មនុស្សសំខាន់ៗ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម រួមាន ប៉ុល ពត, អៀង សារី, ខៀវ សំផន, នួន ជា, សុន សេន, តាម៉ុក, តាឌុច,កុយ ធុន, ណៃ សារ៉ាន់, សោ ភឹម, កែ ពក, រស់ ញឹម ជូ ជេត
លោក ខៀវ-សំផន គឺជាអតីតអ្នកមានឥទ្ធិពលម្នាក់របស់របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ខ្មែរក្រហម)។ លោកធ្លាប់បម្រើជាប្រមុខរដ្ឋ និងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរបបនេះ។ លោកជាអ្នកកាត់ចិន កើតនៅខេត្តស្វាយរៀង នាថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៣១ ត្រូវនឹងឆ្នាំមមែ នៅឃុំរំចេក ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង ភូមិភាគបូព៌ានៃប្រទេសកម្ពុជា។ ឳពុកឈ្មោះ ខៀវ-ឡុង ជាមេធាវី ម្តាយឈ្មោះ ប៉ោ-គង់។ លោក ខៀវ-សំផន មានប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ ខៀវ-សេងគីម មានប្រពន្ធឈ្មោះ សូ-សុជាតិ និងមានកូន ៤នាក់។ លោក ខៀវ-សំផន មានឈ្មោះបដិវត្តន៍ថា សមមិត្ត ហែម ហើយឈ្មោះហៅក្រៅថា តាឈុន ឬតាហុង។
- ១៩៣១ លោកជាអ្នកកាត់ចិន កើតនៅខេត្តស្វាយរៀង នាថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៣១ ត្រូវនឹងឆ្នាំមមែ នៅឃុំរំចេក ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង ភូមិភាគបូព៌ានៃប្រទេសកម្ពុជា។ ឳពុកឈ្មោះ ខៀវ-ឡុង ជាមេធាវី ម្តាយឈ្មោះ ប៉ោ-គង់។ លោក ខៀវ-សំផន មានប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ ខៀវ-សេងគីម មានប្រពន្ធឈ្មោះ សូ-សុជាតិ និងមានកូន ៤នាក់។ លោក ខៀវ-សំផន មានឈ្មោះបដិវត្តន៍ថា សមមិត្ត ហែម ហើយឈ្មោះហៅក្រៅថា តាឈុន ឬតាហុង។
- ១៩៣១ លោក ខៀវ សំផន ហៅ ហែម ឬ ណន មានអាយុ ៨៩ឆ្នាំ កើតនៅថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៣១ នៅឃុំចេក ឬរំចេក ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។ ឪពុកឈ្មោះ ខៀវ ឡុង ជាចៅក្រម។ ម្ដាយឈ្មោះ ប៉ោ គង់ ជាអ្នកស្រុកជីហែ ខេត្តកំពង់ចាម។ លោកមានប្រពន្ធឈ្មោះ សូ សុជាតិ ដែលជាចុងភៅនៅមន្ទីរ ស-៧១ ដែលជាមន្ទីររដ្ឋបាល និងភស្តុភារក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។ លោកមានកូនបួននាក់។ លោក ខៀវ សំផន មានបងប្អូនប្រុសស្រីប្រាំនាក់។
- ១៩៤៧ នៅឆ្នាំ១៩៤៧ សាឡុត ស បានបញ្ចប់ការសិក្សានៅអនុវិទ្យាល័យកំពង់ចាម។ ផ្ទុយពីសិស្សរួមសាលាមួយចំនួន ដូចជា ខៀវ សំផន ជាដើម ដែលបានចូលរៀននៅ វិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិ ដែលជាវិទ្យាល័យដ៏ល្បីល្បាញនៅភ្នំពេញ សាឡុត ស បានទៅចូលរៀននៅសាលាបច្ចេកទេសមួយ នៅក្នុងខ័ណ្ឌឫស្សីកែវ ក្រុងភ្នំពេញ ដោយយកជំនាញខាងជាងដែក។ បើតាមលោក David Chandler សាឡុត ស ទៅរៀននៅសាលាបច្ចេកទេសនេះ មិនមែនដោយសារតែគាត់ស្រឡាញ់ចូលចិត្តមុខជំនាញនេះទេ ប៉ុន្តែ មកពីគាត់ប្រឡងចូលវិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិបានជាប់។
- ១៩៥១ ក្រោយពីបញ្ជាប់ការសិក្សានៅអនុវិទ្យាល័យព្រះសីហនុ លោកបានទៅរៀនបន្តនៅវិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិ។ រៀនចប់នៅវិទ្យាល័យនេះ នៅឆ្នាំ១៩៥១។ ក្រោយចប់វិទ្យាល័យ លោកចាប់ផ្ដើមរៀនច្បាប់នៅភ្នំពេញ។
- ១៩៥៣ ពីរឆ្នាំក្រោយមក នៅឆ្នាំ១៩៥៣ លោកបានទទួលអាហារូបករណ៍ ពីរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្ត្រនិយម ទៅរៀននៅប្រទេសបារាំង ដើម្បីសិក្សាច្បាប់ និងសេដ្ឋកិច្ច។
- ១៩៥៥ លោកបានទទួលអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ១៩៥៥ ហើយបានបោះពុម្ពផ្សាយនិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិតរបស់ខ្លួនអំពី “ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិង ឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជា”។ បន្ទាប់ពីវិលត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ខៀវ សំផន បានក្លាយទៅជាសាស្ត្រាចារ្យបន្ទាប់មកត្រូវបានតែងតាំងជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្មនៅឆ្នាំ១៩៦២ ក្នុងរបប សង្គមរាស្រ្តនិយម និងបាន បង្កើតកាសែតមួយឈ្មោះថា “ ឡុបស៊ែរវ៉ាទ័រ” ដែលមានទិសដៅឆ្លុះបញ្ចាំងមតិរបស់បញ្ញាជន គ្រូបង្រៀន និងមន្រ្តីរាជការមួយចំនួនធំ ដែលគាំទ្រនយោបាយអព្យាក្រឹតរបស់សម្តេចព្រះបាទនរោត្ដម សីហនុ ពេលនោះស្រុកខ្មែរគ្មាន មហាវិទ្យាល័យ វិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច នៅឡើយទេ ដូច្នេះ រៀន មហាវិទ្យាល័យ ៤ ឆ្នាំ បានថ្នាក់ បណ្ឌិត សមឬទេ ?
- ១៩៥៦ នៅឆ្នាំ ១៩៥៦ លោកបន្តការសិក្សាថ្នាក់បណ្ឌិតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។ លោករៀនចប់ថ្នាក់បណ្ឌិតនេះ និងការពារនិក្ខេបបទ ផ្ដោតលើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងបញ្ហាឧស្សាហូបនីយកម្ម។ លោកចប់ថ្នាក់បណ្ឌិតនេះ នៅឆ្នាំ ១៩៥៩។
- ១៩៥៩ ក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩ ក្រៅពី ធ្វើជា សាស្ត្រាចារ្យ នៅ មហាវិទ្យាល័យច្បាប់ នាក្រុងភ្នំពេញ ខៀវ សំផន បានបង្កើត កាសែតនិយមឆ្វេងមួយ សរសេរជាភាសាបារាំង ឈ្មោះថា "L’Observateur"។ កាសែតនេះ ត្រូវបានបិទ នៅឆ្នាំ១៩៦០ ដោយសាររិះគន់រដ្ឋាភិបាល សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ហើយ ប៉ូលីសចាប់ វាយគាត់ សម្រាតខោអាវ នៅលើដងផ្លូវសាធារណៈ ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ និង ដាក់គុករយៈពេល មួយខែ ដោយគ្មានការជំនុំជម្រះឡើយ។
- ១៩៥៩ លោក ខៀវ សំផន បានរៀនចប់ថ្នាក់បណ្ឌិតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយនៅ ទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង នាឆ្នាំ ១៩៥៩
- ១៩៥៩ ក្រោយពីមកដល់កម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ១៩៥៩ លោកបានធ្វើជាចាងហ្វាងកាសែតជាភាសាបារាំងឈ្មោះ ឡុបស៊ែវាក់ទ័រ “L’Observateur” ។ លោក ខៀវ សំផន ថា កាសែតហ្នឹង មិនមែនគាំទ្រកុម្មុយនិស្តទេ។ ប៉ុន្តែ ជាច្រើនលើកច្រើនសា កាសែតរបស់លោករិះគន់រដ្ឋាភិបាលសម្ដេច នរោត្តម សីហនុ។ ចំណែកអ្នកគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដ៏សំខាន់មួយចំនួន រួមទាំងអ្នកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ ផង បានចងសម្ពន្ធភាពជាមួយក្រុមចលនាកុម្មុយនិស្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាលទ្ធផលលោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានអាជ្ញាធរតាមឃ្លាំមើល និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។ មានករណីមួយនោះលោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានគេធ្វើបាបនៅកណ្ដាលផ្លូវ ខាងក្រៅការិយាល័យរបស់លោក ពីសំណាក់មនុស្សមួយក្រុម ដែលប្រហែលជាភ្នាក់ងារប៉ូលិសសម្ងាត់។
- ១៩៦០ លោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានចាប់ និងឃុំខ្លួន កាលពីឆ្នាំ១៩៦០ ដោយគ្មានការចោទប្រកាន់ អស់ជាងមួយខែ ឯកាសែតក៏ត្រូវបិទ។ ក្រោយបិទកាសែត លោកចូលរួមជាមួយគណបក្សសង្គមរាស្ត្រនិយម ដែលបង្កើតដោយសម្ដេច នរោត្តម សីហនុ។
- ១៩៦២ លោកធ្វើការក្នុងរដ្ឋសភាជាតំណាងរាស្ត្រ និងទទួលបានការតែងតាំងពីសម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។ លោក ខៀវ សំផន ថា ការតែងតាំងនេះ គឺដោយសារសម្ដេចសីហនុ ចង់បញ្ចុះបញ្ចូលលោកឲ្យចូលខាងរដ្ឋាភិបាល។
- ១៩៦២ ខៀវ សំផន ធ្លាប់បានជាប់ឆ្នោតជា តំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលកណ្ដាល បានពីរអាណត្តិ គឺក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ និង១៩៦៦។ ខៀវ សំផន ក៏ធ្លាប់បានរត់ទៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃ នៅឆ្នាំ១៩៦៧ ហើយលេចមុខជាថ្មីជាមួយ ចលនាតស៊ូរបស់់ខ្មែរក្រហម ក្រោយការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ទាក់ទងនឹងអំពើបះបោរនៅសំឡូត។
- ១៩៦២ ជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ដ្រនៅខែមិថុនាឆ្នាំ១៩៦២ សម្រាប់មណ្ឌលខេត្តកណ្ដាល លោកត្រូវបានតែងតាំងជារដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មមុននឹងបានរត់គេចខ្លួនពីទីក្រុងភ្នំពេញទៅដោយការគំរាមចាប់ខ្លួនពីសំណាក់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ពីការចោទប្រកាន់ថា បានបង្កការបះបោរនៅស្រុក សំឡូតជាមួយលោក ហ៊ូ នឹម និង លោក ហ៊ូ យន់។
- ១៩៦២ នៅឆ្នាំ១៩៦២ ដល់ ១៩៦៣ លោក ខៀវ សំផន ធ្វើជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃរាជរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្រ្តនិយម ដែលដឹកនាំដោយសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដែលកាលនោះលោកមានឋានៈជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដែលមហាជនជាច្រើនសរសើរថាជាមន្រ្តីស្អាតស្អំម្នាក់។ នៅឆ្នាំ១៩៦០ លោក ខៀវ សំផន ប្រកាសឲ្យមានការតស៊ូមួយ ដើម្បីរំដោះទឹកដីកម្ពុជាក្រោមមកវិញ។ ឆ្នាំ១៩៦២ លោក ខៀវ សំផន បានជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្រ្តប្រចាំមណ្ឌលខេត្តកណ្តាល ហើយនៅឆ្នាំ១៩៦៦ លោកបានជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្រ្តម្តងទៀត។ ខៀវ សំផន បានរត់ទៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃនៅឆ្នាំ១៩៦៧ ដោយមានការគំរាមកំហែងពីកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់សម្តេច សីហនុ ហើយលេចមុខជាថ្មី ជាមួយចលនាតស៊ូរបស់់ខ្មែរក្រហមនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។
- ១៩៦២ បន្ទាប់ពីវិលត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ខៀវ សំផន បានក្លាយទៅជាសាស្ត្រាចារ្ យបន្ទាប់មកត្រូវបានតែងតាំងជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្មនៅឆ្នាំ១៩៦២ ក្នុងរបប សង្គមរាស្រ្តនិយម។ ខៀវ សំផន បានរត់ទៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃនៅឆ្នាំ១៩៦៧ ដោយមានការគំរាមកំហែងពីកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់សម្តេច សីហនុ ហើយលេចមុខជាថ្មីជាមួយចលនាតស៊ូរបស់់ខ្មែរក្រហមនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។
- ១៩៦៣ ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មាន លោក ខៀវ សំផន បានជាប់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅ។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៦៣ ក្រោយបាតុកម្មនិស្សិតនៅខេត្តសៀមរាប សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ដាក់មនុស្ស ៣៤នាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅថា ជាអ្នករៀបចំកុប្បកម្ម ឬពួកឆ្វេងនិយម។ អ្នកទាំងនេះ ត្រូវបានចោទថា ជាជនក្បត់ជាតិ ដែលត្រូវថ្កោលទោស។
- ១៩៦៦ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី នៅឆ្នាំ១៩៦៦ លោកបានជាប់ឆ្នោតជាសមាជិកសភាម្ដងទៀត។ ប៉ុន្តែ មួយឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅខែ មេសា ឆ្នាំ១៩៦៧ សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ចោទប្រកាន់លោក ខៀវ សំផន និងសហការីឆ្វេងនិយមពីរនាក់ទៀត គឺលោក ហ៊ូ នឹម និង ហ៊ូ យន់ ដែលសុទ្ធតែជាបញ្ញាជនល្បីក្នុងចលនាតស៊ូប្រឆាំង ថាញុះញង់កសិករឱ្យបះបោរនៅសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង និងគំរាមយកទៅកាត់ទោសនៅតុលាការយោធា។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះ ធ្វើឲ្យលោក ខៀវ សំផន និងអ្នកទាំងនោះ ត្រូវរត់ភៀសខ្លួនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានការអញ្ជើញរបស់បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជាផង «ពេលហ្នុងមានការគំរាម ចាប់ខ្លួនខ្ញុំឡើងទៅតុលាការសឹក ក្រោយពីមានព្រឹត្តិការណ៍ បះបោរកសិករនៅសំឡូតអ៊ីចឹង។ ការគំរាមនេះ ការពិតទៅ មិនមែនទើបតែមានលើកនេះទេ»។
- ១៩៦៧ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍បះបោររបស់កសិករនៅស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង មានការគំរាមចាប់ខ្លួនលោកបញ្ជូនទៅតុលាការសឹក ហើយនៅថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៦៧ លោក ខៀវ សំផន បានបង្ខំចិត្តរត់ពីភ្នំពេញទៅលាក់ខ្លួននៅព្រៃក្នុងខេត្តតាកែវ និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលមានចលនាតស៊ូខ្មែរក្រហមនៅទីនោះ រួមទាំងលោក ហ៊ូ យន់ និង ហ៊ូ នីម។ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧១ ខៀវ សំផន បានធ្វើជាប្រធានអង្គប្រជុំរយៈពេលពីរសប្តាហ៍ រៀបចំឡើងនៅទីស្នាក់របស់ប៉ុលពតនៅភូមិភាគឧត្តរ ដើម្បីពិភាក្សាថា តើត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ចូលរួមក្នុងចលនាតស៊ូដែរឬទេ។ នៅក្នុងពេលតស៊ូ ក៏ដូចក្នុងសម័យកាលនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លោក ខៀវ សំផន បានដើរតួនាទីជាអ្នកទំនាក់ទំនងដ៏សំខាន់ម្នាក់រវាងសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និងក្រុមខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត។ នៅឆ្នាំ១៩៧១ ដដែល ខៀវ សំផន បានចូលជាសមាជិកត្រៀមនៃគណៈមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា ហើយនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ១៩៧៦ បានត្រូវគណៈមជ្ឈិមបក្សទទួលជាសមាជិកពេញសិទ្ធិ។
- ១៩៦៧ ពេលរត់គេចខ្លួននោះ លោក ខៀវ សំផន ហ៊ូ នឹម និង ហ៊ូ យន់ បានទៅជ្រកកោននៅទីជនបទ ជិតអង្គតាសោម ក្នុងខេត្តតាកែវ ក្រោមកិច្ចការពាររបស់តាម៉ុក។
- ១៩៦៧ តែទោះជាយ៉ាងណាក្ដី លោក ខៀវ សំផន ថា លោកជាមេខ្មែរក្រហមមានតែឈ្មោះ គឺគ្មានអំណាចអ្វីទាំងអស់។ ម្យ៉ាងទៀតលោកហៅការរត់ភៀសខ្លួន កាលពីឆ្នាំ១៩៦៧ ដែលលោកចាប់ផ្ដើមប្រឡូកក្នុងជួរខ្មែរក្រហមនោះថា ជាការធ្វើដោយបង្ខំចិត្តប៉ុណ្ណោះ៖ «ការណ៍ដែលទៅទាក់ទងលាយឡំជាមួយរឿងខ្មែរក្រហម គឺដោយសារតែការបង្ខំចិត្ត កាលពីឆ្នាំ១៩៦៧ នោះទេ។ ព្រឹត្តិការណ៍វាបង្ខំចិត្តខ្ញុំទៅទេតើ»។
- ១៩៧០ បើតាមសាលក្រមរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៧ និងឆ្នាំ១៩៧០ លោក ខៀវ សំផន បានផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងពីភូមិមួយទៅភូមិមួយ ជុំវិញខេត្តកំពង់ស្ពឺ តាកែវ និងកំពង់ឆ្នាំង ដោយមានការជួយគាំទ្រពីសំណាក់ខ្សែរយៈបង្កប់ របស់បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា។ លោក ខៀវ សំផន មានទំនាក់ទំនងក្រៅផ្លូវការជាមួយសមាជិកជាន់ខ្ពស់នៃបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា តាំងពីយូរមកហើយ ជាពិសេសលោកនៅកៀកជាមួយគណៈកម្មាធិការបក្សក្រុងភ្នំពេញ ដែលជាអង្គការមួយ ដែលក្រោយមកវិវត្តទៅជាគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា។
- ១៩៧០ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារ ឆ្នាំ១៩៧០ រណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដែលមានសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ជាប្រធាន ខៀវ សំផន ជា អនុប្រធានរណសិរ្ស។ បន្ទាប់មក រាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅប៉េកាំង នៅថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ ខៀវ សំផន ត្រូវបានតែងតាំងជា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ។ ខៀវ សំផន បន្តកាន់តំណែងនេះ រហូតដល់ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ទើបផ្លាស់ទៅធ្វើជា អគ្គបញ្ជាការកងទ័ពជាតិ និង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដដែល។ នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៦ ក្រោយពីខ្មែរក្រហមបានឡើងកាន់អំណាច ខៀវ សំផន ត្រូវបាន តែងតាំងឲ្យធ្វើជា ប្រមុខរដ្ឋ នៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ជំនួសសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដែលបាន សុំលាឈប់ពីតំណែង។
- ១៩៧០ អ្នកស្រី គឹម បុប្ផា ដែលមានស្រុកកំណើត នៅខេត្តព្រះត្រពាំង បានឲ្យសំឡេងកម្ពុជាក្រោម ដឹងថា អ្នកស្រីបានចាកចេញពីស្រុកកំណើតមករស់នៅកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧០ ជាមួយលោកឪពុក ដែលជាទាហានម៉ៃហ្វក ដែលត្រូវមកកម្ពុជា ដើម្បីច្បាំងក្នុងចលនាខ្មែរសេរី ហើយបានស្នាក់នៅក្នុងតំបន់បុរី ១០០ ខ្នង រាជធានីភ្នំពេញ ប៉ុន្តែ ឪពុកអ្នកស្រីបានស្លាប់ ក្នុងអំឡុងរបបខ្មែរក្រហមកាន់កាប់ ។ អ្នកស្រីបន្តថា បន្ទាប់ពីទាហានខ្មែរក្រហមកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា អ្នកស្រីបានភៀសខ្លួនទៅខេត្តបាត់ដំបង ដោយរស់នៅជាមួយម្ដាយក្រោយ ក្នុងឃុំតាម៉ឺយ ស្រុកបវិល ។
- ១៩៧០ លន់ ណុន ធ្លាប់ជាមិត្តភក្កិជិតស្និទ្ធជាមួយមេខ្មែរក្រហម ប៉ុលពត, ខៀវ សំផន និងកុយ ធួន កាលរៀននៅវិទ្យាល័យកំពង់ចាម កាលពីចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០ហើយនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ គាត់បានជួយឧបត្ថម្ភលុយកាក់ដល់វិទ្យាល័យឯកជនមួយឈ្មោះកម្ពុជបុត្រ ដែលពួកសាស្ត្រាចារ្យនៅទីនោះសុទ្ធសឹងតែជាពួកខ្មែរក្រហមប្រឆាំងនឹងសម្ដេចសីហនុ ទាំងអស់ផងដែរ។
- ១៩៧០ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ក្រោយរបបរាជានិយមរបស់សម្ដេច នរោត្តម សីហុន ត្រូវបានលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ធ្វើរដ្ឋប្រហារផ្ដួលរំលំសម្ដេច នរោត្តម សីហនុ បានប្រកាសបង្កើតរណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា។ ប៉ុល ពត បានផ្ញើសារទៅកាន់សម្ដេច ជំនួសមុខឲ្យលោក ខៀវ សំផន ហ៊ូ នឹម និង ហ៊ូ យន់។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ នោះ លោក ខៀវ សំផន មានតួនាទីជាអនុប្រធានរណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា និងជាអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពរំដោះប្រជាជនកម្ពុជា។
- ១៩៧១ លោក ខៀវ សំផន បានក្លាយជាសមាជិកត្រៀមនៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ និងជាសមាជិកពេញសិទ្ធិក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦។ លោកបានកាន់តំណែងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិនៃរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ។
- ១៩៧៥ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់ ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៧ គាត់បាន ជំនួសតំណែង ប៉ុលពត ជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់ខ្មែរក្រហម ហើយនៅ ឆ្នាំ១៩៨៩ គាត់បានធ្វើជាតំណាងកម្ពុជាក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីកម្ពុជានៅទីក្រុងប៉ារីស។
- ១៩៧១ អ្នកស្រី សុជាតិ បានប្រាប់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមថា កាលពីចុងឆ្នាំ១៩៧១គាត់គឺជាអ្នកចម្អិនអាហារសម្រាប់មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ហើយអ្នកស្រីស្គាល់ លោកខៀវ សំផន តែឈ្មោះថា បងហែម ។ អ្នកស្រីបន្តថា ៖ «នៅពេលនោះ យើងមិនស្គាល់គ្នាភ្លាមៗទេ»។ បន្ទាប់ពីធ្វើការបាន៣ឬ៤ខែជាអ្នកចុងភៅនៅមូលដ្ឋានក្នុងព្រៃរបស់ខ្មែរក្រហមអ្នកស្រី សុជាតិ បានដឹងពីកម្មាភិបាលស្រីម្នាក់ថា បងហែម ចង់រៀបការជាមួយអ្នកស្រី ហើយបានសួរថា តើអ្នកស្រីនឹងទទួលយកសំណើនេះឬទេ? អ្នកស្រីបានថ្លែងបន្តថា៖ «ខ្ញុំបានស្នើសុំកម្មាភិបាលស្រីនោះផ្តល់ពេលវេលាខ្លះឲ្យបានគិតសិន ពីព្រោះខ្ញុំទើបបានទៅដល់កន្លែងនោះនិងទើបស្គាល់គាត់»។ អ្នកស្រីបានថ្លែងបន្តថា ប្រហែលកន្លះឆ្នាំក្រោយមក«ពេលខ្លះគាត់មកផ្ទះបាយនិងបានជួយធ្វើម្ហូបខ្ញុំនិងការងារផ្សេងៗនៅផ្ទះបាយ។ មានពេលខ្លះ ខ្ញុំបានសុំឲ្យគាត់ស្រង់សណ្តែកបណ្តុះ។ ខ្ញុំដឹងថា គាត់ជាបញ្ញវន្ត ជាអ្នករៀនសូត្រខ្ពង់ខ្ពស់ និងសុភាពរាបសា។ ដូច្នេះនៅទីបំផុត ខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តរៀបការជាមួយគាត់»។ នៅពេលរៀបការដែលមិនមានភ្លេងបុរាណ ឬព្រះសង្ឃសូត្រធម៌អ្នកស្រី សុជាតិ នៅតែមិនទាន់ស្គាល់ឈ្មោះរបស់ ខៀវ សំផន ហើយក៏មិនស្គាល់អំពីតួនាទីរបស់គាត់នៅក្នុងចលនាតស៊ូដែលអ្នកស្រីបានក្លាយជាផ្នែកនៅចលនាតស៊ូនោះដែរ។ អ្នកស្រីបានថ្លែងថា៖ «គេចំអកខ្ញុំលេងដោយសារខ្ញុំសូម្បីតែឈ្មោះពិតប្រាកដរបស់ប្តីខ្លួនក៏មិនស្គាល់»។ អ្នកស្រីបានស្គាល់ឈ្មោះនេះ ដែលជាឈ្មោះមួយអ្នកស្រីមិនដែលឮពីមុនពីរបីខែក្រោយមក នៅពេល ខៀវ សំផន អ្នកដទៃៗទៀតបានទទួលព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុនៅដំណើរទស្សនកិច្ចយាងមកប្រទេស។ អ្នកស្រីបន្តថា ជីវិតនៅពេលនោះគឺលំបាកណាស់ដោយសារមេដឹកនាំត្រូវផ្លាស់ទីតាំងជារៀងរាល់ខែដើម្បីចៀសមិនឲ្យគេដឹង។ ទន្ទឹមនោះ អ្នកស្រីបានផ្តល់កំណើតដល់កូនប្រុសទី១ ហើយអ្នកស្រីមានសេចក្តីរីករាយនៅពេលប្តីអ្នកស្រីដែលពោរពេញដោយភាពមមាញឹក បានចំណាយពេលវេលាមកជួយមើលកូន។
- នៅឆ្នាំ១៩៧៤ លោក ខៀវ សំផន គាំទ្រឲ្យមានការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។
- ១៩៧៥ ថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខៀវ សំផន បានចូលប្រជុំគណៈអចិន្ត្រៃយ៍ ស្តីពីការបែងចែកការងារ ហើយអង្គប្រជុំនោះ បានចាត់តាំងឲ្យលោកទទួលបន្ទុកផ្នែករណសិរ្ស និងរាជរដ្ឋាភិបាលពាណិជ្ជកម្មខាងបញ្ជី និងតម្លៃ។ ថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ១៩៧៦ ខៀវ សំផន បានចូលរួមក្នុងអង្គប្រជុំការងារមូលដ្ឋាន ស្តីពីបញ្ហាបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៦ និងអំពីសភាពការណ៍នៅតំបន់ ១០៣ និង ១០៦ នៃភូមិភាគឧត្តរ។
- ១៩៧៥ ចំណែក ខៀវសំផន ត្រូវអង្គការថ្នាក់លើចាត់តាំងឱ្យមកឈរជើងនៅទីបញ្ជាការបើកយុទ្ធនាការវាយរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ របស់កងទ័ពខ្មែរក្រហម ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិដូង ឃុំស្រែអណ្ដូង ខាងលិចទីប្រជុំជនស្រុកឧដុង្គ តាំងពីប្រហែលមួយខែមុនមកនោះ នៅវេលាម៉ោង៩ព្រឹកថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់ឮមេបញ្ជាការកងពលនៅសមរភូមិមុខ និយាយឆ្លើយឆ្លងគ្នាតាមរយៈវិទ្យុទាក់ទងថា ពួកគេបានសម្រុកចូលដល់កណ្ដាលទីក្រុងភ្នំពេញហើយ គាត់មានការរំភើបរីករាយជាទីបំផុត។
- នៅឯអនុវិទ្យាល័យព្រះសីហនុ ខេត្តកំពង់ចាម សាឡុត ស បានជួបជាមួយ ហ៊ូ នឹម ហ៊ូ យន់ និង ខៀវ សំផន ដែលរៀននៅទីនោះដែរ។ អ្នកទាំងនេះសុទ្ធតែជាកូនអ្នកចេះដឹង ហើយសុទ្ធតែជាអ្នករៀនពូកែ ដែលក្រោយមកសុទ្ធតែបានក្លាយជាមេដឹកនាំសំខាន់ៗរបស់ចលនាខ្មែរក្រហម។ ក៏ប៉ុន្តែ មិត្តភ័ក្តិជិតស្និទ្ធបំផុតរបស់ សាឡុត ស នៅពេលនោះ គឺ លន់ ណុន ប្អូនប្រុសរបស់ លន់ នល់។ ប្រហែលជាដោយសារតែទំនាក់ទំនងមិត្តភាពជាមួយមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមនេះហើយ បានជានៅឆ្នាំ១៩៧៥ លន់ ណុន មិនព្រមចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រហែលជាមកពីគិតថា ពួកមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមអាចយោគយល់ដល់មិត្តចាស់។ ក៏ប៉ុន្តែ លន់ ណុន ត្រូវបានទាហានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ចោលភ្លាមៗ ក្រោយពីដណ្តើមកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ។
- ១៩៧៥ «ដូច្នេះខាងវៀតណាម មិនចូលជ្រកជាមួយកម្ពុជាទេ លូកដៃកកូចូលជ្រៅក្នុងកម្លាំងតស៊ូកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៧៥និង១៩៧៦ រឿងអត់បាយដាច់ពោះ។ អារឿងស្លាប់រឿងអ្វីហ្នឹង វាមកពីស្អីខ្លះ ខ្ញុំយល់ឃើញថា មិនមែនមកពី ប៉ុល ពត ទេ វាកើតចេញពីមេស្តេចត្រាញ់។ហើយស្តេចត្រាញ់ទាំងអស់សុទ្ធតែធ្លាប់នៅជាមួយយួន»។
- ១៩៧៥ លោក ចៅ នី ជាខ្មែរក្រោមទី ១ ដែលផ្តល់សក្ខីកម្មនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានទន្ទឹងរង់ចាំការត្រឡប់មកវិញរបស់ ខៀវ សំផន តាំងពីការចូលបង្ហាញខ្លួនក្នុងខែវិច្ឆិកា ពេលដែលគាត់ធ្វើការតទល់ទៅនឹងចុងចោទមានវ័យជរានេះ អំពីវាសនារបស់ឪពុកមាប្រពន្ធគាត់ គឺលោក ចៅ សៅ ជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែល ខៀវ សំផន ស្គាល់ និង បាត់ខ្លួនភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងខែមេសាឆ្នាំ ១៩៧៥ ។
- ១៩៧៥ តែយ៉ាងណា សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម មិនអាចកំណត់បាន ថាតើលោក ខៀវ សំផន នៅរក្សាតួនាទីជាអគ្គមេបញ្ជាការដដែល នៅពេលដែលកងទ័ពរំដោះប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងកងទ័ពបដិវត្តកម្ពុជា នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៥ យ៉ាងណានោះទេ។ នៅក្នុងករណីណាក៏ដោយ បើតាមសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ទោះបីជាមានការទទួលខុសត្រូវផ្នែកយោធាក្ដី ក៏លោក ខៀវ សំផន មិនដែលទទួលខុសត្រូវផ្ទាល់ក្នុងវិស័យនេះទេ។
- ១៩៧៥ (SBM News)៖ នៅរដ្ឋហាវ៉ៃ សហរដ្ឋអាមេរិក ឯណោះវិញ ឆាំង សុង អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន នៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ក៏បានតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះព័ត៌មានស្ដីពីសភាពការណ៍នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលធ្លាក់ទៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃកងទ័ពខ្មែរក្រហមនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥នោះដែរ។ ឆាំង សុង បានជម្រាបសេនាប្រមុខលន់ នល់ ពីករណីដែលឡុង បូរ៉េត និងសក់ ស៊ុតសាខន សម្រេចរំលាយរដ្ឋាភិបាលចោល ហើយបង្កើតគណៈកម្មការកំពូលនៅថ្ងៃទី១៤ខែមេសា ដើម្បីត្រៀមប្រគល់អំណាចថ្វាយសម្ដេចសីហនុ និងបានជម្រាបពីរឿង លន់ ណុន លួចបង្កើតចលនាបដិវត្តន៍មួយនៅអមលាំងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ពីមុនមក ហើយក៏បានជម្រាបពីរឿង លន់ ណុន បានបញ្ជាឱ្យឈ្មោះហែម កេតដារ៉ា ដឹកកម្លាំងសម្ងាត់មួយក្រុមទៀតដែលមានឈ្មោះថាចលនាអ្នកជាតិនិយម ដែលហៅជាភាសាបារាំងថា ចលនាម៉ូណាស្យូ (MONATIO)មានសញ្ញាជើងក្អែកនោះថា ខ្លួនជាអ្នករួមចំណែកវាយរំដោះបានទីក្រុងភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៧មេសា ក្នុងបំណងឱ្យពួកខ្មែរក្រហម ចែករំលែកអំណាចមកឱ្យខ្លួនផងដែរ។
- ១៩៧៥ ខៀវ សំផន ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាមានការទទួលខុសត្រូវតាមរយៈការធ្វើសកម្មភាព ឬបរាជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់ (រួមបញ្ចូលទាំងការប្រព្រឹត្តតាមរយៈឧស្សាហកម្ម ឧក្រិដ្ឋកម្មរួម) បញ្ជា ញុះញង់ រៀបចំផែនការ ដឹកនាំ ឬសមគំនិតដោយការជួយឬជំរុញ ឬបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្ម ឬទទួលខុសត្រូវក្នុងនាមជាអ្នក ដឹកនាំ ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដូចខាងក្រោម ដែលត្រូវបានប្រព្រឹត្តនៅចន្លោះពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩
- ១៩៧៦ នៅឆ្នាំ១៩៧៦ គាត់ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៧ គាត់បាន ជំនួសតំណែង ប៉ុល ពត ជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់ខ្មែរក្រហម ហើយនៅ ឆ្នាំ១៩៨៩ គាត់បានធ្វើជាតំណាងកម្ពុជាក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីកម្ពុជានៅទីក្រុងប៉ារីស។
- ១៩៧៦ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៦ តាមសេចក្តីសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា លោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានជ្រើសតាំងឲ្យធើ្វជាប្រធានគណៈប្រធានរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ។ នៅពាក់កណ្តាល ឆ្នាំ១៩៧៦ ខៀវ សំផន ត្រូវបានតែងតាំងជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍នៃបក្ស កុម្មុយនីស្តកម្ពុជា ដែលជាគោលការណ៍កិច្ចការសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាគោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាល សុទ្ធតែត្រូវបានសម្រេចដោយគណៈកម្មាធិការមួយនេះ។ យោងតាមសម្តីរបស់លោក អៀង សារី នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៧ លោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានមន្ទីរ ៨៧០ ដែលជាមន្ទីររបស់គណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា ជំនួសកន្លែងរបស់សមមិត្ត ឌឿន។ ប៉ុន្តែលោក ខៀវ សំផន បានបដិសេធនៅក្នុងលិខិតចំហរបស់លោកថា ការអះអាងនេះ មិនមែនជាការពិតទេ ហើយលោកបន្ថែមថា លោកគ្រាន់តែជាសមាជិកសាមញ្ញមួយរូបប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងមន្ទីរនេះ។
- ១៩៧៩ លុះ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានដួលរលំ នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ខៀវ សំផន បានឡើងមកកាន់តំណែងជា នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យជំនួស ប៉ុល ពត។ ហើយអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៩២ លោក ខៀវ សំផន នៅតែជា តំណាងជាន់ខ្ពស់ របស់ភាគីខ្មែរក្រហម ក្នុងរដ្ឋាភិបាលត្រីភាគី ហើយនៅ ឆ្នាំ១៩៨៩ គាត់បានធ្វើជា តំណាងកម្ពុជា ក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិ ស្តីពីកម្ពុជានៅ ទីក្រុងប៉ារីស។
- ១៩៧៩ ក្រោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ខ្មែរក្រហម ដួលរលំពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៩២ លោក ខៀវ សំផន នៅតែជាតំណាងជាន់ខ្ពស់របស់ភាគីខ្មែរក្រហម នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលត្រីភាគីរបស់អ្នកតស៊ូប្រឆាំងវត្តមានរបស់វៀតណាម ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៨២។
- ១៩៩១ លោក ខៀវ សំផន នៅបន្តគ្រងតួនាទីជាន់ខ្ពស់ ក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំរបស់ខ្មែរក្រហម ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩។ ក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះត្រីភាគី លោក ខៀវ សំផន ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស។ ក្នុងកិច្ចចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ លោក ខៀវ សំផន គឺជាតំណាងខ្ពស់បំផុត នៃក្រុមខ្មែរក្រហម។ ក្រោយមកលោកក្លាយជាសមាជិកឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាជាតិ (Supreme National Council (SNC) ជាមួយសហជីវិនរបស់លោកគឺ លោក សុន សេន ក្នុងចំណោមសមាជិក ១៣រូបក្នុងភាគីទាំងបួនក្នុងចម្បាំង រួមមានរដ្ឋកម្ពុជា ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច រណសិរ្សជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ របស់លោកតា សឺន សាន និងខ្មែរក្រហម។ សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ជាព្រះប្រធានឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាជាតិនេះ។
- ១៩៩១ នៅថ្ងៃពុធ ទី២៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩១ ក្រោយមានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ក្រុមមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមដែលមាន ខៀវ សំផន និង សុន សេន តំណាងឲ្យក្រុមកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានដឹកនាំគណៈប្រតិភូរបស់ខ្លួន ធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះពីបាងកក ប្រទេសថៃ មកភ្នំពេញ ដើម្បីបើកការិយាល័យរបស់ខ្លួន ត្រៀមចូលរួមកិច្ចប្រជុំ SNC លើកទី១។ ប៉ុន្តែវត្តមានមេៗខ្មែរក្រហមខាងលើនេះបានដុតបញ្ឆេះកំហឹងប្រជាជន មន្ត្រីរដ្ឋការ នៅទីក្រុងភ្នំពេញរាប់ពាន់រាប់ម៉ឺននាក់ ដែលស្អប់ពួកខ្មែរក្រហម និងមេដឹកនាំរបស់ពួកគេនាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងឡើងកក្រើកទីក្រុងភ្នំពេញនាថ្ងៃនោះ។
- ១៩៩៣ ក្រុមខ្មែរក្រហមរបស់លោក ខៀវ សំផន មិនបានចូលរួមបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលគ្រប់គ្រងដោយអាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្ន នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNTAC) នោះទេ។ លោកបានបន្តចលនាតស៊ូ ជាឧទ្ទាមទ័ពព្រៃបន្តទៅទៀត រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ទើបបានសុំចុះចាញ់ និងសុំចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាល ហើយត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យរស់នៅជាពលរដ្ឋធម្មតា ដូចគេឯងតាំងពីពេលនោះមក។
- ១៩៩៨ បន្ទាប់ពីចុះចូលជាមួយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ គាត់ បានចាកចេញពីចលនា ខ្មែរក្រហម និងបន្តរស់នៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិន រហូតដល់ពេលត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួន ដោយ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញាក្នុងតុលាការកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧ និងចោទប្រកាន់ពី បទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង បានបើកសវនាការបឋមនៅខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១១ ហើយនៅទីបំផុត អង្គជំនុំជម្រះសាលាកំពូល នៃ តុលាការខ្មែរកូនកាត់ក្រហម បានសម្រេចលើកចុងក្រោយ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ កំណត់ទោស ខៀវ សំផន ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត បើទោះបីជា គាត់ តែងតែប្រកាសជារឿយៗថា គាត់មិនមានអំណាចអ្វីឡើយ នៅក្នុងជួរថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្មែរក្រហម៕
- ១៩៩៨ បន្ទាប់ពីចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ លោក ខៀវ សំផន បានចាកចេញពីចលនាខ្មែរក្រហម និងរស់នៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិន រហូតដល់ពេលត្រូវបានចាប់ និងឃុំខ្លួននៅអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក) នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០០៧។
- ១៩៩៨ បន្ទាប់ពីចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ គាត់បានចាកចេញពីចលនា ខ្មែរក្រហម និង រស់នៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិនរហូតដល់ពេលត្រូវបានចាប់និងឃុំខ្លួននៅ អ.វ.ត.ក នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧ ។ ហើយត្រូវបានចោទប្រកាន់និងបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះពីបទ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ការ រំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្សឺណែវឆ្នាំ១៩៤៩ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យ ពូជសាសន៍ មនុស្សឃាត ការធ្វើទារុណកម្ម និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញខាងផ្នែកសាសនា ដែលមានចែងក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ១៩៥៦ និងមានចែងនិងផ្តន្ទាទោសតាមមាត្រា ៣(ថ្មី) មាត្រា៤, ៥, ៦, ២៩(ថ្មី) និងមាត្រា៣៩(ថ្មី) នៃ ច្បាប់ស្តីពីការបង្កើតអង្គជំនុំ ជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤។ សវនាការសាធារណៈនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនឹងចាប់ផ្តើមនៅ ឆ្នាំ២០១១។
- ២០០៧ បន្ទាប់ពីចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ គាត់បានចាកចេញពីចលនាខ្មែរក្រហម និងរស់នៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិនរហូតដល់ពេលត្រូវបានចាប់និងឃុំខ្លួននៅ អ.វ.ត.ក នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧។
- ២០១០ ជារៀងរហូតមកខៀវ សំផន បានប្រកាសប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មាន ដែលបានទៅធ្វើបទសម្ភាសជាមួយគាត់ថា នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម លោកមានតែមុខតំណែងតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែគ្មានអំណាចទេ រីឯសិទ្ធិសម្រេចអ្វីទាំងអស់ ស្ថិតនៅលើបក្សកុម្មុយនីស្ដកម្ពុជា។ នៅក្នុងសវនាការប្រឆាំងនឹងការបន្ដការឃុំខ្លួនជាបណ្ដោះអាសន្នកាលពីខែ កុម្ភៈឆ្នាំ២០១០ លោក ខៀវ សំផន បានញែកខ្លួនចេញពីទទួលខុសត្រូវឧក្រិដ្ឋកម្មលើពលរដ្ឋកម្ពុជាពីក្រុមមេដឹកនាំកំពូលខ្មែរក្រហមបីនាក់ផ្សេងទៀត។
- ២០១២ កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១២ សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម បានស្ដាប់សក្ខីកម្មរបស់ដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីឈ្មោះ ចៅ នី ជាខ្មែរមួយរូប ចោទសួរទៅលោក ខៀវ សំផន ។
- ២០០៤ កម្ពុជាចេញច្បាប់ ច្បាប់ស្តីពីការបង្កើតអង្គជំនុំ ជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤។
- ២០០៧ រស់នៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិនរហូតដល់ពេលត្រូវបានចាប់និងឃុំខ្លួននៅ អ.វ.ត.ក នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧ ។
- ២០១៤ នៅខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៤ លោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង នៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ រួមមាន ការសម្លាប់រង្គាល ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយមូលហេតុនយោបាយ និងអំពើអមនុស្សធម៌ផ្សេងទៀត។
- ២០១៦ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល តម្កល់សាលក្រមសាលាដំបូង ដោយផ្ដន្ទាទោសលោក ខៀវ សំផន ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតដដែល។ សេចក្ដីសម្រេចនេះ ទទួលបានការស្វាគមន៍ពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ។
- ២០២០ ពិព័រណ៍រូបថត១០០សន្លឹកទាក់ទងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានរយៈពេល២៨ឆ្នាំ (ពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ ឆ្នាំ១៩៩៨) ត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញដល់អ្នកចូលរួម និងភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិនៅអំឡុងពេលព្រឹត្តិការណ៍កីឡា «ថ្មើរជើងប្រវត្តិសាស្ត្រ» ដែលមានរយៈពេលបីថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃ៧-៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ នៅក្នុងបរិវេណមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែងនៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ដែលជា (អតីតផ្ទះ តាម៉ុក) ស្ថិតនៅលើខ្នងភ្នំដងរែក។
ខៀវ សំផន ហៅតា ឈុន ប្រធានគណៈប្រធានរដ្ឋនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជានៃរបបខ្មែរក្រហម (១៨៧៥-១៩៧៩)។ ខៀវ សំផន ហៅតា ឈុន ប្រធានគណៈប្រធានរដ្ឋនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជានៃរបបខ្មែរក្រហម (១៨៧៥-១៩៧៩) បានកើតនៅស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង នៃប្រទេសកម្ពុជាដែលមានឳពុកឈ្មោះ ខៀវ ឡុង និងម្ដាយឈ្មោះ ប៉ោ គង់។ ខៀវ សំផន ជាសិស្សពូកែម្នាក់ ហើយជាបងធំទី៣ នៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាដែលបានទទួលអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំងហើយបានបញ្ចប់ថ្នាក់បណ្ឌិតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយនៅទីក្រុងប៉ារីស។ នៅក្នុងជីវិតនយោបាយ ខៀវ សំផន ធ្លាប់បានកាន់តំណែងធំៗជាច្រើនរួមមាន÷
- ជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម
- ជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរាជរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្រ្តនិយមដែលមានឋានៈស្មើរដ្ឋលេខាធិការ
- ជាប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដែលទទួលបន្ទុកផ្នែករណសិរ្ស និងពាណិជ្ជកម្ម
- ជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
- និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់តំណាងកម្ពុជាទៅចូលរួមសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីកម្ពុជានៅទីក្រុងប៉ារីស
- ក្រោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដួលរលំ លោក ខៀវ សំផន ត្រូវបានអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញតុលាការកម្ពុជារកឃើញថាមានទោសពីបទ÷
- ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ
- ការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្សឺណែវ ឆ្នាំ1949
- ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍
- មនុស្សឃាត
- ការធ្វើទារុណកម្ម នឹងអំពើអសីលធម៌ផ្សេងៗទៀត។
No comments:
Post a Comment