈានទៅបង្កើតជា សហរដ្ឋ Shan  Federated Shan States. 
33. រដ្ឋ Shan ខុសពី បណ្តារដ្ឋនានាដូចជា Karen, Kachin, Rakhine, Rohingya ដែលទាមទារឯករាជ្យភ្លាម​គឺ រដ្ឋ Shan បានជួយ ជាកម្លាំង នឹងបន្តនៅរួមរស់ជាមួយ រដ្ឋភូមារ
34. ឆ្នាំ ១៩៦២ ក្រោយមានរដ្ឋប្រហារយោធា ទំលាក់មេដឹកនាំ Shan ទើបកើតចេញជាចលនាបេះបោរ ប្រឆាំង កងទ័ពភូមារ។
35. ក្រៅពី រដ្ឋ Shan នៅមានរដ្ឋផ្សេងៗប្រឆាំងភូមារដែរ ដូចជា the Ta'ang, Kokang Chinese and Wa, Burmese Chinese and Burmese Indians

រដ្ឋភូមារ មានជនជាតិ ១៤៥ ក្រុម ដែល ១៣៥ ក្រុមទទួលស្គាលជាផ្លូវការ និង ១០ ក្រុម មិនទទួលស្គាល់ មានដូចជា 

• Anglo-Burmese មានចំនួន ៥២,០០០ នាក់ ពុទ្ធសាសនា និង គ្រឹស្តសាសនាChinese មានចំនួន ១,៦ លាននាក់ ជាជនចិន ចិន ភូមារ មូស្លីម
• Panthay មានចំនួន ៣,០០០ នាក់ គ្រឹស្ត, កាតូលិក និង ពុទ្ធសាសនា
• Bayingyi សានាហិណ្ឌូ និង ពុទ្ធសាសនា
• Gurkha សានាហិណ្ឌូ និង ពុទ្ធសាសនា
• Indian ចំនួន ១,១ លាននាក់ Islam · Christianity · Sikhism · Buddhism
• Tamils ជនជាតិ ទមិឡ គ្មានសាសនា ចំនួនជាង ៣០០,០០០ នាក់ឆ្នាំ ១៩៦០
• Rohingya ទូទាំងសកលលោកចំនួន ២ លាននាក់ ( ១,៣ លាននៅ ភូមារ)
• Malay ចំនួន ២៧,០០០ នាក់ Sunni Islam
• Pakistani ចំនួន ៥០០,០០០ ឆ្នាំ ១៩៤៨ មូស្លីម
• Taungtha ចំនួន ៣៥,០០០ នាក់ Theravada Buddhism, animism

រដ្ឋ Burma The Bamar (Burmese: ဗမာလူမျိုး; MLCTS: ba. ma lu myui:, IPA: [bəmà lùmjó]; also historically the Burmese and Burmans) are a Southeast Asian Sino-Tibetan ethnic group native to Myanmar (Burma). The Bamar live primarily in the Irrawaddy River basin and speak the Burmese language, which is the sole official language of Myanmar at a national level.[2] Bamar customs and identity are closely intertwined with the broader Burmese culture.

Bamar comprises 9 ethnic groups

ភូមារ ក្រៅពីបញ្ហាផ្ទៃក្នុង នៅមានបញ្ហាអន្តរជាតិ ដូចជា មូលដ្ឋានទ័ពអាមេរិកនៅ អាស៊ី កម្លាំងទ័ពចិន ឥណ្ឌា អាមេរិក នៅអាស៊ី , ជប៉ុន ដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៅភូមារ, ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ លើកបញ្ហាភូមារ.។

ភូមារ៖ ប្រវត្តិ អ៊ុង សាន Aung Sann ជាឪពុក ស៊ូជី Suu Kyi អ៊ុង សាន គឺជាជនជាតិ ភូមារ ជាវីរបុរសស្នេហារជាតិ ជាអ្នកបង្កើតប្រវត្តិសាស្រ្តទំនើបឲ្យ ភូមារ និង ជាមនុស្សជាតិនិយម ជាអ្នកបង្កើតកងទ័ពជាតិភូមារ ប្រឆាំងរបបគ្រប់គ្រងអគ្លេសជាសម្ងាត់ នឹងប្រឆាំងរបបគ្រប់គ្រងជប៉ុន ជា ចំហរ នេះហៅថា មនុស្សស្នេហារជាតិ ! ចុះអ្នកណាធ្វើរដ្ឋប្រហារ សម្លាប់ ឧត្តមសេនីយ៍ អ៊ុងសាន? អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្ត កំណត់ថា គឺ អគ្លេស ដោយសារជប៉ុនលើកទឹកចិត្តឲ្យមានការបំបែករដ្ឋ មានសេរីភាព ប្រកាសឯករាជ្យ ដែលខុសពី អគ្លេសចង់បាន ភូមារស្ថិតក្រោមអគ្លេស។  ឈ្មោះ អ៊ុង សានស៊ូជី គឺមិពី ឈ្មោះ ឪពុកថា អ៊ុង សាន Aung Sann  បូកឈ្មោះ ជីតា គឺ ស៊ូ Suu បូកឈ្មោះ ម្តាយថា Khn Kyi.   Aung San Suu Kyi, like other Burmese names, includes no surname, but is only a personal name, in her case derived from three relatives: "Aung San" from her father, "Suu" from her paternal grandmother, and "Kyi" from her mother Khin Ky ប្រទេស មីយ៉ានម៉ា បែកចែកតំបន់រដ្ឋបាលដែនដីជា ០៧ រដ្ឋ និង ០៧ តំបន់ ដែលតំបន់នីមួយៗក៍ជា អតីត រដ្ឋដែរ តែមិនបានប្រកាសផ្តាច់ចេញពី ភូមារ/មីយ៉ានម៉ា៖

យោងតាមការសិក្សាប្រវត្តិ អ៊ុង សាន ស៊ូជី និងការវិភាគឃើញថា អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ដំបូងជាអ្នកកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ ក្រោយមកដូរទៅជា សាសនាយេស៊ូ​ ខណៈដែលពួកយោធាកាន់សាសនា ព្រះពុទ្ធ។ អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ធ្លាប់បំរើរដ្ឋាភិបាលយោធាភូមារមុនឆ្នាំ ១៩៩០ េរហូតបាលចូលមកក្នុងប្រទេសវិញ ដោយសារធ្លាប់មានស្នាដៃជួយជាតិ។ អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ធ្លាប់សន្យាជាមួយ រដ្ឋាភិបាលយោធាក្នុងការចូលមកប្រទេសដើម្បី មើលជម្ងឺម្តាយចាស់ជរា តែពេលមកដល់ បែរជាក្លាយជាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង វាយបកលើពួកយោធា។ អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ធ្លាប់បាត់ខ្លួន ១៩ថ្ងៃ ពីផ្ទះ ពេលជិះកង់លំហែកាយ ក្រោយមកទើបគេយកមកឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះវិញ ដូច្នេះ វាអាចថាមានរឿង ចាប់រំលោភ ឬធ្វើទារុណកម្ម ដែលបង្ករទៅជំលោះមិនអាចផ្សះផ្សារជាតិបាន !។ យោធាភូមារចេញ ច្បាប់ធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ ២០០៨ គឺមុនការ បោះឆ្នោត ដើម្បីយោធា កាន់កាប់ក្រសួងសន្តិសុខជាតិ និង ក្រសួងការពារជាតិ តែ អ៊ុង សាន ស៊ូជី  មិនទទួលស្គាល់ តាំងពី ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១០, ឆ្នាំ ២០១៥ និង​ ឆ្នាំ ២០២០ នេះ ដែលជាមូលហេតុនាំឲ្យមានរដ្ឋប្រហារយោធា ហើយពួកយោធាទាមទារការបោះឆ្នោតសារជាថ្មី ចំណែក អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ប្រឆាំងការបោះឆ្នោតសារជាថ្មី ហេតុអ្វី? មិនមែន អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ខ្លាចចាញ់ឆ្នោតទេ គឺ ខ្លាច កូតា តាមច្បាប់បោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០០៨។ អ៊ុង សាន ស៊ូជី  ជាជនជាតិ ភូមារ ឬ ប៊ើម៉ា មានស្រុកកំណើតនៅ យ៉ង់ហ្គោន ចំណែក ពួកយោធា គឺជាជនជាតិ មីយ៉ានម៉ា មានស្រុកកំណើតនៅ រដ្ឋ ណៃពិដោ នេះជាជំលោះពូជសាសន៍។

...ក្រុងណៃពិដោ Naypyidaw ចុះចាប់បាតុករបន្ថែមនៅ ក្រុង យង៉ហ្គោន។ តើក្រុងទាំងពី ខុសគ្នាបែបម៉េច? ណៃពិដោ សម្ពោធជាផ្លូវការ ឆ្នាំ ២០០៦ គឺជាទីក្រុងរដ្ឋបាល នយោបាយ យោធា ការទូត ប្រមូលផ្តុំក្រសួង មន្ទីររដ្ឋទាំងអស់នៅទីនោះ ដែលគេហៅថា កងទ័ពណៃពិដោ ឬ របបណៃពិដោ ខុសពី យ៉ង់ហ្គោន គឺជារដ្ឋធានីពាណិជ្ជកម្ម របស់ជនជាតិ ភូមារ Burmese ឬ អ៊ុង សានស៊ូជី Ang Sann Suu Kyi។ ពីដើមមិញ គេហៅថា រដ្ឋភូមារ ក្រោយមកឆ្នាំ ១៩៤៧ មានរដ្ឋប្រហារយោធា ដូរប្រទេសទៅជា មីយ៉ានម៉ា លុះឆ្នាំ ២០០០ មានកិច្ចព្រមព្រៀមសន្តិភាព រវាង ស៊ូជី នឹងយោធា ដើម្បីកសាងជាតិ ស្តារប្រទេស ដោយយោធាធ្វើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ២០០៨ កំណត់ថា យោធាត្រូវកាន់កាប់ក្រសួងសន្តិសុខជាតិ ការពារជាតិ។ ពេលនោះ ពួកយោធាមានបំណងរុះរើយកទាំងប្រាសាទមាសដ័ធំ ទៅ ណៃពិដោវិញដែរ ព្រោះជាស្នាដៃដូនតារបស់ មីយ៉ានម៉ា តែត្រូវសម្តេចសង្ឈ លោកជំទាស់ ថាសុទ្ធតែពុទ្ធសាសនាដូចគ្នាទេ !! ពួកយោធា នៅតែមិនទុកចិត្ត ក្រុមអ៊ុងសានស៊ូជីទេ។ លុះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១០ ស៊ូជីឈ្នះឆ្នោត ស៊ូជី មិនទទួលយក រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨ រហូតបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២០ នេះ ស៊ូជី ឈ្នះឆ្នោតទៀត នៅតែប្រឆាំង ចង់កាន់កាប់ក្រសួងទាំងអស់ រួមទាំងប្រធានាធិបតី ប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ នាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស...សរុបទៅ ស៊ូជី ចង់គ្រប់គ្រងតែម្នាក់ឯង តាមគោលការណ៍ប្រជាធិប្បតេយ្យ អ្នកណាសម្លេងគាំទ្រច្រើន អ្នកនោះឈ្នៈ ដូច្នេះ បានជា យោធាចល័តទ័ពជាង ១៥,០០០ ចេញពី ណៃពិដោ ចូលធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅ ក្រុង យ៉ង់ហ្គោន ជាស្រុកកំណើតរបស់ អ៊ុងសានស៊ូជី ៕

ប្រវត្តិតាមកាលបរិច្ឆេទសំខាន់ៗរួមមាន៖

• ការបោះឆ្នោតសភា នៅភូមារមានតាមឆ្នាំដូចតទៅ 1922, 1925, 1928, 1932, 1936, 1947, 1951–52, 1956, 1960, 1974, 1978, 1981, 1985, 1990, 2010, 2015, 2020
• ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី/ តាមរដ្ឋ ភូមារតាមឆ្នាំ មានដូចតទៅ៖  2010, 2015, 2020
• ឆ្នាំ ១៨២៤ សង្រ្គាម ភូមារ អគ្លេស លើកទី១ Year 1824  Fall of Burmese monarchy First Anglo-Burmese War (1824–1826)
• ឆ្នាំ ១៨៥២ សង្រ្គាម ភូមារ អគ្លេស លើកទី ២ Year 1852 Second Anglo-Burmese War (1852)
• ឆ្នាំ ១៨៥៦៖ ភូមារទាំងមួលក្លាយជា ខេត្តរបស់ឥណ្ឌា អគ្លេស  Burma becomes a province of British India.
• ឆ្នាំ ១៨៥៩ ស្តេចចុងក្រោយ Thibaw Min, also Thebaw or Theebaw ចាប់កំណើតនៅនគរ konbaung dynasty 
• ឆ្នាំ ១៨៧៨ ស្តេចចុងក្រោយ Thibaw Min ឡើងស្នងរាជ្យក្រោយការបង្ហូរឈាមដណ្តើមរាជ្យពី ព្រះបិតាដែលចង់ឲ្យ បុត្រផ្សេងឡើងស្នងរាជ្យ
• ឆ្នាំ ១៨៨៥ សង្រ្គាម ភូមារ អគ្លេស លើកទី ៣  1885 Third Anglo-Burmese War (1885) ដែលទ័ពភូមារចាញ់សង្រ្គាម ចំណែកស្តេច​បានសារភាពចុះចូលជាមួយ កងទ័ពភូមារ នឹងសុំអង្ខរករ ការប្រហារជីវិតសុំ និរទ្ទេសខ្លួន  the Third Anglo-Burmese War, on 29 November 1885
• ឆ្នាំ ១៩១៦ ស្តេច Thibaw Min  សុគត នៅប្រទេស ឥណ្ឌា ក្រោយការនិវទេ្ទស ដោយកងទ័ព​អគ្លេស 19 December 1916 (aged 57)
• ឆ្នាំ ១៩១៩ សមាជិកគ្រួសារនៅរស់ បានត្រឡប់មកកាន់ភូមារវិញ
• ឆ្នាំ ១៩៣៧៖ អគ្លេសបំបែកប្រទេសភូមារ ចេញពី ឥណ្ឌា ប្រែក្លាយជា រដ្ឋអាណានិគមអគ្លេស
• ឆ្នាំ ១៩៤២៖ ជប៉ុនកសាងកម្លាំងទ័ពភូមារ ធ្វើសង្រ្គាមនៅភូមារនិងគ្រប់គ្រងភូមារ ដោយមានជំនួយកងទ័ពឯករាជ្យជាតិភូមារ ដែលក្រោយមកប្រែក្លាយជា កង៍ទពសម្ព័ន្ធប្រជាជនដើម្បីសេរីភាពប្រឆាំងពួកហ្វាស៊ីស  1942 - Japan invades and occupies Burma with some help from the Japanese-trained Burma Independence Army, which later transforms itself into the Anti-Fascist People's Freedom League (AFPFL) and resists Japanese rule.
• ឆ្នាំ ១៩៤៥៖  ប្រទេសអគ្លេសរំដោះប្រទេសភូមារចេញពីការគ្រប់គ្រងរបស់ ជប៉ុន ដោយមានជំនួយពីកងទ័ព  កង៍ទពសម្ព័ន្ធប្រជាជនដើម្បីសេរីភាពប្រឆាំងពួកហ្វាស៊ីស 1945 - Britain liberates Burma from Japanese occupation with help from the AFPFL, led by Aung San.
• ឆ្នាំ ១៩៤៥ ៖ ថ្ងៃទី ១៩ មិថុនា ឆ្នាំ​១៩៤៥ ជាឆ្នាំកំណើត អ៊ុង សានស៊ូជី ក្នុងទីក្រុង រ៉ង់ហ្គោន Rangoon ដែលសព្វថ្ងៃដូរទៅជា ទីក្រុង យ៉ង់ហ្គោន។ ជាសម័យគ្រប់គ្រងដោយអគ្លេស។ ឪពុកគឺជា កងទ័ពជប៉ុន ដែលជាអ្នកផ្តួចផ្តើមបង្កើតកងទ័ពទំនើបនៅភូមារ គឺជា អគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពជាតិភូមារ។
• ឆ្នាំ ១៩៤៧៖ អគ្គបញ្ជាការទ័ព ឈ្មោះ អ៊ុង សាន ជាឪពុក ស៊ូជី និង មនុស្ស ០៦ នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានសម្លាប់ក្នុងរដ្ឋប្រហារ 1947 - Aung San and six members of his interim government assassinated by political opponents led by U Saw, a nationalist rival of Aung San's. U Nu, foreign minister in Ba Maw's government, which ruled Burma during the Japanese occupation, asked to head the AFPFL and the government.
• ឆ្នាំ ១៩៤៧៖ ឪពុក អ៊ុង សានស៊ូជី ដែលជាអ្នកប្រឆាំង អគ្លេស ទាមទារឯករាជ្យពី អគ្លេស ត្រូវបានគេធ្វើឃាដ (ក្នុងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ ១៩៤៧) ។ បងប្អូន អ៊ុង សានស៊ូជី ម្នាក់ស្លាប់ក្នុងទឹកបឹង ពេលហែលឆ្លង គ្រាមានរដ្ឋប្រហារ ចំណែក អ៊ុង សានស៊ូជី ត្រូវបានគេយកទៅចិញ្ចឹមឲ្យរៀនសូត្រ ដូចជាអ្នកដ៍ទៃដែរ នាងចេះ ០៤ ភាសារ​គឺ អគ្លេស ភូមារ ជប៉ុន និង ភាសាបារាំង។ អ៊ុង សានស៊ូជី​កាន ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ។
• ឆ្នាំ ១៩៦០៖ ម្តាយ អ៊ុង សានស៊ូជី ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលថ្មីជួយទំនុកបំរុង ដោយឲ្យធ្វើជាអ្នកការទូតនៅប្រទេស ឥណ្ឌា និង ប្រទេស នេប៉ាល់។ ចំណែក អ៊ុង សានស៊ូជី ទៅតាមម្តាយ នឹងបាន ដូរសាសនាទៅជា សាសនាយេស៊ូ និង  ម៉ារី Jesus and Mary School. 
• ឆ្នាំ ១៩៦៤៖ អ៊ុង សានស៊ូជី ទទួលសញ្ញាប័ត្រផ្នែក ការទូតនៅក្រុង  ញូដេលី 
• ឆ្នាំ ១៩៦៨៖ អ៊ុង សានស៊ូជី ទទួលសញ្ញាប័ត្រ ទស្សនវិជ្ជា នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច នៅសកលវិទ្យាល័យ Oxford 
• ឆ្នាំ ១៩៧២៖ អ៊ុង សានស៊ូជី បន្ទាប់ពីធ្វើការ ៣ឆ្នាំ ជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ នាងបានរៀបការជាមួយ បណ្ឌិត Michael Aris នាង មានកូនស្រី ១ នាក់ និង ប្រុស ១ នាក់។ 
• មុនឆ្នាំ​១៩៩០៖ នាង អ៊ុង សានស៊ូជី ធ្លាប់បំរើការឲ្យ រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធភូមារ Government of the Union of Burma 
• ឆ្នាំ ១៩៨៨៖ អ៊ុង សានស៊ូជី ចាកចេញពីប្រទេសអគ្លេស ចូលទៅភូមារដើម្បីថែរក្សាម្តាយចាស់ជរា ដឹកនាំបាតុកម្មគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យ ប្រឆាំងរបបគ្រប់គ្រងយោធា។
• ឆ្នាំ ១៩៨៩៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវពួកយោធាចាប់ឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ នាក្រុង យ៉ង់ហ្គោន។
• ឆ្នាំ ១៩៩០៖ គណបក្ស NLD របស់ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ឈ្នះឆ្នោត ៨២% នៃការបោះឆ្នោតជាតិ។ ក្រុមយោធាមិនប្រគល់អំណាច លោកស្រី អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវឃុំខ្លួនបន្ត សហរដ្ឋអាមេរិកដកស្ថានទូតចេញពី ភូមារ និងដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច
• ឆ្នាំ ១៩៩១៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ទទួលបានពានរង្វាន់សន្តិភាព Nobel សម្រាប់ការនាំមកនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
• ឆ្នាំ ១៩៩៥៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវបានដោះលែងពីការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះរយៈពេល ០៦ឆ្នាំ
• ឆ្នាំ ១៩៩៨៖ ពេល អ៊ុង ​សានស៊ូជី ជិះមួតូចេញពីផ្ទះ ត្រូវពួកយោធាចាប់ខ្លួនឃុំឃាំង រយៈពេល ១៩ ថ្ងៃ ទើបបញ្ជូនមកឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះវិញ។
• ឆ្នាំ ១៩៩៩៖ រដ្ឋាភិបាលយោធាយលព្រមដោះលែង អ៊ុង ​សានស៊ូជី ឲ្យទៅលេងសួរសុខទុក្ខ ស្វាមី  Michael Aris នៅប្រទេសអគ្លេស ដែលស្លាប់ដោយជម្ងឺមហារីក តែអ្នកស្រី បដិសេដមិនចាកចេញពីប្រទេស ដោយសំអាងថា យោធានឹងមិនអនុញ្ញាតិឲ្យចូលស្រុកវិញ
• ឆ្នាំ ២០០០៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវបានអនុញ្ញាតិឲ្យដើរហើរក្នុងប្រទេស តែមិនឲ្យចាកចេញពីទីក្រុង
• ឆ្នាំ ២០០២៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវបានអនុញ្ញាតិឲ្យធ្វើដំណើរជាច្រើនដងនៅក្នុងប្រទេស ភូមារ ។
• ឆ្នាំ ២០០៣៖ អង្គការអាមេរិកកាំងឈ្មោះ Amnesty International បានផ្តល់ប្រាក់ ១ លានដុល្លាសម្រាប់ ការតស៊ូមតិលើប្រជាធិបតេយ្យ Advocacy for Democracy 
• ឆ្នាំ ២០០៣៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវបាន កាត់ទោសក្រោយមានរឿង បាតុកម្មគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល វាយប្រហារលើ ក្រុម អ៊ុង ​សានស៊ូជី។ សហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មជាថ្មី លើភូមារ នឹងបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិភូមារនៅ សហរដ្ឋអាមេរិក។ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវបានអនុញ្ញាតិឲ្យមកសម្រាកនៅផ្ទះវិញ ក្រោយមានការវៈកាត់ជម្ងឺដ៍ចំលែកនៅមន្ទីរពេទ្យ។
• ឆ្នាំ ២០០៤ ៖ ការឃុំខ្លួន អ៊ុង ​សានស៊ូជី នៅក្នុងផ្ទះនៅតែបន្ត
• ឆ្នាំ ២០០៥៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី ត្រូវបានហាមឃាត់ មិនឲ្យមានទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សខាងក្រៅ លើកលែងតែ អ្នកដាំបាយ និង កូនស្រីអ្នកដាំបាយ រួមទាំង​គ្រូពេទ្យ ០២ នាក់។
• ឆ្នាំ ២០០៨ ពង្រ្គាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញស្តីពីការបែងចែកអំណាច ស៊ីវិល និង យោធា ជាថ្នូរដោះលែង អ៊ុង សានស៊ូជី
• ឆ្នាំ ២០១០៖ អ៊ុង ​សានស៊ូជី  ត្រូវបានដោះលែងពីគារឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ តែមិនចូលរួមការបោះឆ្នោត ដោយធ្វើការសហការជាមួយ រដ្ឋាភិបាលយោធាភូមារ
• ឆ្នាំ ២០១០ បក្សសម្ព័ន្ធប្រជាធិប្បតេយ្យ ពហិការមិនចូលលរួមការបោះឆ្នោត
• ឆ្នាំ ២០១៥ បក្សសម្ព័ន្ធប្រជាធិប្បតេយ្យ ឈ្នះឆ្នោត
• ឆ្នាំ ២០២០ បក្សសម្ព័ន្ធប្រជាធិប្បតេយ្យ ឈ្នះឆ្នោត និង ការព្រមានអំពី រដ្ឋប្រហារយោធា
• ឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋប្រហារយោធាចាប់ផ្តើម ដោយសារអ៊ុង សានស៊ូជី មិនបែងចែកអំណាចតាម ពង្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨ និង ត្រៀមធ្វើ សភាប្រហារដោយកែប្រែច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញជាថ្មី ចំណែក ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋភូមារ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធា មុន ០២ ម៉ោង នៃ សភាប្រហាររបស់ អ៊ុងសានស៊ូជី

អ៊ុងសាន ស៊ូជី (ភាសាភូមា៖ အောင်ဆန်းစုကြည်, កើតថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៥) គឺជាអ្នកនយោបាយជនជាតិភូមា អ្នកការទូត  អ្នកនិពន្ធ និងអ្នកទទួលរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១។ លោកស្រីបានបម្រើការងារជាទីប្រឹក្សារដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា (ស្មើនឹងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី) និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសពីឆ្នាំ២០១៦ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២១។ លោកស្រីត្រូវជាប្រធានគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតាំងពីឆ្នាំ២០១១ មកម្លេះហើយថែមទាំងបានបម្រើការជាអង្គលេខាធិការរបស់បក្សពីឆ្នាំ១៩៨៨ ដល់ឆ្នាំ២០១១ ផងដែរ។ លោកស្រីស៊ូជីបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរឆាកនយោបាយប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាពីប្រទេសដែលស្ថិតនៅក្រោមរបបសឹកទៅជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនៅអំឡុងដើមទស្សវត្ត ២០១០។

ក្នុងថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជីត្រូវបានក្រុមយោធាចាប់ខ្លួននៅក្នុងរដ្ឋប្រហារមីយ៉ាន់ម៉ាឆ្នាំ២០២១ ក្រោយពីពួកគេបានប្រកាសថាការបោះឆ្នោតសកលនាខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ គឺជាការបោះឆ្នោតក្លែងបន្លំបោកប្រាស។[២]

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ 

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ភូមារ