ហង្ស ធុន ហាក់ ប់ើសិនស្តាប់គេនិយាយខាងក្រៅ ហាក់ដូចជាគាត់ស្អាតស្អំ មិនសមណាខ្មែរក្រហមសម្លាប់ ព្រោះគាត់ជា អ្នកនិពន្ធ ជាសកលវិទ្យាធិការ ជានាយរដ្ឋមន្រ្តី...តែបើតាមដានប្រវត្តិតស៊ូ ប្រវត្តិបៈបោរ ប្រវត្តិចារកម្ម គាត់ពិត សម គេសម្លាប់មែន ព្រោះបានទាក់ទង ចារកម្មសូវៀតដើម្បី ជំនួសតំនែង លន់ លន់ ដើម្បីប្រឆាំង សិរិមតៈ ប្រឆាំងស្តេច សីហនុ ប្រឆាំងខ្មែរក្រហម។ គាត់ដូចជាស្លូតណាស់ តែគាត់ គឺជាក្រុម កេងវ៉ាន់សាក់ សឺង ង៉ុកថាញ់...
លោក ហង្ស ធុនហាក់ កើតនៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩២៦ នៅភូមិព្រែកកក់ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខែត្រកំពង់ចាម ។ កាលនៅយុវវ័យ គាត់បានទៅសិក្សាវិជ្ជាល្ខោននៅ សាលានាដកម្ម Sarah Bernard នៅទីក្រុងប៉ារីស ។ នៅទីនោះគាត់បានចូលជាមួយក្រុមនិស្សិតមួយក្រុមដែលគាំទ្រ លោក កេង វ៉ាន់សាក់ ។ គាត់ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅ ឆ្នាំ ១៩៥១ ដោយចូលរួមជាមួយ លោក សឹង ង៉ុកថាញ់ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងរដ្ឋបាលអាណានិគម ។ នៅឆ្នាំ ១៩៥៣ គាត់បានផ្ដាច់ខ្លួនមករស់នៅក្នុងសង្គមវិញ ។គាត់បាននិពន្ធរឿងល្ខោនជាច្រើនដូច រឿងថ្មរាំ និងរឿងកញ្ញាចរិយា (កំឡុងឆ្នាំ ៥០) ដែលវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងក្លាទៅលើរដ្ឋាភិបាលពុករលួយនៅសម័យនោះ ។ ដោយគាត់មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និតនឹង ម្ចាស់ក្សត្រិយានី កុសុមៈ រឿងល្ខោនទាំងត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យសម្ដែងដោយគ្មានការរារាំង ។
គាត់បានទទួលមេដាយអស្សឫទ្ធិមុនីសារភណ្ឌ នៅពេលដែលគាត់ជាសមាជិកក្រុមមេប្រយោគ ក្នុងការប្រលងប្រជែងលើកទី ១ នៃសមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ ដែលបានដាក់នាមថា ការប្រលងប្រជែងអក្សរសាស្ត្ររង្វាន់ ឥន្ទ្រទេវី សម្រាប់ឆ្នាំ ១៩៦០ – ១៩៦១ ។
នៅក្រោយឆ្នាំ១៩៧០ គាត់បានដឹកនាំ គណបក្សប្រជាជន (គណបក្សសង្គមនិយម) ប៉ុន្តែបានទៅចូលរួមជាមាន គណបក្សសង្គមសាធារណរដ្ឋ របស់ លោក លន់ ណុន វិញ ។ នៅពេលដែលសង្គ្រាមស៊ីវិលកំពុងឆាបឆេះ គាត់បានព្យាយាមទាក់ទងជាមួយនឹង សម្ដេចសីហនុ ដើម្បីឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ហើយក៏បានទាក់ទងជាមួយនឹងពួកខ្មែរក្រហមតាមរយៈ លោក ហ៊ូ យន់ ផងដែរ ។ គាត់ត្រូវបានបង្ខំឲ្យចុះចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្រោយពេលដែលគាត់ព្យាយាមការពារ ម្ចាស់ក្សត្រិយានី កុសុមៈ និងដង្ហែទ្រង់ទៅកាន់ ក្រុងប៉េកាំង នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ។
គាត់ត្រូវបានប្រហារជីវិតដោយពួកខ្មែរក្រហមនៅ ថ្ងៃទី១៨ មេសា ១៩៧៥ ក្រោយបដិសេធមិនព្រមរត់ចេញទៅក្រៅប្រទេស ទោះជាយ៉ាងណា ភរិយា និងកូនស្រីរបស់គាត់ត្រូវបានជម្លៀសទៅប្រទេសបារាំងដោយសុវត្ថិភាព ។
លោក ហង្ស ធុនហាក់ កើតនៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩២៦ នៅភូមិព្រែកកក់ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខែត្រកំពង់ចាម ។ កាលនៅយុវវ័យ លោកបានទៅសិក្សាផ្នែកល្ខោននៅសាលានាដកម្ម Sarah Bernard នៅទីក្រុងប៉ារីស ។ នៅទីនោះលោកបានចូលជាមួយក្រុមនិស្សិតមួយក្រុមដែលគាំទ្រ លោកកេង វ៉ាន់សាក់ ។
លោក ហង្ស ធុនហាក់ ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ១៩៥១ ដោយចូលរួមជាមួយ លោកសឹង ង៉ុកថាញ់ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងរដ្ឋបាលអាណានិគម ។ នៅឆ្នាំ១៩៥៣ គាត់បានផ្ដាច់ខ្លួនមករស់នៅក្នុងសង្គមវិញ ។
លោក ហង្ស ធុនហាក់ បាននិពន្ធរឿងល្ខោនជាច្រើនដូចរឿងថ្មរាំ និងរឿងកញ្ញាចរិយា (អំឡុងឆ្នាំ១៩៥០) ដែលវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងក្លាទៅលើរដ្ឋាភិបាលពុករលួយនៅសម័យនោះ ។ ដោយគាត់ទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធនឹងម្ចាស់ក្សត្រិយានីកុសុមៈ រឿងល្ខោនទាំងអស់ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យសម្ដែងដោយគ្មានការរារាំង ។
- ១៩២៦ លោក ហង្ស ធុនហាក់ ជាអ្នកនិពន្ធម្នាក់ ពិសេសផ្នែកល្ខោន និងជាអ្នកមានចំណែកសំខាន់នៅក្នុងចលនាទាមទារឯករាជ្យពីបារាំង ទើបត្រូវបានគេហៅថា មនុស្សក្រុម ភ្នំដងរែក ហើយលោកធ្លាប់កាន់តំណែងជាសកលវិទ្យាធិការ , រដ្ឋមន្ត្រី និងនាយករដ្ឋ មន្ត្រី ។ លោក ហង្ស ធុនហាក់ កើតនៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩២៦ នៅភូមិព្រែកកក់ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្តកំពង់ចាម ។ គេពុំឃើញមានឯកសារបញ្ជាក់ពីជីវភាពរបស់លោកកាលនៅវ័យកុមារឡើយ ប៉ុន្តែយើងដឹងថា កាលនៅយុវវ័យ លោកបានសិក្សាវិជ្ជាល្ខោននៅសាលានាដកម្មសារាប៊ែរណាត៍ (Sara Bernardt) ទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ។
- ១៩៣០ លោក ឆេង ផុន កើតនៅថ្ងៃទី ៦ មិនា ឆ្នាំ១៩៣០ នៅក្នុងខេត្តកំពុងចាម។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥ លោកបានធ្វើជាគ្រូបង្រៀន។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០ លោកបានបំពេញការសិក្សានៅសារធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។ ឆ្នាំ ១៩៦៤ លោកចូលរួមក្នុងក្រុមល្ខោនជាតិ ដែលដឹកនាំដោយលោក ហង្ស ធុនហាក់ ជាគ្រូរបស់លោក។
- ១៩៤៤ ល្ខោននិយាយបានចូលមកដល់ទឹកដីកម្ពុជាដំបូងនៅរវាងឆ្នាំ ១៩៤៤-១៩៤៥ ដោយជនជាតិបារាំងលោក ហ្គីបារ៉េ។ ហើយនៅចុងឆ្នាំ១៩៥៤ ល្ខោននេះ បានចាប់កំណើតជាផ្លូវការ មានពណ៌សម្បុរជាខ្មែរ ដោយស្ថាបនិកជាច្រើនរូបដូចជា លោក ម៉ាំង ម៉ូរី លោក ហង្ស ធុនហាក់ លោក ឆេង ផុន និងមានច្រើនរូបទៀត។ ល្ខោននិយាយមាន៣ទម្រង់ គឺល្ខោននិយាយលើឆាក ល្ខោននិយាយវិទ្យុ និងល្ខោននិយាយជាវីដេអូ ឬហៅថា(TV drama)៕
- ១៩៥០ ស្រាវជ្រាវដោយ ឈឹម សេរីភួន៖ នៅប្រទេសបារាំង ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥០ និស្សិតខ្មែរមួយក្រុម ដែលកំពុងសិក្សានៅទីនោះ បានបង្កើតចលនានយោបាយម៉ាក្សស៊ីសមួយ មានសមាជិកសំខាន់ៗដូចជា អៀង សារី, ហ៊ូ យន់, កេង វ៉ាន់សាក់, ជួន មុំ, សាឡុត ស, ខៀវ ធីរិទ្ធ (ស្រី), ម៉ី ម៉ាន់, ម៉ី ផាត និង រ័ត្ន សាមឿន ជាដើម ។ នៅប្រទេសបារាំង សមាគមនិស្សិតខ្មែរ (AEK) ត្រូវបានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៦ មកម៉្លេះ ហើយនៅថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៥០ វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានសមាគមនេះ។ វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ កើតនៅថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩២៦ នៅឃុំរាម ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ (កាលសម័យនោះស្រុកព្រៃនប់នេះ ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តកំពត) ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៤ គាត់បានបញ្ចប់ការសិក្សា ថ្នាក់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិភាគ២ (បាក់ឌុប) នៅវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ក្រុងភ្នំពេញ ហើយបានទទួលអាហារូបករណ៍ទៅបន្តការសិក្សាផ្នែកច្បាប់ នៅប្រទេសបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៦។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីសិក្សាផ្នែកច្បាប់នោះបានមួយឆ្នាំ គាត់ក៏បានប្ដូរចិត្តទៅសិក្សាផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម នៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យវិចិត្រសិល្បៈបារាំង វិញ ។
- ១៩៥១ លោក ហង្ស ធុនហាក់ បានសិក្សាវិជ្ជាល្ខោននៅសាលានាដកម្ម សារាប៊ែរណា (Sara Bernardt) នៅក្រុងប៉ារីស។ លោកបានត្រឡប់ចូលប្រទេសខ្មែរនៅឆ្នាំ១៩៥១ និងបានចូលព្រៃ ទៅនៅភ្នំដងរែកជាមួយក្រុមលោក សឺង ង៉ុកថាញ់ ដើម្បីធ្វើចលនាទាមទារយកឯករាជ្យពីបារាំងវិញ។ លោកបានបំផុសគំនិតស្នេហាជាតិដល់ប្រជាពលរដ្ឋ តាមរយៈសិល្បៈល្ខោន ដែលលោកផ្សព្វផ្សាយតាមវិទ្យុក្នុងព្រៃ។
- ១៩៥១ ហ៊ូ យន់ បានឡើងជាសមាគមនិស្សិតខ្មែរ (AEK)នៅប្រទេសបារាំង ជំនួស វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ
- ១៩៥១ លោកត្រឡប់ចូលប្រទេសខ្មែរវិញនៅឆ្នាំ១៩៥១ ។ នៅឆ្នាំដដែលនោះ លោកបានចូលព្រៃទៅភ្នំដងរែកជាមួយសឺង ង៉ុក ថាញ់ ដើម្បីធ្វើចលនាទាមទារឯករាជ្យពីអាណានិគម ដោយហេតុនេះ លោកត្រូវបានគេហៅថា “ក្រុមមនុស្សភ្នំដងរែក” ។ អំឡុងពេលនោះ លោកផ្សាយតាមវិទ្យុក្នុងព្រៃលេងជារឿងល្ខោន ដើម្បីបង្ហាញនូវភាពស្នេហាជាតិនៃជនជាតិខ្មែរក្នុងចលនានៃក្រុមភ្នំដងរែក ។ លោកក៏ជាស្ថាបនិកម្នាក់នៃល្ខោនទំនើប( ផ្នែកល្ខោននិយាយ)នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រល្ខោននិយាយប្រទេសខ្មែរ ។ បន្ទាប់ពីស្រុកខ្មែរបានឯករាជ្យ លោកបានត្រឡប់ចូលភ្នំពេញ ហើយបានធ្វើការជាសាស្ត្រាចារ្យនៅវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ។ បន្ទាប់មកលោកបានទទួលតំណែងជាចាងហ្វាងក្រុមល្ខោនជាតិភ្នំពេញ ក្រោមការគាំទ្រនៃសម្តេចមហាក្សត្រិយានី កុសមៈ ។ លោកបានបកប្រែអត្ថបទល្ខោនបារាំង និង អឺរ៉ុប មកជាភាសាខ្មែរសម្រាប់សម្តែងក្នុងក្រុមល្ខោនជាតិ ។ លោកបានទទួលការតែងតាំងជាសកលវិទ្យាធិការនៃសកលវិទ្យាល័យវិចិត្រសិល្បៈ ពីឆ្នាំ១៩៦៦-១៩៧០ ។
- ១៩៥១ ការបង្កើតសមាគមនិស្សិតខ្មែរ(AEK) ដំបូង នៅប្រទេសបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៦នោះមាន អៀ ស៊ីចូវ ជាប្រធាន និងយ៉ែម សារុង ជាអនុប្រធាន។ អៀ ស៊ីចូវ ជានិស្សិតមានគំនិតជាតិនិយម ឯយ៉ែម សារុង ជានិស្សិតមាននិន្នាការទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងមានជំហរកណ្ដាល ចំណែក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ដែលទើបនឹងឡើងជាប្រធានសមាគមនេះ ក៏ជាអ្នកនិយមកណ្ដាលដែរ ។ ឯកេង វ៉ាន់សាក់ ជាអនុប្រធាន, ស៊ិន ខែមកូ ជាអគ្គលេខាធិការ, ផូ បូពិន ជាអគ្គលេខាធិការរង, អ៊ឹង ប៉ោឡេង ជាហិរញ្ញឹក និងហូ តុងលីម ជាបណ្ណារក្ស ។វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ធ្វើជាប្រធានសមាគមនិស្សិតខ្មែរ(AEK)នេះ បានតែមួយឆ្នាំ ក៏មានការផ្លាស់ប្ដូរសមាសភាពថ្មី ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥១ ហ៊ូ យន់ ត្រូវបានតែងតាំងធ្វើជាប្រធានសមាគមនោះ ជំនួស វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ឯសមាជិគណៈកម្មាធិការសមាគមនេះ មាននិស្សិតជាពួកម៉ាក្សស៊ីស មួយចំនួនដូចជា អៀង សារី, សាឡុត ស, ជួន មុំ , ខៀវ សំផន និង កេង វ៉ាន់សាក់ ជាដើម ក៏បានចូលរួមផងដែរ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៥១នេះ សមាគមនិស្សិតខ្មែរ(AEK) មានសមាសភាពចម្រុះ៣និន្នាការ គឺ ទី១ក្រុមមាននិន្នាការកណ្ដាលនិយម ដូចជា៖ វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ, យ៉ែមសារុង, ហង្ស ធុនហាក់, តាន់ គឹមហួន ជាដើម ។ ទី២ ក្រុមមាននិន្នាការសេរីនិយម រួមមាន៖ ម៉ៅ សាយ, សម សារី, លី ជិនលី, ឌុក រាស៊ី , ឡុង ប៉ែត, ព្រំ ថុស ជាដើម និង ទី៣ ក្រុមម៉ាក្សស៊ីស រួមមាន៖ ហ៊ូ យន់, អៀង សារី, ជួន មុំ, សាឡុត ស និងកេង វ៉ាន់សាក់ ជាដើម ហើយពួកនេះ ក៏បានចូលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង ផងដែរ ។
- ១៩៦០ លោក ហង្ស ធុនហាក់ បានទទួលមេដាយអស្សឫទ្ធិមុនីសារភណ្ឌ នៅពេលដែលគាត់ជាសមាជិកក្រុមមេប្រយោគក្នុងការប្រឡងប្រជែងលើកទី១ នៃសមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ ដែលបានដាក់នាមថា ការប្រឡងប្រជែងអក្សរសាស្ត្ររង្វាន់ឥន្ទ្រទេវី សម្រាប់ឆ្នាំ១៩៦០-១៩៦១ ។
- ១៩៦៥ លោក ហង្ស ធុនហាក់ បានបង្រៀននៅសាលាល្ខោនជាតិ ហើយបានធ្វើជាសាកលវិទ្យាធិការសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦៥ ។ គាត់បានឡើងធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍ ហើយក្រោយមកបានទទួលតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃទី១៧ តុលា ១៩៧២ ដល់ថ្ងៃទី១៧ មេសា ១៩៧៣ ។
- ១៩៦៥ គាត់បានបង្រៀននៅ សាលាល្ខោនជាតិ ហើយបានធ្វើជាសាកលវិទ្យាធិការសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦៥ ។ គាត់បានឡើងធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍ ហើយក្រោយមកបានទទួលតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅ ថ្ងៃទី១៧ តុលា ១៩៧២ ដល់ថ្ងៃទី ១៧ មេសា ១៩៧៣ ។
- ១៩៦៥ កុយ ធួន «ឃួន» ជាលេខាភូមិភាគឧត្តរតាំងពីឆ្នាំ១៩៦៥មក ។ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧០ ឈ្មោះនេះបានធ្វើការទំនាក់ទំនង វៀតណាម ដែលបានចូលមកជួយវាយខ្មែរ ពីរបបសាធារណៈរដ្ឋ ។ មុនឆ្នាំ ១៩៧០ ជាខ្សែសេអ៊ីអា របស់ ស៊ឹងងុកថាញ់ ។ ឈ្មោះនេះ កសាងកំលាំងសេអ៊ីអា នៅភាគឧត្តរ តាមការដឹកនាំរបស់ ហង្សធុនហាក់ ធ្វើសកម្មភាពរៀបចំទ័ព វាយដណ្តើមយកទីតាំងវិញ ចាត់តាំងទ័ពក្បត់ ចូលក្នុងទ័ពវៀតណាម បណ្តេញវៀតណាមទៅស្រុកវិញ ទំនាក់ទំនងខ្សែក្បត់ ខេត្តកំពង់ចាម កំពង់ធំ សៀមរាប រៀបចំទ័ពព្រៃវាយបដិវត្តន៍វិញ ។
- ១៩៦៦ ក្រោយស្រុកខ្មែរបានឯករាជ្យ លោកធ្វើជាសាស្រ្តាចារ្យ នៅវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ហើយជាសាកលវិទ្យាធិការ នៃសាកលវិទ្យាល័យវិចិត្រសិល្បៈ ពីឆ្នាំ១៩៦៦ ដល់ ១៩៧០។ លោកទទួលតំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី នៅថ្ងៃ៧ តុលា ១៩៧២ ដល់ថ្ងៃ១៧ មេសា ១៩៧៣។ លោកបានបន្សល់ទុកស្នាដៃជារឿងល្ខោនជាច្រើន ដូចជា ថ្មរាំ សំបុកឥតមេបា វាសនា ឬការកសាង។ល។
- ១៩៧០ ថ្ងៃ១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ និង ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចនរោត្តម សីហនុ ពីតំណែងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ។ បន្ទាប់ពីក្រុមមនុស្សរបស់ លន់ ណុន (ជាប្អូនប្រុសបង្កើតរបស់ លន់ នល់ ) បានជោគជ័យលើក្រុមមនុស្សរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរីមតៈ មក របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ បានត្រូវប្រកាសបង្កើតឡើងថ្ងៃទី៩ តុលា ឆ្នាំ១៩៧០ ។
- ១៩៧០ នៅក្រោយឆ្នាំ១៩៧០ លោកហង្ស ធុនហាក់ បានដឹកនាំគណបក្សប្រជាជន (គណបក្សសង្គមនិយម) ប៉ុន្តែបានទៅចូលរួមជាមួយគណបក្សសង្គមសាធារណរដ្ឋរបស់លោកលន់ ណុល វិញ
- ១៩៧០ នៅថ្ងៃ ទី១៨ មីនា ឆ្នាំ ១៩៧០ សភាជាតិ បានបោះឆ្នោត ទំលាក់សម្តេច សីហនុ ពីតំណែង ប្រមុខរដ្ឋ។ ដំណឹងនេះ ត្រូវបានវិទ្យុជាតិ ប្រកាសជាសាធារណៈ នៅម៉ោង ១៣,៣០។ នៅថ្ងៃ ទី១៩ មីនា លោក លន់ លន់ ដាក់ ឱសានវាទ ឱ្យ កងទ័ពយៀក កុង និង យួនខាងជើង ដកចេញ ពី ស្រុកខ្មែរ ក្នុង រយៈពេល៤៨ ម៉ោង។ នៅថ្ងៃ ជាមួយគ្នានោះដែរ សម្តេច សីហនុ ប្រកាសតាមវិទ្យុ ពី ទីក្រុងប៉េកាំង សូមឱ្យ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ងើបបះបោរជាទូទៅ ប្រឆាំងនឹង រដ្ឋាភិបាលលោក លន់ នល់។ នៅថ្ងៃទី២០ មីនា សហរដ្ឋអាមេរិក ទទួលសស្គាល់ ជា ផ្លូវការ របបថ្មីខ្មែរ ដឹកនាំដោយ រាជរដ្ឋាភិបាល ស្រោចស្រង់ជាតិ។ នៅថ្ងៃ ទី២៣ មីនា សម្តេច ប្រកាសចំពោះ អ្នកតស៊ូខ្មែរ គ្រប់និន្នាការរួមគ្នា បង្កើត រណសិរ្យ រួបរួមជាតិ នៃ កម្ពុជា (FUNKY)។ នៅថ្ងៃ ទី២៩ មីនា កងទ័ព យៀកកុង និង យួនខាងជើង ដែលមកនៅតាំងទីនៅស្រុកខ្មែរ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៦៥ ដោយមាន ការអនុញ្ញាត ពី សម្តេច សីហនុ បានបើក ការវាយប្រហារ មកលើទីតាំង កងទ័ពជាតិខ្មែរ ទូទាំងប្រទេស ដោយគ្មាន ធ្វើការប្រកាសជាមុន។ ពីថ្ងៃ ទី៣ ដល់ ៥ ឧសភា សម្តេច សីហនុ ធ្វើT1 FUNK : Front Uni National du Kampuchéa.
- ១៩៧០ បណ្ឌិត សាស្ត្រាចារ្យ រស់ ចន្ត្រាបុត្ត បានទំលាយឱ្យដឹងថា “ នៅយប់ថ្ងៃទី១៧ ឈានចូលថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០នោះ លន់ ណុន អមដោយហង្ស ធុនហាក់ , ឆន សុខុម និង គង់ អ៊ន បានទៅភូមិគ្រឹះរបស់ លន់ នល់ ហើយបានប្រាប់លោក លន់ នល់ ថា៖ “ លោកបង ព្រះ អង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ បានសម្រេចព្រះទ័យដកហូតតំណែងរបស់សម្តេចសីហនុ ហើយ “ ។
- ១៩៧០ របបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ ត្រឹមតែរយៈពេល៥ឆ្នាំសោះគឺពី ឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ ឆ្នាំ១៩៧៥ គេឃើញមានការប្តូរផ្លាស់គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជាច្រើនលើកច្រើនសាដែលក្នុងនោះគឺគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ, របស់ លោក ហង្ស ធុនហាក់, របស់លោក អ៊ិន តាំ (២លើក), របស់ លោក សឺង ង៉ុកថាញ់ , របស់លោក ឡុង បូរ៉េត ( ៣លើក )។ ប៉ុន្តែមិនដែលឃើញរដ្ឋាភិបាលណាមួយទទួលបានជោគជ័យធំដុំឡើយ ។ ចំណុចគួរកត់សំគាល់មួយគឺថា ទោះជាមានការផ្លាស់ប្តូរញឹកញាប់យ៉ាងណាក្តី ប៉ុន្តែសមាសភាពនៃរដ្ឋមន្ត្រីក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនោះៗ ភាគ ច្រើនគឺជាមនុស្សដដែលៗ ពោលគឺប្តូរផ្លាស់តែនាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ុណ្ណោះ។ ប្រហែលនេះ ក៏ជាកត្តាមួយដែលមានចំណែកដល់ភាពមិនជោគជ័យ នៃ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងនោះដែរ។
- ១៩៧១ តាំងពីពេលប្រកាសបង្កើតឡើងមក របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ មិនបានជោគជ័យឡើយ ហើយមានការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាលជាច្រើនលើកច្រើនគ្រា ។ នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ (៣ឧសភា ១៩៧១-១២ មីនា ១៩៧២) ហង្ស ធុនហាក់ បានត្រូវតែងតាំងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ។
- ១៩៧២ ថ្ងៃទី១៧ កញ្ញា១៩៧២ បោះឆ្នោតជ្រើសរើសព្រឹទ្ធសភា ពេលទាំងនោះបានប្រព្រឹត្ដិទៅដោយស្រួល។ លុះចូលមកខែតុលា ១៩៧២ មានការកត់សំគាល់មួយទៀត គឺថ្ងៃទី១៤ តុលា៩៧២ គណរដ្ឋមន្រ្ដីរបស់លោកសឹង ង៉ុកថាញ់ តាំងឡើងដោយក្រិត្យលេខ ១៨៧/ ៧២ PRKថ្ងៃទី២១មិនា ១៩៧២ បានដាក់ពាក្យសុំលាលែងចំពោះលោកសេនាប្រមុខលន់ នល់។ លោកសេនាប្រមុខប្រធានាធិបតី បានចាត់អោយលោកហង្សធុនហាក់ អគ្គលេខាធិការគណបក្សសង្គមសាធារណរដ្ឋ អោយរៀបចំគណរដ្ឋមន្រ្ដីថ្មី។ គណរដ្ឋមន្រ្ដីថ្មីកើតឡើងដោយក្រិត្យលេខ ៧៨៥/៧២PRKចុះ ថ្ងៃ ១៥ តុលា១៩៧២ មានទេសរដ្ឋមន្រ្ដី ៤រូប រដ្ឋមន្រ្ដីថ្មី ១១ រូប និងរដ្ឋលេខាធិការ ៥រូប។ ថ្ងៃ ១៧ តុលា គណរដ្ឋមន្រ្ដីថ្មីបានបង្ហាញខ្លួនចំពោះសហសភា។ ហើយទាំងអស់គ្នាចាប់ធ្វើការតទៅទៀត ដោយសង្ឃឹមថា បានចំរើនស្រុកទេស។
- ១៩៧២ រដ្ឋាភិបាលនេះមិនបានជោគជ័យទៀត ទើបរដ្ឋាភិបាលមួយទៀតត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានលោក សឺង ង៉ុកថាញ់ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលនេះមានអាយុកាលត្រឹមតែពីថ្ងៃទី២០ មីនា ឆ្នាំ១៩៧២ ដល់ថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំដដែលនោះប៉ុណ្ណោះ ។
- ១៩៧២ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក សឺង ង៉ុក ថាញ់ ត្រូវបានរំលាយមក លោក ហង្ស ធុនហាក់ ត្រូវបានប្រគល់កាតព្វកិច្ចឱ្យជាអ្នករៀបចំរដ្ឋាភិបាល ហើយលោកត្រូវបាន តែងតាំងជា នាយករដ្ឋមន្ត្រី ។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកក៏មិនស្ថិតស្ថេរដែរ គឺមានអាយុត្រឹមតែពីថ្ងៃទី១៧ តុលា ១៩៧២-១មេសា ១៩៧៣ ។
- ១៩៧២ ៖ ស្ថានភាពនយោបាយបានបន្តដោះស្រាយពេញមួយឆ្នាំ១៩៧២: ទាំងគណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរ (គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យរបស់អ៊ិន-តាំ) និងគណបក្សសាធារណរដ្ឋរបស់សិរិមតៈបានបដិសេធប្រកែកការបោះឆ្នោតរដ្ឋសភាដែលប្រារព្ធនៅខែកញ្ញា ដែលនាំទៅដល់ជ័យជំនះទាំងស្រុងដល់គណបក្សសង្គមសាធារណរដ្ឋ របស់លន់-ណុល ។ មានការកើនឡើងចំនួនភេរវករវាយប្រហារនៅក្នុងរដ្ឋធានី មួយក្នុងនោះបានសំដៅទៅរកលោកសឺន-ង៉ុកថាញ់ ។[១៩] លោកថាញ់ដែលកិច្ចការនយោបាយចុងក្រោយរបស់គាត់ហាមឃាត់សារពត៌មានរបស់សិរិមតៈ ដែលក្រោយមកទៀតត្រូវបង្ខំអោយលាលែង នឹងត្រឡប់ទៅជានិរទេសទៅវៀតណាមខាងត្បូង និងត្រូវបានជំនួសមកវិញដោយអ្នកឆ្វេងនិយមកណ្ដាល លោក ហង្ស-ធន់ហាក់ ។ កាលណោះរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងតែចុះខ្សោយដោយការវាយជិតៗ កងកម្លាំងវៀតណាមខាងជើង ដែលបានបន្តយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ដែលមានការប្រយុទ្ធជាច្រើនប្រឆាំង នឹងកងទ័ពជាតិខ្មែរ ដូចនៅក្នុងប្រតិបត្តិការចេនឡា១ និង២ បន្តិចម្ដងៗ និងបានបកត្រឡប់មកក្នុងព្រំដែនកម្ពុជាយ៉ាងយឺតៗ ដែលបន្សល់ទុកនៅអោយមានការដឹកនាំពស្តុភារសំខាន់ និងឧបត្ថម្ភដល់នាយទាហាន ។ កន្លែងរបស់ពួកគេត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងកុម្មុយនិស្តកម្ពុជាក្នុងស្រុកនៃកងទ័ពរំដោះជាតិប្រជាជនកម្ពុជា (CPNLAF) ដែលត្រូវបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងក្លា នៅពេលព្រះសីហនុបានផ្ដល់ការគាំទ្ររបស់ទ្រង់ដល់កុបកម្ម ពួកខ្មែរតាមជនបទដែលនៅតែមានការគាំទ្រព្រះសីហនុយ៉ាងលើសលុប ។
- ១៩៧៣ នៅពេលដែលសង្គ្រាមស៊ីវិលកំពុងឆាបឆេះលោកហង្ស ធុនហាក់ បានព្យាយាមទាក់ទងជាមួយនឹងសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ដើម្បីឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ហើយក៏បានទាក់ទងជាមួយនឹងពួកខ្មែរក្រហមតាមរយៈ លោកហ៊ូ យន់ ផងដែរ ។ គាត់ត្រូវបានបង្ខំឲ្យចុះចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្រោយពេលដែលគាត់ព្យាយាមការពារម្ចាស់ក្សត្រិយានី កុសុមៈ និងដង្ហែទ្រង់ទៅកាន់ក្រុងប៉េកាំង នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ។
- ១៩៧៣ មកដល់ត្រង់ណេះ យើងដូចជាសប្បាយចិត្ដ ត្បិតបានឃើញអស់លោកវរជន១៨មិនា បានរួបរួមគ្នាឡើងវិញដូចប្រាថ្នា។ ប៉ុន្ដែនឹកឆ្ងល់ត្រង់ណេះបន្ដិច គឺថ្ងៃទី២ ឧសភា១៩៧៣ គណរដ្ឋមន្រ្ដីលោកហង្ស ធុនហាក់បានលាលែង ហើយថ្ងៃ ទី១៦ ឧសភា ១៩៧៣ លោកអ៊ិនតាំដែលជាសមាជិកឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានយោបាយនោះ ស្រាប់តែសំរុតខ្លួនចុះមករៀបចំគណរដ្ឋមន្រ្ដី បន្ដពីលោក ហង្ស ធុនហាក់ ហើយចំពោះរឿងនេះខ្ញុំសូមរំលឹកឡើងវិញបន្ដិចថា គណរដ្ឋមន្រ្ដីស្រុកខ្មែរ យើងដូចជាផ្លាស់ប្ដូរញឹកញាប់ពេក រកតែនិងទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រវត្ដិសាស្រ្ដអោយបានជាក់ច្បាស់ប្រាកដប្រជាពុំទាន់។ គិតមើលចុះតាមដែលខ្ញុមកត់ត្រា ពីខែកុម្ភៈ ១៩៤៨ ដល់ខែមិនា ១៩៧០ យើងមានគណរដ្ឋមន្រ្ដី៤៥លើកដែលក្នុងនោះមានគណរដ្ឋមន្រ្ដីគណបក្ស២០លើក គណរដ្ឋមន្រ្ដីសង្គមរាស្រ្ដនិយម ២៥លើក។ ហើយនាយករដ្ឋមន្រ្ដីឃើញ តែមនុស្សដដែលៗ ច្រើនលើកដូចជាញ៉ាមញៀនតែឋានៈនេះយ៉ាងម៉េចមិនដឹង តែការមិនឃើញចំរើនទៅមុខសោះ ផ្លាស់ចុះផ្លាស់ឡើងមនុស្សដដែលៗដើរជ្រុំជើងលើដានចាស់ដដែលៗ មិនឃើញឈានទៅមុខសោះ តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៨ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០ មានឈ្មោះមនុស្សដែលមានវាសនាធ្វើនាយករដ្ឋមន្រ្ដី១៧នាក់ ដូចជាសីហនុ ១៥លើកម្នាក់ឯង សម្ដេចប៉ែន នុត ១៥លើកម្នាក់ឯង។ អ៊ុម ឈៀងស៊ុន និង នរោត្ដមកន្តុល ៣លើកម្នាក់ៗ។ហើយកាលនីតិកាលទី១ នៃសភាជាតិនោះ នាយករដ្ឋមន្រ្ដីមានឈ្មោះលោក ឈាន វ៉ម ប៉ែន នុត យ៉ែម សំបូរ អៀវ កើស។ នីតិកាលទី២ មានលោក ហ៊ុយ កន្ធុល ឃើញថា វរជនខ្មែរទាំងនោះ លាយចំរុះគ្នាទាំងអ្នកល្មោភអំណាច អញនិយម កៅអីនិយម ផ្ដាច់ការនិយម ព្រមទាំងជាតិនិយមខ្លះផង។ ការផ្លាស់ប្ដូរហើយវិលទៅវិលមក ធ្លាក់ទៅលើតែបុគ្គលម្នាក់ៗ និងពួកក្រុមម្នាក់ៗនេះហើយដែលទុក ដូចជាទំលាប់ម្យ៉ាងរបស់អ្នកកាន់អំណាចស្រុកខ្មែរ ហើយដែលគេប្រកាន់ថាជាទំលាប់«ល្អ»របស់គេថែមទៅទៀត។ ហើយមកដល់ត្រង់ណេះខ្ញុំសូមបញ្ចប់កំនត់របស់ខ្ញុំពេលនេះចុះ តែសូមអោយអស់លោកអ្នកមានពិចារណាឡើងវិញ តាំងពីក្រោយព្រឹត្ដិការណ៍ ១៨មិនា១៩៧០ រហូតមកដល់នេះ តើយើងបំផ្លាញពេលអោយខូចទទេៗទៅប៉ុណ្ណា? យើងប្រឈ្លោះគ្នា ប្រខាំគ្នា គ្មានមេគ្មានកោយ អស់ពេលប៉ុន្មាន? តើយើងអាចនឹងរិះគន់ការបែកបាក់ដ៏អាស្រូវនេះបានដែរទេ?.
- ១៩៧៥ លោកហង្ស ធុនហាក់ ត្រូវពួកខ្មែរក្រហម សម្លាប់នៅថ្ងៃទី១៨ មេសា ១៩៧៥ ក្រោយបដិសេធមិនព្រមរត់ចេញទៅក្រៅប្រទេស ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តីភរិយា និងកូនស្រីរបស់គាត់ត្រូវបានជម្លៀសទៅប្រទេសបារាំង ។
- ១៩៧៥ ការដេញពួកទូតរុស្ស៊ីចេញនៅខែមេសា ១៩៧៥ សុទ្ធតែជាការណ៍តូចៗ ដែលធ្វើឲ្យអ្នកខ្លះស្មាន រហូតដល់ថាប្រជាជនខ្មែរ បានត្រូវចិនយកទៅធ្វើការពិសោធន៍ “សង្គមថ្មី” មួយ។ សេចក្តីឧបមាទាំងនេះ, ដែលមកពីការរវើរវាយរករឿងអស្ចារ្យដើម្បីឧស្សាហកម្មលក់ពត៌មាន, បានត្រូវបញ្ចេញមកដោយរហ័សពេក។
ស្នាដៃរបស់លោក ហង្ស ធុនហាក់ រួមមាន ៖
-រឿង«ថ្មរាំ» ល្ខោនឆ្នាំ១៩៥៤ ,រឿងកញ្ញាចរិយា (ល្ខោន) , រឿង«ពិសោធន៍ស្នេហា»(ល្ខោនឆ្នាំ១៩៦៤) , រឿង«ចោលសំបុកឥតមេបា»(ល្ខោន១៩៦៥) , រឿង«ព្រះអាទិត្យរះហើយ» (ល្ខោន១៩៦៦) , រឿង«ចិញ្ចៀនបញ្ចាំចិត្ត»(ល្ខោន១៩៦៩) , រឿង«បងពុកឲ្យហៅ» (ភាពយន្ត១៩៦៦) , រឿង«វាសនាឬការកសាង»(ភាពយន្ត១៩៦៦) ,រឿង«រាត្រីនិម្មិតនៃវស្សានរដូវ» (ប្រលោមលោកបកប្រែ១៩៦៨និពន្ធដោយWilliam Shakespeare) ,រឿង «អម្ចាស់(Le Cid)»(ប្រលោមលោកបកប្រែ ១៩៦៩ និពន្ធដោយPierre Corneille) ,រឿង ប៉ូលវីហ្សានី (ប្រលោមលោកបកប្រែ និពន្ធដោយJacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre) និងរឿង«រ៉ូមីអូ និងស៊ូលីយែត»(Romeo ប្រលោមលោកបកប្រែ១៩៧១ និពន្ធដោយ William ShakespeareAdvertisements) ៕
No comments:
Post a Comment