ឡេះ កូសេម គឺជា អគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពរំដោះនគរចម្បា ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីស្រម៉ោល ដែលចរចារ ររាងរដ្ឋាភិបាល លន់ នល់ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមខាងត្បូង ខាងជើង និងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកផង។ ឡេះ កូសេម ជាចារបុរស មកពី នគរពោធិ Por Nagar កាន់ពុទ្ធសាសនា នៃអាណាចក្រចម្ប៉ា តែបានដើរតួរជា ខ្មែរឥស្លាម ការសម្ងាត់នេះ បែកការនៅពេល កងទ័ពរំដោះម៉ុងតាញ៉ា នៅវៀតណាមខាងត្បូងបរ៉ាជ័យ រួចនិយាយថា ឡេះ កូសេម ក្បត់ជាតិ ! ឡេះ កូសេម តាមព័តមានថា បានស្ងាប់យ៉ាងអាថ៍កំបាំងនៅ ម៉ាឡេស៊ី ឆ្នាំ ១៩៧៦។ ចលនារបស់ ឡេះ កូសេម ជាមួយ ចលនារបស់ កុក ស គឺតែមួយ ដែលពេលនេះ បានទាញ គណបក្សសាងគ្រោះជាតិ ឲ្យកាត់ដី ៤ខេត្ត ជាថ្នូរ យួនសេរី ចាម និង ម៉ុងតាញ់ា ជួយឲ្យ បក្សសង្រ្គោះជាតិឈ្នះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៣។
By OMNANKHMER MAY 19, 2018 កញ្ចប់បណ្ណាសាររបស់ឧត្តមសេនីយ៍ចាមម្នាក់ក្នុងសម័យ លន់ នល់ អាចផ្ដល់ពន្លឺ… នាពេលថ្មីៗនេះ បណ្ណាសារផ្ទាល់ខ្លួនជាច្រើនរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ចាមមួយរូប ក្នុងអំឡុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និងសម័យសាធារណៈរដ្ឋ ត្រូវបានបរិច្ចាគមកកាន់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ លោក ឡេះ កូសេម ត្រូវបានគេស្គាល់ថាមានតួនាទីធំមួយក្នុងជួរយោធា ខណៈប្រទេសកម្ពុជាកំពុងធ្លាក់ចូលក្នុងសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២ ប៉ុន្តែមានឯកសារតិចតួចអំពីរូបលោក ដែលនៅសេសសល់នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ឯកសារបរិច្ចាគទាំងនេះ ត្រូវគេរំពឹងថានឹងជួយបំភ្លឺបន្ថែមអំពីចលនាស្វះស្វែងស្វ័យភាពមួយរបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចនាពេលនោះ។
By OMNANKHMER MAY 19, 2018 កញ្ចប់បណ្ណាសាររបស់ឧត្តមសេនីយ៍ចាមម្នាក់ក្នុងសម័យ លន់ នល់ អាចផ្ដល់ពន្លឺ… នាពេលថ្មីៗនេះ បណ្ណាសារផ្ទាល់ខ្លួនជាច្រើនរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ចាមមួយរូប ក្នុងអំឡុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និងសម័យសាធារណៈរដ្ឋ ត្រូវបានបរិច្ចាគមកកាន់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ លោក ឡេះ កូសេម ត្រូវបានគេស្គាល់ថាមានតួនាទីធំមួយក្នុងជួរយោធា ខណៈប្រទេសកម្ពុជាកំពុងធ្លាក់ចូលក្នុងសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២ ប៉ុន្តែមានឯកសារតិចតួចអំពីរូបលោក ដែលនៅសេសសល់នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ឯកសារបរិច្ចាគទាំងនេះ ត្រូវគេរំពឹងថានឹងជួយបំភ្លឺបន្ថែមអំពីចលនាស្វះស្វែងស្វ័យភាពមួយរបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចនាពេលនោះ។
ភ្នំពេញ — នាវេលារសៀលមួយកាលពីដើមខែឧសភា ដែលមានការធ្លាក់ភ្លៀងយ៉ាងជោកជាំ ក្រុមការងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានមកដល់ផ្ទះវីឡាមួយ ស្ថិតក្នុងតំបន់បឹងកេងកង ដែលជាសង្កាត់អចលនទ្រព្យថ្នាក់ខ្ពស់របស់រាជធានីភ្នំពេញ ដែលមិនសូវជាមានការលម្អឆើតឆាយទៅតាមនិន្នាការនៃការរចនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ គេហដ្ឋានកម្រិតបែបអភិជន តែសាមញ្ញមួយនេះ តុបតែងទៅដោយរូបចម្លាក់បុរាណ គ្រឿងសង្ហារឹមឈើម៉ូតសម័យដើម។
បន្ទាប់ពីបានចតរថយន្តក្រៅបរិវេណវីឡា ដែលមានរបងខ្ពស់ៗព័ទ្ធជុំជិត ក្រុមភ្ញៀវដែលទើបនឹងមកដល់ត្រូវបានគេនាំចូលទៅក្នុងផ្ទះ ដើម្បីជួបម្ចាស់ផ្ទះ គឺអ្នកស្រី ម៉ីឌិន ណាត្យា ដែលនៅរង់ចាំក្នុងបន្ទប់សិក្សានៅជាន់ទីមួយ។ នៅជាន់ផ្ទាល់ដីនៃផ្ទះ គេឃើញមានការដាក់តាំងរូបថតសខ្មៅនៃបុរសម្នាក់ ក្នុងឈុតទាហានឆ័ត្រយោងត្រូវបានដាក់តាំង នៅជាច្រើនកន្លែង។
បុរសក្នុងរូបថតនោះគ្មាននរណាក្រៅតែពីស្វាមីរបស់អ្នកស្រី ណាត្យា គឺលោកឧត្តមសេនីយ៍ ឡេះ កូសេម ជាជនជាតិភាគតិចចាម កើតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងទសវត្សឆ្នាំ១៩២០ ហើយក្រោយមកបានឈានទៅកាន់តួនាទីដ៏សំខាន់ក្នុងជួរយោធា អំឡុងពេលសង្គ្រាមវៀតណាម។ ប៉ុន្តែមានឯកសារតិចតួចបំផុត ដែលនិយាយអំពីលោក។
លោក ឡេះ កូសេម ត្រូវបានគេស្គាល់ តាមរយៈទំនាក់ទំនងដ៏ស្មុគ្រស្មាញរបស់លោក ជាមួយចលនាតស៊ូរបស់ជនជាតិភាគតិចក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបភាគកណ្ដាលនៃប្រទេសវៀតណាម ជនជាតិចាមនៅកម្ពុជា និងខ្មែរក្រោមនៅតាមតំបន់ដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ។ ទំនាក់ទំនងទាំងនេះ បានធ្វើឲ្យគាត់ក្លាយជា មេដឹកនាំយោធាមួយរូបដែលមានប្រវត្តិចម្រូងចម្រាសមួយ មុននឹងកម្ពុជាធ្លាក់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ ប៉ុល ពត នៅសម័យខ្មែរក្រហម ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥។
ចលនាដែលលោក កូសេម មានការពាក់ព័ន្ធ មានឈ្មោះថា រណសិរ្សតស៊ូរួមរបស់ជនជាតិដែលត្រូវគេជិះជាន់ កាត់ហៅថា FULRO ។ ចលនានេះ មានគោលបំណងស្វះស្វែងស្វ័យភាពកាន់តែច្រើនជាងមុន សម្រាប់ជនជាតិចាមកាន់សាសនាឥស្លាម ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដែលរស់នៅភូមិភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាមបច្ចុប្បន្ន និងជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ារស់នៅតាមតំបន់ភ្នំក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
រូបឯកសារ៖ ក្រុមបុរសជនជាតិដើមតំបន់ភ្នំវៀតណាម ឬ Montagnard ដើរតាមផ្លូវចេញពីតំបន់ព្រៃជ្រៅនៅចម្ងាយប្រមាណ៧០គីឡូម៉ែត្រភាគឦសានក្រុងបានលុងទីរួមខេត្តរតនគីរីកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤។ លោកឧត្ដមសេនីយ៍ចាមរូបនេះ ក៏ត្រូវបានគេជឿថា មានតួនាទីមួយនៅក្នុងការរៀបចំបើកផ្លូវផ្គត់ផ្គង់អាវុធភ័ស្ដុភារ និងស្បៀងទៅឱ្យ កងទ័ពវៀតកុង នៃវៀតណាមខាងជើង ដែលតាំងទីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក និងវៀតណាមខាងត្បូង។ នេះបើយោងតាមឯកសាររង្វាយតម្លៃមួយរបស់ទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់មជ្ឈឹម CIA ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយជាសាធារណៈកាលពីឆ្នាំ២០០៩។
នៅក្នុងការឆ្លើយឆ្លងទូរលេខសម្ងាត់មួយរបស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ដែលទម្លាយដោយអង្គការ Wikileaks កាលពីឆ្នាំ២០១៣ បានឲ្យដឹងថា លោក ឡេះ កូសេម មានតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងមួយដែលមិនពេញលេញ ក្នុងការបញ្ជូនជនជាតិចាមទៅកាន់ប្រទេសកាន់សាសនាឥស្លាម។ ការណ៍នោះ គឺដើម្បីចៀសវាងការសម្លាប់រង្គាលដែលគេប៉ាន់ស្មានទុកជាមុនលើជនជាតិចាម ក្នុងអំឡុងការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្មែរក្រហម។
ខ្ញុំផ្តល់ឯកសារទាំងនេះ ដោយសារខ្ញុំចង់បានសុចរិតភាព និងយុត្តិធម៌ដល់មនុស្សស្មោះត្រង់
អ្នកស្រី ម៉ីឌិន ណាត្យា ភរិយារបស់លោក ឡេះ កូសេម បានប្រគល់វ៉ាលីចំនួន៣ ផ្ទុកទៅដោយឯកសារនិងរបស់របរជាច្រើនទៀត ទៅឲ្យលោក ឆាំង យុ ជានាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា និងបុគ្គលិកម្នាក់ទៀត ព្រមទាំងអ្នករាយការណ៍របស់ VOA ម្នាក់រួមដំណើរផងដែរ នាឯបន្ទប់សិក្សា ក្នុងគេហដ្ឋានរបស់អ្នកស្រី។
ខណៈដែលកញ្ចប់វ៉ាលីធំៗទាំងបីត្រូវបានគេអូសចូលមកដាក់បង្ហាញក្នុងបន្ទប់សិក្សា អ្នកស្រី ណាត្យា បានប្រាប់អំពីមូលហេតុ ដែលអ្នកស្រីសម្រេចចិត្តបរិច្ចាគបណ្ណាសារផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ប្តីអ្នកស្រីថា៖
«ខ្ញុំផ្តល់ឯកសារទាំងនេះ ដោយសារខ្ញុំចង់បានសុចរិតភាព និងយុត្តិធម៌ដល់មនុស្សស្មោះត្រង់»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា អ្នកស្រីមានការសង្ឃឹមទុកថា ឯកសារដែលបានបរិច្ចាគនេះ នឹងត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការសិក្សាឲ្យកាន់តែច្បាស់លាស់នៃជីវិតនយោបាយរបស់ប្តីអ្នកស្រី។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ ឡេះ កូសេម ត្រូវបានគេស្គាល់តាមរយៈឯកសារយោធាមុនសម័យខ្មែរក្រហម ដែលនៅសេសសល់តិចតួច អំពីតួនាទីដ៏ចម្រូងចម្រាសរបស់លោក ក្នុងកិច្ចការសឹក។ ប៉ុន្តែក្រុមគ្រួសាររបស់លោក មានការចងចាំដាច់ដោយឡែក អំពីរូបលោក។
ភរិយារបស់លោក ឡេះ កូសេម បានរៀបរាប់អត្តចរិកប្តីរបស់ខ្លួនថា ជាស្វាមីដែលស្មោះត្រង់និងពោរពេញដោយក្តីស្រឡាញ់ចំពោះអ្នកស្រី។ ពួកគេបានរួមរស់ជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍ដ៏ស្រស់ត្រកាលមួយ មុននឹងលោក ឡេះ កូសេម ស្លាប់នៅក្នុងមូលហេតុដ៏អាថ៌កំបាំងមួយ ក្រោយការចាកចេញទៅរស់នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដើម្បីគេចចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥។
ស្ត្រីជាពាណិជ្ជករវ័យចំណាស់រូបនេះ បាននិយាយថា លោកឧត្តមសេនីយ៍រូបនេះបានបន្សល់បណ្តាំមកកាន់អ្នកស្រីមុនពេលស្លាប់ថា វិញ្ញាណរបស់លោកនឹងមិនទៅណា ហើយនៅរង់ចាំអ្នកស្រីនៅឯ«ទ្វារឋានសួគ៌»។ អ្នកស្រី ណាត្យា បានតាំងចិត្តរក្សាឯកសារទាំងនេះឲ្យប្តីរបស់អ្នកស្រី និងយកតាមខ្លួនទៅគ្រប់ទីកន្លែងដែលអ្នកស្រីធ្លាប់ផ្លាស់ទីរស់នៅ ក្នុងរយៈពេលជាង៤០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
លោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ឯកសារដែលបរិច្ចាគលើកនេះ គឺជា បណ្ណាសារផ្ទាល់ខ្លួនដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់មួយ ប្រៀបនឹងឯកសារដែលស្ថាប័នលោកធ្លាប់ទទួលនាពេលកន្លងមក។ លោកបន្ថែមថា លោកសង្ឃឹមថានឹងមានការ «បំពេញផ្នែកមួយ ដែលបាត់បង់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ» អំពីរឿងរ៉ាវជីវិតរបស់លោក ឡេះ កូសេម និងសកម្មភាពរបស់លោកទាក់ទងនឹងចលនា FULRO ដែលមិនទាន់មានការសិក្សាច្បាស់។
Les Kosem (Khmer: កូសេម ឡេស pronounced [kɔoseːm leːh]), also known by the nom de guerre "Po Nagar", was a Cham military officer and a prominent figure in the Second Indochina War and the Cambodian Civil War.
Kosem, a paratroop colonel, was the most senior Cham officer in the Royal Cambodian Army. During the later 1950s he had been responsible for setting up the FLC (Front de Libération du Champa), an organisation seeking greater autonomy for the Cham people.[1] In 1964, acting on the advice of a French 'handler', Kosem made overtures to the leadership of BAJARAKA, a group seeking independence for the Degar people of the Vietnamese Central Highlands. Kosem was thought to have been acting as a double agent, working for both the Cambodian secret service and the French SDECE.[1][2] The link between the FLC, BAJARAKA, and the Khmer Krom "White Scarves" separatist movement was to result in the creation of the guerrilla movement FULRO.
In 1968, after internal disagreements within FULRO, Kosem was to surround the movement's headquarters with several battalions of the Royal Cambodian Army, and arrest its president Y Bham Enuol.
Kosem was also heavily involved in directing clandestine shipments of weapons from the port of Sihanoukville in Cambodia to the Viet Cong, in accordance with a secret arrangement between the Cambodian Head of State, Norodom Sihanouk, and the North Vietnamese.[3]
Following the Cambodian coup of 1970, Kosem became a prominent supporter of the Khmer Republic regime of Lon Nol, and rose to the rank of general within the Khmer National Armed Forces (FANK); he was part of the influential circle of officers around Nol's brother, Lon Non. In the first years of the civil war fought by Lon Nol's forces against the Khmer Rouge communists, Kosem's troops of the 5th Special Brigade were repeatedly engaged in the most active areas of insurgency, and gained a reputation for allegedly systematically slaughtering the inhabitants of pro-Khmer Rouge villages; the counterproductive results of this reputation led to the unit eventually being disbanded, according to some sources.[4] Kosem became well known for his ferocity and for corruption, although was also known for his generosity.[5] After 1974 he was appointed as a roving ambassador for the Khmer Republic.
After the Khmer Rouge victory of April 1975, Kosem escaped to Malaysia. He died of natural causes several years later
The Front for the Liberation of Champa (French: Front pour la libération du Champa; abbreviated FLC) was a Cham nationalist organisation active in the Central Highlands of Vietnam. It was founded in 1962 and merged with the Central Highlands Liberation Front and the Liberation Front of Kampuchea Krom to form the United Front for the Liberation of Oppressed Races (FULRO) in 1964
The United Front for the Liberation of Oppressed Races (FULRO; French: Front unifié de lutte des races opprimées, Vietnamese: Mặt trận Thống nhất Đấu tranh của các Sắc tộc bị Áp bức) was an organization in Vietnam whose objective was autonomy for the Degar (Montagnard) tribes. Initially a political nationalist movement, after 1969 it evolved into a fragmented guerrilla group that carried on insurgencies against, successively, the governments of South Vietnam and the Socialist Republic of Vietnam. Opposed to all forms of Vietnamese rule, FULRO fought against the communist Viet Cong and capitalist ARVN at the same time. FULRO's primary supporter was Cambodia, with some aid sent by China (1964-1992)
The man was Les Kosem, born an ethnic Cham in the 1920s, who later rose to become one of Cambodia’s highest-ranking generals during the Second Indochina War.
His complicated relationship with the resistance movements of the highland peoples of Vietnam, the Cham in Cambodia and Khmer in the Mekong region, made him one of the most controversial of Cambodia’s decorated military leaders over the years leading up to the Khmer Rouge takeover in 1975.
Kosem was involved in the now-defunct United Front for the Liberation of Oppressed Races, better known by its acronym, FULRO. The group sought greater autonomy for the Cham Muslims and Hindus of Cambodia, for the Khmer people living to the south in modern-day Vietnam, and for the Montagnard hill people.
Le titre ne doit pas nous tromper : le FULRO n’a jamais été une organisation uniforme et monolithique et c’est l’une des révélations majeures de ce livre. C’est ainsi que les documents américains et vietnamiens ont eu tendance à le présenter ; ils ont également omis, deuxième aspect fondamental, le rôle joué par le Cambodge à cette époque. C’est un cam du Cambodge, le colonel Lès Kosem, qui est, partiellement du moins, à l’origine de ce mouvement et il a été largement soutenu par Norodom Sihanouk et le gouvernement khmer. Le travail de Po Dharma permet également de mesurer la complexité des relations que ces Montagnards révoltés ont entretenues avec le gouvernement du Sud-Vietnam, ainsi que les tensions qui ont agité l’organisation et ont conduit à son effondrement.
1955-1963 : l’émergence
L’histoire du FULRO se divise donc en plusieurs étapes qu’il est assez facile de repérer. Au cours d’une première période qui irait de 1955 à 1963, le premier mouvement de contestation de la politique vietnamienne à l’égard des minorités ethniques voit le jour. Il s’agit du FLM (Front de Libération des Montagnards) dont la principale figure est Y Thih Eban. Il s’agit d’un mouvement clandestin né en 1955 à Banmethuot (Buôn Ma Thuột, dans la province de Dắk Lắk au centre ouest du Vietnam), ville qui devient rapidement la capitale de la revendication montagnarde au Vietnam. Il est alors exclusivement composé d’ethnies montagnardes, à commencer par les Rhadé qui semblent être les plus nombreux : c’est d’ailleurs en rhadé qu’est publié le premier texte de l’association.
En 1960 de nouveaux groupes de pression voient le jour : le Nord-Vietnam créé le FNL (Front National de Libération) au Sud-Vietnam et au Cambodge, soutenus par le gouvernement, apparaissent le FLKK (Front de Libération du Kampuchea Krom) qui cherche à récupérer la zone du delta du Mékong autrefois khmère et à défendre les intérêts des Khmers vivant dans cette région, et le FLC (Front de Libération du Campa), dirigé par le colonel Lès Kosem, dont l’objectif ambitieux est de récupérer le territoire cam postérieur à la prise de Vijaya en 1471.
No comments:
Post a Comment