ព្រះអង្គសូរពេលនោះមានព្រះជន្ម១៩ព្រះវស្សាហើយ ។ កាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ ទ្រង់បានទាមទារយកអំណាចដែលព្រះអង្គត្រូវទទួលបន្ដពីព្រះអង្គជ័យជាព្រះរៀម ដែលបានសុគតនៅក្នុងការប្រយុទ្ធជាមួយនឹងព្រះអង្គតន់ និងព្រះអង្គនន់ ។ នៅពេលដែលព្រះអង្គនន់រត់ភៀសព្រះកាយទៅនៅឯកូសាំងស៊ីន ព្រះអង្គសូរក៏ចូលកាន់អំណាចនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៧៥ ហើយបានឱ្យគេអភិសេកព្រះអង្គនៅរាជធានីឧត្ដុង្គក្រោមព្រះនាមថា «សម្ដេចព្រះជ័យជេដ្ឋាបរមសុរិន្ទ្រធិរាជ» ។ ទ្រង់បានលើកអ្នកព្រះអង្គនន់ ជាបងប្អូនជីដូនមួយឱ្យឡើងជាព្រះឧភយោរាជ ។
នៅក្នុងឆ្នាំបន្ទាប់ ព្រះរាជាបានយាងមកគង់នៅទ្រនំជ្រឹង ក្នុងខែត្រសំរោងទង ហើយបានបញ្ជាឱ្យគេសង់រាជវាំងមួយថ្វាយ ។
នៅសម័យនោះ ប្រហែលជាក្នុងរវាងឆ្នាំ១៦៨០ មានឧត្ដមសេនីយ៍ចិនម្នាក់ខាងរាជវង្សមិញឈ្មោះថា ឌួងង៉ានឌីច ក្រោយពីច្បាំងចាញ់កងទ័ពរបស់ខាងហ៊ី អ្នកកសាងសន្ដតិវង្សថាញ់ បាននាំទ័ពដែលនៅសល់ចុះសំពៅ២០០ ធ្វើដំណើរមកអាណ្ណាម ។ ប៉ុន្ដែខ្យល់ព្យុះបក់បោកលិចសំពៅអស់ សល់តែសំពៅ៥០ និងទ័ព៣ពាន់នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលអាចឡើងគោកបាន ក៏នាំគ្នាមកសុំចុះចូលនឹងស្ដេចអាណ្ណាមនៅនឹងទូរ៉ានតែម្ដង ហើយសំណូមពរសុំដីធ្លីដើម្បីរស់នៅ ។ ស្ដេចអាណ្ណាមមិនចង់រក្សាពួកបរទេស៣ពាន់នាក់នេះឱ្យនៅជិតខ្លួនព្រះអង្គទេ ក៏បញ្ជូនឱ្យមករស់នៅក្នុងកម្ពុជាវិញដោយថ្វាយដំណឹងដល់ព្រះជ័យជេដ្ឋាបានជ្រាបផងដែរគឺឱ្យនៅខែត្របារាជ និងដុងណាយ ដែលមានពួកអន្ដោប្រវេសន៍អាណ្ណាមចូលមករស់នៅច្រើនបង្គួររួចទៅហើយ ហើយបានចាត់ទុកថា នេះគឺជាទឹកដីដែលខ្លួនដណ្ដើមបាន ។ ឧត្ដមសេនីយ៍ឌួងង៉ានឌីច មិនសប្បាយចិត្ដនឹងទឹកដីដែលគេបានធ្វើសម្បទានឱ្យរស់នៅទេ ក៏នាំទ័ពពាក់កណ្ដាលទៅរស់នៅឯមីថ វិញទុកឱ្យមេបញ្ជាការរងឈ្មោះ ត្រាន់ រស់នៅនឹងបារាជជាមួយនឹងទ័ពពាក់កណ្ដាលទៀត ។
ពួកចិនទាំងអស់នេះត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយនឹងពួកអាណ្ណាមណាស់ ព្រោះជាអ្នកមកពីក្រៅដូចគ្នា ប៉ុន្ដែមិនសូវត្រូវគ្នាជាមួយពួកខ្មែរទេ ជាពិសេសជាមួយអាជ្ញាធរខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងទឹកដីក្នុងនាមព្រះរាជាកម្ពុជា ។ ម្យ៉ាងទៀត ពួកនេះចូលចិត្ដបង្កចលាចលយ៉ាងខ្លាំង មិនចូលចិត្ដធ្វើការងារ ហើយមិនចង់គោរពច្បាប់ទម្លាប់របស់ព្រះរាជាណាចក្រលើសពីពួកអាណ្ណាមទៅទៀត ។ គេរស់នៅជាកងមិនមែនជាអ្នកស្រុកសមទៅតាមអត្ថន័យរបស់ពាក្យនេះទេ ហើយហាក់ដូចជាចូលចិត្ដនឹងការធ្វើសង្គ្រាមជាជាងរស់នៅក្នុងសន្ដិភាពដូចនៅកម្ពុជានេះ ។
គឺដោយហេតុនេះហើយបានជានៅពេលដែលព្រះអង្គនន់ធ្លាក់ចេញពីអំណាច ទ្រង់បានសម្រេចព្រះទ័យចាប់ផ្ដើមធ្វើការប្រយុទ្ធតបតទៅនឹងព្រះអង្គសូរឡើងវិញនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៨២ បើទោះបីថាព្រះអង្គសូរ ធ្លាប់បានលើកទ្រង់ឱ្យឡើងជាទីឧភយោរាជហើយក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គនន់បានមកទាក់ទងនឹងពួកចិនខាងលើនេះ ដែលមានមេកងឈ្មោះថា បាងកន ឱ្យធ្វើជាស្នូលនៃកងទ័ពមួយដ៏រឹងមាំដែរ ។ ព្រះអង្គបានទទួលយកពួកចាម ដែលកំពុងតែរត់គេចខ្លួនពីស្រុកទេសមកឱ្យចូលក្នុងកងទ័ពរបស់ព្រះអង្គថែមទៀត ។ បន្ទាប់មក ទ្រង់ក៏ចាប់វាយដណ្ដើមយកខែត្របាសាក់ ព្រះត្រពាំង ភ្នំពេញ និងឧត្ដុង្គ ។
ព្រះជ័យជេដ្ឋាព្រះអង្គសូរ ពេលនោះមិនបានគិតថានឹងមានកើតសង្គ្រាមដូច្នោះទេ ម្ល៉ោះហើយគ្មានប្រុងប្រៀបអ្វីនឹងទប់ទល់ឡើយ ។ នៅពេលដែលកងទ័ពរបស់ព្រះអង្គនន់ធ្វើដំណើរចេញពីភ្នំពេញ ដែលកាលនោះមានឈ្មោះថា ចតុម្មុខមក ទ្រង់ក៏ភៀសព្រះកាយទៅគង់នៅឯទ្រនំជ្រឹងក្នុងខែត្រសំរោងទង ដែលទ្រង់បានចាត់ឱ្យគេសង់ព្រះរាជដំណាក់មួយថ្វាយពីមុនរួចហើយ ។ បន្ដិចក្រោយមកទើបទ្រង់យាងចេញពីទ្រនំជ្រឹងមកវិញជាមួយនឹងទ័ពមួយកងដែលទ្រង់កេណ្ឌបានពីបណ្ដាខែត្រនៅតំបន់នោះ រួមជាមួយទ័ពជំនួយរបស់សៀមមួយកង ដែលស្ដេចសៀមបានបញ្ជូនឱ្យមកជួយ ។ ទ័ពរបស់ព្រះអង្គបានវាយទ័ពព្រះឧភយោរាជឱ្យបរាជ័យ ពួកចិនរត់ចោលអស់ ព្រះឧភយោរាជក៏គេចខ្លួនព្រះអង្គទៅគង់នៅឯកោះតេង (គឺកោះគូឡាវយាងសព្វថ្ងៃ) ហើយលាក់ខ្លួននៅទីនោះទៅ នៅឆ្នាំ១៦៨៤ ។
ព្រះរាជាក៏យាងត្រលប់ពីទ្រនំជ្រឹង មកគង់នៅឧត្ដុង្គវិញ (ឆ្នាំ១៦៨៥) ។ ក្នុងពេលនោះ ព្រះឧភយោរាជ ក៏បានយាងមកគង់នៅក្នុងខែត្រស្រីសន្ធរ ហើយបានឱ្យគេសង់បន្ទាយការពារមួយនៅទីនោះ ។
នៅក្នុងឆ្នាំបន្ទាប់មកទៀត ព្រះឧភយោរាជបានទទួលទ័ពសៀមមួយកងពីព្រះរាជាអយុធ្យា ដែលតែងតែចង់ដុតភ្លើងសង្គ្រាមស៊ីវិលឱ្យឆេះរោលរាលនៅកម្ពុជា ទ័ពនោះមកតាមជើងគោកផង និងតាមជើងទឹកផង ។ ទ្រង់បានប្រមូលទ័ពចិន និងទ័ពខ្មែររបស់ព្រះអង្គបញ្ចូលជាមួយគ្នា រួចបានចាប់បើកការប្រយុទ្ធជាថ្មី វាយសម្រុកមកដល់ភ្នំពេញនៅដើមឆ្នាំ១៦៨៤ ។ ព្រះរាជាជ័យជេដ្ឋាអង្គសូរបានដឹកនាំទ័ពចេញទៅប្រយុទ្ធទប់ទល់ វាយទ័ពព្រះឧភយោរាជឱ្យបរាជ័យ បង្ខំឱ្យព្រះឧភយោរាជដកថយទៅស្រីសន្ធរដែលរាជពង្សាវតារ២ច្បាប់នៅតែហៅ ស្រីសឈរតាមឈ្មោះដើមដដែល ។ក្រោយបរាជ័យនេះព្រះឧភយោរាជអង្គនន់បានបញ្ជូនរាជទូតទៅសុំជំនួយបន្ថែមពីស្ដេចសៀម ។ គឺរាជទូតរបស់ព្រះអង្គនន់នេះឯង ដែលពួករាជទូតរបស់ស្ដេច ល្វីទី១៤ បានជួបនៅអយុធ្យាក្នុងឆ្នាំ១៦៨៥ ហើយនិយាយថាមានតែព្រះភាគិនេយ្យរបស់ព្រះឧភយោរាជមួយអង្គទេក្នុងចំណោមពួកបរទេសទាំងអស់ ដែលមានសិទ្ធិទទួលព្រះរាជសង្ហាមាស ។ លោក ដឺសូម៉ុង បាននិយាយថា រជ្ជទាយាទកម្ពុជាមួយអង្គដែលបានភៀសព្រះអង្គមកគង់នៅស្រុកសៀម បានសំណូមពរស្ដេចសៀមឱ្យជួយព្រះអង្គបានគង់លើរាជបល្ល័ង្កវិញ ហើយលោកបានបន្ថែមទៀតថា សៀមបានធ្វើអន្ដរាគមន៍រួចមកហើយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៦៨៧ ព្រះរាជាជ័យជេដ្ឋាអង្គសូរ បានជាសះស្បើយពីជំងឺអុតធំដែលស្ទើរតែធ្វើឱ្យព្រះអង្គក្ស័យព្រះជន្ម ។ ទ្រង់បានដាក់រាជសម្បត្ដិថ្វាយព្រះមាតា ដើម្បីយាងសាងផ្នួស៧ថ្ងៃ លាបំណន់ដែលបានបន់ស្រន់នៅពេលទ្រង់អាពាធ ។
នៅឆ្នាំ១៦៨៨ សម្ដេចចៅពញាកន និងចិនម្នាក់ឈ្មោះថា តាងចុងស៊ា ឯកសារមួយទៀតថាឈ្មោះ កាន ចុងអ៊ា មានបំណងទម្លាក់ព្រះរាជាពីរាជបល្ល័ង្ក ក៏នាំគ្នាទៅស្រីសន្ធរសុំទ័ព និងអាវុធយុទ្ធភណ្ឌពីព្រះឧភយោរាជ រួចនាំគ្នាមកឈរជើងនៅភ្នំពេញ ។ ពួកនេះហៀបតែនឹងចេញដំណើរទៅឧត្ដុង្គទៅហើយ ស្រាប់តែទ័ពព្រះរាជាមកដល់មុន ហើយបើកការប្រយុទ្ធមកលើ ធ្វើឱ្យពួកនេះភ្ញាក់ខ្លួនភ័យរត់គេចអស់ទៅដោយចោលអាវុធ និងសំពៅ២គ្រឿងនៅលើសមរភូមិ ។ ក្មួយស្រីម្នាក់របស់សម្ដេចពញាកនឈ្មោះ អ្នកអង្គអី ដែលនៅក្នុងសំពៅមួយ ក៏ត្រូវព្រះរាជាចាប់បានជាឈ្លើយ ហើយទទួលយកធ្វើជាព្រះជាយាប៉ុន្មានខែក្រោយមក ។
នៅក្នុងឆ្នាំនោះ ក្រោយពីទ្រង់កាន់អំណាចអស់ពេល១៤ឆ្នាំ ព្រះរាជាក៏បង្គាប់ឱ្យគេរៀបចំអភិសេកព្រះអង្គក្រោមព្រះនាមថា «សម្ដេចព្រះជ័យជេដ្ឋាបរមោសុរិន្ទរាជាធិរាជរាមា» ។
ហើយនៅក្នុងឆ្នាំដដែល ព្រះឧភយោរាជអង្គនន់ ក្រោយពីមិនបានទទួលជំនួយអ្វីពីពួកសៀម ព្រះអង្គក៏យាងទៅកាន់កូសាំងស៊ីន (អតីតនគរចាម្ប៉ា) ដើម្បីសុំជំនួយពីស្ដេចហ៊ានវឿង (37) បានទ័ព២ម៉ឺននាក់បញ្ជាដោយឧត្ដមសេនីយ៍អាណ្ណាមឈ្មោះ អុងធានឃួន និងអុងធុមមូ ។ ទ្រង់បានដឹកនាំទ័ពនេះរហូតមកដល់រាជធានីឧត្ដុង្គ ។
ទ័ពអាណ្ណាមរបស់ព្រះឧភយោរាជវាយដណ្ដើមយករាជធានីបាន រួចហើយបានកៀរអ្នកស្រុកកំពង់ហ្លួង និងបន្ទាយលើយកមកដាក់នៅជ្រោយចង្វាពីមុខភ្នំពេញ ។ សម្ដេចព្រះទាវជាព្រះមាតុច្ឆារបស់ព្រះរាជា ព្រះជន្ម១៥ព្រះវស្សាក៏ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមអ្នកស្រុកទាំងនោះដែរ ។ ចំណែកឯព្រះរាជាជ័យជេដ្ឋាបានគេចព្រះអង្គទៅឯស្រុកប្រាំតម្លឹង រួចហើយបានចាត់ឱ្យចៅពញាភក្ដីសង្គ្រាមសួសតាមមករកព្រះមាតុច្ឆាយកទៅវិញ ។ ទ្រង់បានប្រទានចិញ្ចៀនមួយវង់ដើម្បីឱ្យសម្ដេចព្រះទាវជឿទុកចិត្ដ រួចហើយចៅពញាភក្ដី ក៏ចេញដំណើរមកជាមួយអ្នកបម្រើម្នាក់ឈ្មោះ អាគោ នៅថ្ងៃអាទិត្យពេញបូណ៌ខែផល្គុណ (ចុងខែកុម្ភៈ) ។ មកដល់ស្ទឹងឧកញ៉ាហ្លួង ពេលព្រលប់ ចៅពញាភក្ដី ក៏ហែលទឹកឆ្លងកាត់ទៅជ្រោយចង្វា ចូលគាល់ព្រះក្សត្រីបង្ហាញព្រះទម្រង់ ហើយយាងព្រះនាងមកភ្លាមតែម្ដង ។ ចៅពញាភក្ដីដាក់ព្រះក្សត្រីនៅលើស្មា រួចហែលទឹកឆ្លងទន្លេមកវិញ ឯអាគោក៏ហែលចម្លងភីលៀងព្រះនាងមកដែរ ។ ហែលមកដល់ត្រើយម្ខាង ចៅពញាភក្ដីធ្វើអង្រឹងសែងព្រះក្សត្រីរួចចេញដំណើរបន្ដទៀតដោយមិនឱ្យនរណាឃើញទាន់ ។ មកដល់ទំនប់ព្រះទេពរួចមកដល់លំហាចជាកន្លែងដែលព្រះរាជាទ្រង់រង់ចាំព្រះមាតុច្ឆា និងសេនាអង់អាចក្លាហាន ជាមួយនឹងសេនាហែហមមួយកង និងដំរីជាច្រើន ។ ព្រះក្សត្រីយាងគង់លើដំរីមួយក្បាលរហូតមកដល់ប្រាំតម្លឹង ។
ពេលទ្រង់ជ្រាបអំពីការបាត់ខ្លួនរបស់សម្ដេចទាវ ព្រះឧភយោរាជអង្គនន់បានចាត់ឱ្យទ័ពអាណ្ណាម៥ពាន់នាក់ធ្វើដំណើរដេញតាម ។ ទ័ពអាណ្ណាមមកជួបជាមួយទ័ពរបស់ព្រះរាជា ដែលដឹកនាំដោយចៅពញាភក្ដីសង្គ្រាម នៅត្រង់វាលហុង ក៏ត្រូវទ័ពព្រះរាជាវាយឱ្យបរាជ័យរត់ត្រលប់ទៅជ្រោយចង្វាវិញ ។ ឃើញទ័ពអាណ្ណាមបាក់រត់គ្មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ដូច្នេះទ័ពព្រះរាជាក៏ដេញតាមវាយរហូតរួចឆ្លងក្បូនឡើងវាយយកបានបន្ទាយជ្រោយចង្វា ។
ពេលនោះទ័ពអាណ្ណាមភិតភ័យខ្លាំងណាស់ បែកបាក់ខ្ចាត់ខ្ចាយ រត់នាំមេកោយរបស់គេ និងព្រះឧភយោរាជយកទៅដល់កូសាំងស៊ីនវិញដោយលំបាក ។ អ្នកស្រុកឧត្ដុង្គ និងកំពង់លែងក៏វិលត្រលប់ពីជ្រោយចង្វាមកទីលំនៅរៀងៗខ្លួនវិញ ។
ពេលនោះសម្ដេចទាវក្សត្រីបានស្នើសុំព្រះរាជាឱ្យយាងជាមួយព្រះនាងសាដាន ត្រលប់តាមផ្លូវដែលព្រះនាងរត់គេចជាមួយចៅពញាភក្ដី ដើម្បីពិនិត្យមើលទីកន្លែងដែលព្រះអង្គបានឈប់សម្រាកលាក់ខ្លួន រួចទ្រង់បានឱ្យគេសង់វត្ដអារាមទុកជាអនុស្សាវរីយ៍ ។ វត្ដទី១គឺវត្ដកានឡាល សង់នៅលើទួលប្រាំតម្លឹង ជាទីកន្លែងដែលព្រះរាជាបាននាំព្រះនាងទៅដល់ក្រោយពីគេចព្រះអង្គរួចមក ។
ដោយយាងបន្ដមកទៀត ឈប់មើលគ្រប់ទីកន្លែងដែលបានឈប់សម្រាក រហូតមកដល់ព្រៃពួនជាទីកន្លែងដែលព្រះក្សត្រីត្រូវពួនលាក់ខ្លួនកុំឱ្យពួកអ្នកដែលតាមមករកព្រះនាងឃើញ ។ ព្រះរាជាក្រោយពីព្រះសណ្ដាប់ដំណើររឿងឃើញថា ព្រះនាងគេចផុតពីគ្រោះថ្នាក់ដោយអព្ភូតហេតុទ្រង់ក៏បញ្ជាឱ្យកសាងវត្ដមួយនៅទីនោះ ។ ទ្រង់បានលើកចៅពញាភុកឱ្យឡើងជាទីឧកញ៉ាធម្មា រួចប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យសាងសង់វត្ដនេះ និងជីកស្រះទឹកធំមួយផង ។
នៅពេលនោះ មានលេចពាក្យចចាមអារ៉ាមមិនល្អចំពោះព្រះរាជា និងព្រះក្សត្រី ពាសពេញព្រះរាជាណាចក្រដោយចោទថា ហេតុតែព្រះរាជាយកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងព្រះមាតុច្ឆាក្មេងយ៉ាងនេះពីព្រោះព្រះនាងបានសហាយស្មន់ជាមួយព្រះរាជា ។ ព្រះក្សត្រីដែលកំពុងតែគ្រងព្រះពស្ដ្រាតាមរបៀបអ្នកស្រុក ទ្រង់ខ្ញាល់ខ្លាំងណាស់ ហើយបានជេរប្រទេចផ្ដាសាតបតទៅអ្នកដែលបាននិយាយប្រហារព្រះនាងវិញថា «អ្នកណាក៏ដោយ ទោះជាមន្ដ្រីថ្នាក់ណាក៏ដោយ ឬក៏ជាប្រជារាស្ដ្រក៏ដោយដែលបានសង្ស័យមកលើរូបខ្ញុំ និយាយមិនល្អពីអតីតកាលរបស់ខ្ញុំ សូមឱ្យអ្នកទាំងអស់នោះស្លាប់ទៅហើយធ្លាក់ចុះនរកដ៏សែនជ្រៅ កុំឱ្យព្រះពុទ្ធលោកប្រោសបាន» ។
No comments:
Post a Comment