Family members and followers paid their last respects on Saturday to former Khmer Rouge commander Brigadier General Ke Pauk, praising the "clean morals" of a man who led bloody purges against his compatriots in the 1970s.
Ke Pauk's defection from the Khmer Rouge in March 1998 led to the collapse of the regime whose reign of terror killed more than 1.7 (m) million people.
Ke Pauk died on Friday at the age of 68 from complications following a stroke on December 25, the family said. The funeral is scheduled for Sunday.
Cambodian Prime Minister Hun Sen refused to mourn him, saying he was a killer.
In 1998 Ke Pauk described Ta Mok as being worse than Pol Pot. Nicknamed The Butcher, Ta Mok succeeded Pol Pot as leader of the Khmer Rouge.
Ke Pauk's comments came at the defectors' camp in Obai Tap in Siem Reap in northern Cambodia. Many of the defectors were on crutches, victims of landmines that litter the area around the Khmer Rouge's former jungle base.
Ke Pauk was then involved in re-education programmes in the camps. The lessons were designed to win the hearts and souls of the defectors to discourage them from returning to the Khmer Rouge.
In June 1998 more than one-thousand Khmer Rouge fighters switched sides, trading in their guerrilla gear for official Cambodian army uniforms. It was a scene long thought unimaginable at Anlong Veng, the rebels' stronghold until its recent capture by the army with the help of Khmer Rouge defectors.
Ke Pauk, like dozens of Khmer Rouge military officers and thousands of soldiers, was allowed to live in freedom after pledging loyalty to Hun Sen's government.
The Khmer Rouge's purges in eastern Cambodia took place during the later part of its 1975-79 rule as it attempted to create an agrarian utopia. The now peaceful Cambodian countryside has a brutal history.
The killing fields - as they came to be known - witnessed the deaths of thousands forced to strip and kneel only to await a blow to their head that would kill them and that would turn the fields into graves.
Ke Pauk was tagged last year as one of seven Khmer Rouge leaders most likely to be indicted by a future tribunal to judge atrocities committed by the regime. Ta Mok, arrested in 1999, is one of only two likely tribunal defendants in government custody.
Early life In 1949, following a raid on his village by French forces, Pauk joined the Khmer Issarak independence movement. In 1954, following the Geneva Conference and Cambodia's independence from France, Pauk emerged from the forest and was soon arrested. Sentenced to six years in prison he served time in prisons in Phnom Penh and Kampong Thom. However, after spending only three years in prison, Pauk was released.
After his release in 1957, Pauk returned to Chhouk Ksach and married Soeun. Together they were to have six children. His biography states that he was contacted at this time by Party Secretary Siv Heng and asked to rejoin the movement. Pauk joined the nascent Cambodian Communist movement in Svay Teab, Chamkar Leu District, Kampong Cham.
April 23, 2015 អតីតកម្មាភិបាលនិយាយអំពីការតាមចាប់ជនក្បត់ដែលរត់គេចខ្លួនពី ប៉ុល ពត
អតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមម្នាក់កាលពីថ្ងៃពុធបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ថាគាត់បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ដែលក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ ប៉ុល ពត បានដាក់បញ្ជាឲ្យស្វែងរកក្នុងតំបន់មជ្ឈិម ដើម្បីរកពួកក្បត់ ដែលបាន “រត់គេចខ្លួនចូលព្រៃ”។
លោក ពេជ្រ ជឹម អាយុ៧៣ឆ្នាំ ត្រូវបានអូសទាញឲ្យចូលបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ ដោយកូនស្រីរបស់ តាម៉ុក ឈ្មោះ យាយ ខុម ពេលនោះជាប្រធានបក្សស្រុកត្រាំកក់ ហើយក្រោយមកទៀតបានក្លាយជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការស្រុកត្រាំកក់ ក្នុងខេត្តតាកែវ មុនពេលត្រូវបញ្ជូនទៅតំបន់មជ្ឈិម។
កាលពីថ្ងៃពុធ លោក ជឹម បានរៀបរាប់ប្រាប់អំពីកិច្ចប្រជុំមួយដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត នាខែកុម្ភៈ១៩៧៧ ដែលមេដឹកនាំរូបនេះបានលើកឡើងនូវកង្វល់អំពីមនុស្សដែលបាន “គេចខ្លួនចូលព្រៃ” ពីតំបន់មជ្ឈិម។
លោកបាននិយាយថា “មានតែ ប៉ុល ពត ប៉ុណ្ណោះបាននិយាយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ។ គាត់គ្រាន់តែបាននិយាយថា មានពួកក្បត់និងសត្រូវផ្សេងទៀតរត់ចូលព្រៃ ហើយយើងត្រូវតាមចាប់ពួកគេ ហើយបក្សបានប្រគល់ភារកិច្ចនេះឲ្យយើងហើយ ដូច្នេះយើងត្រូវបំពេញភារកិច្ចនេះតាមការចាត់តាំង”។
លោក ជឹម បាននិយាយថា លោក “មិនអាចចាំបាន” ថាតើមេដឹកនាំទី២របស់របបនេះ គឺលោក នួន ជា ដែលកំពុងត្រូវជំនុំជម្រះពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ រួមជាមួយអតីតប្រធានរដ្ឋសម័យខ្មែរក្រហម ខៀវ សំផន បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះឬយ៉ាងណាទេ បើទោះជាកាលពីមុននេះបានប្រាប់អ្នកស៊ើបអង្កេតថា គាត់មានវត្តមានក្នុងចំណោមមន្ត្រីថ្នាក់ខ្ពស់ក៏ដោយ។
សាក្សីរូបនេះក៏បានប្រាប់របៀបដែលអតីតប្រធានតំបន់មជ្ឈិម គឺលោក កែ ពក ដែលបានស្លាប់នៅឆ្នាំ២០០២ មុនពេលគាត់អាចប្រឈមនឹងការកាត់់ក្តី បានត្រឡប់ទៅតំបន់នោះភ្លាម ដើម្បី “បញ្ជូនសារ” អំពីវត្តមានជនក្បត់។ គាត់បានពន្យល់ថា កែ ពក ជារឿយៗបញ្ជាឲ្យដកកម្មាភិបាលពីតំណែងរបស់ពួកគេ ក្នុងករណីមួយយ៉ាងតិចពាក់ព័ន្ធនឹង “ការក្បត់”។
“អស់មនុស្ស“
លោក ជឹម បាននិយាយថា “នៅពេលខ្ញុំបញ្ជូនមនុស្សទៅធ្វើការជាមួយគាត់ គាត់ដកពួកគេចេញសឹងតែគ្រប់ពេល។ ខ្ញុំអស់មនុស្សបញ្ជូនទៅឲ្យគាត់ ពីព្រោះ ទោះជាយ៉ាងក៏ដោយ ពួកគេមិនអាចធ្វើការជាមួយគាត់បានទេ”។
ក្នុងសវនាការកាលពីថ្ងៃពុធ លោក ជឹម ក៏បានផ្តល់ភ័ស្តុតាងថា យាយ ខុម បានបញ្ជាឲ្យផ្សឹកព្រះសង្ឃនៅវត្តអង្គរកា ក្នុងស្រុកត្រាំកក់ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានចូលកាន់អំណាច ហើយគាត់ [យាយ ខុម] បានចូលរួមពេលដែលអ្នកជម្លៀសមកពីក្រុងភ្នំពេញ ត្រូវគេបញ្ជូនទៅវត្ត ចម្បា៉ លើ នៅក្នុងខេត្តតាកែវដែរ កន្លែងដែលកម្មាភិបាលម្នាក់ទៀតបានផ្តល់សក្ខីកម្មមុននោះថា ទាហាន លន់ នល់ ត្រូវបានគេប្រមូលផ្តុំ ហើយបានបាត់ខ្លួនអស់។
ដោយអះអាងថា គាត់មិនបានឃើញទាហាន លន់ នល់ ត្រូវគេផ្តោតជាគោលដៅនោះ លោកបាននិយាយថា “ខ្ញុំសង្ស័យថា វិធានការបែបនេះត្រូវបានគេធ្វើលើក្រុមមនុស្សអាក្រក់ ប៉ុន្តែគ្មាននរណាហ៊ាននិយាយអ្វីទេ គ្រប់គ្នានៅស្ងៀម ពីព្រោះយើងត្រូវធ្វើតាមបញ្ជានយោបាយ”។ លោកបានបន្ថែមថា “ដូចពាក្យខ្មែរនិយាយថា “សក់អ្នកណាក្បាលអ្នកហ្នឹង។ រឿងវាអ៊ីចឹង។ ខ្ញុំស្ថិតក្នុងរបបដ៏រន្ធត់នេះដូចអ្នកគ្រប់គ្នាដែរ”។
លោក ជឹម ដែលបានផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងដំណាក់កាលទី១នៃការជំនុំជម្រះក្តី នួន ជា និង ខៀវ សំផន ដែរនោះ គ្រោងនឹងបន្តផ្តល់ភ័ស្តុតាងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ៕ និត
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ កែ ពក ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើជាលេខាភូមិភាគឧត្តរ (៣០៣) បន្ទាប់ពី កុយ ធួន ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ នៅឆ្នាំ១៩៧៧ កែ ពក ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើជាលេខាភូមិភាគកណ្តាល ដែលទើបបង្កើតថ្មី ហើយលេខាថ្មីរបស់ភូមិភាគឧត្តរគឺ កង ចាប។ ភូមិភាគឧត្តរ រួមមាន ខេត្តកំពង់ធំទាំងមូល, ផ្នែកខាងស្តាំទន្លេមេគង្គនៃខេត្តកំពង់ចាម និងស្រុកមួយក្នុងខេត្តក្រចេះ គឺព្រែកប្រសព្វ។ ភូមិភាគនេះចែកចេញជាបីតំបន់គឺ តំបន់៤១, តំបន់៤២ និងតំបន់៤៣។ (បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា)
ដោយៈសោម ប៊ុនថន អោម អាន ឬ អោម យឿង គឺជាឈ្មោះដែលគាត់បានប្រាប់ទៅដល់បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាពេលដែលចុះទៅសម្ភាសន៍នៅឆ្នាំ២០១១ ប៉ុន្តែឈ្មោះ ឱម យឿង, អោ យឿង, តា អាន គឺជាឈ្មោះដែលប្រើនៅក្នុងឯកសារផ្លូវការរបស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ដែលគាត់ត្រូវបានសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមបទឧក្រិដ្ឋកម្មជាច្រើន នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤/០២។ ខាងក្រោមគឺជាការរៀបរាប់របស់ អោម អាន៖
ខ្ញុំមានឈ្មោះពីកំណើត អោម យឿង ដែលបានប្រើតាំងពីអំឡុងពេលចូលបួសជាព្រះសង្ឃ។ នៅសម័យក្រោយមក មានការសម្តែងល្ខោននៅវត្តពោធិ៍។ ល្ខោននោះមានចំណងជើងថា គ្រូអាន ចេះវិជ្ជាស្តោះផ្លុំ ស្របពេលដែលខ្ញុំចេះវិជ្ជាស្តោះ ផ្លុំ និងចេះវិជ្ជាផ្សំថ្នាំពីឫសឈើឲ្យក្មេងបាត់យំដែរនោះ ទើបប្រជាជននៅក្នុងភូមិឃុំនាំគ្នាហៅឈ្មោះខ្ញុំតាមរឿងល្ខោនថា «គ្រូអានៗ» ជាប់រហូតមក។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មិនមានអ្នកណាហៅឈ្មោះកំណើតខ្ញុំ យឿង ទៀតទេ ចំណែកត្រកូលរបស់ខ្ញុំគឺយកតាមឈ្មោះជីតា គឺតា អោម ដូច្នេះ ខ្ញុំមានឈ្មោះ អោម អាន។
ឪពុករបស់ខ្ញុំឈ្មោះ ឱ បានស្លាប់តាំងពីខ្ញុំនៅក្មេង ហើយម្តាយរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ នុន បានស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៩។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៥នាក់ ស្លាប់អស់ពីរនាក់ គឺបងប្រុសទី១) ឈ្មោះ អោម យ៉ុង និងប្អូនស្រីទី៣) ឈ្មោះ អោម ណាន។ នៅសល់តែខ្ញុំកូនទី២ ប្អូនស្រីទី៤ឈ្មោះ អោម នឿន និង ប្អូនប្រុសទី៥ឈ្មោះ អោម សុវ៉ាត។
នៅពេលខ្ញុំអាយុ១២ឆ្នាំ ជីតាខាងម្តាយរបស់ខ្ញុំ បានឲ្យខ្ញុំចូលបួសនៅវត្តតាំងខ្មៅ ស្ថិតនៅក្នុងឃុំពាម ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ លោក តាវ៉ាញ គឺជាព្រះមេគណៈសង្ឃនៅវត្តតាំងខ្មៅ។ លោកតា វ៉ាញ បានបួសតាំងពីព្រះអង្គនៅវ័យក្មេង និងមានព្រះជន្ម១២០ព្រះវស្សា។
ខ្ញុំបានស្នាក់នៅវត្តតាំងខ្មៅរយៈពេល២ឆ្នាំ ក៏បានចេញទៅរៀនបាលីនៅថ្នាក់ពុទ្ធិកបឋមសិក្សា នៅវត្តអង្គជុំ ក្នុងឃុំគោករការ ស្រុកដង្កោ ក្រុងភ្នំពេញ។ កាលនោះគ្រូ អ៊ូ គឺជាអ្នកបង្រៀនខ្ញុំ។ ក្រៅពីបង្រៀនសិស្ស គ្រូ អ៊ូ បានធ្វើជាអាចារ្យ។ មិត្តភក្តិដែលរៀនជាមួយខ្ញុំ គឺមានឈ្មោះ សុក, សាន់, សម និង ម៉េត។ មិត្តភក្តិទាំងនោះគឺជាកូនចៅរបស់ប្រជាជននៅក្នុងភូមិព្រៃខ្លា, ភូមិព្រៃមូល, ភូមិពុទ្រា និងភូមិបែកបក ដែលស្ថិតនៅក្បែរវត្ត ចំណែកខ្ញុំគឺជាអ្នកចម្ងាយ។ ខ្ញុំបានរៀនធម៌វិន័យរហូតដល់ខ្ញុំបំពេញបានជាភិក្ខុ។
នៅឆ្នាំ១៩៦០ ខ្ញុំមានជំងឺក្រញង់ដៃជើង (ឬជំងឺឃ្លង់) ដូច្នេះម្តាយរបស់ខ្ញុំក៏ឲ្យខ្ញុំទៅសុំព្រះចៅអធិការវត្តសឹក។ ម្តាយរបស់ខ្ញុំបាននាំខ្ញុំទៅឲ្យគ្រូខ្មែរព្យាបាល ព្រោះនៅសម័យនោះមិនសូវមានពេទ្យ។ ម្តាយខ្ញុំបាននៅមើលថែទាំខ្ញុំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៦៣ ទើបខ្ញុំបានជាពីជំងឺ និងនៅជួយធ្វើស្រែឪពុកម្តាយវិញ។
នៅរដូវវស្សា ឆ្នាំ១៩៦៩ ពេលខ្ញុំត្រឡប់មកពីស្ទូងនៅពេលល្ងាច និងបន្ទាប់ពីដឹកគោយកទៅចង ឈ្មោះ ប៉ក់ មានឋានន្តរសក្តិជាសែបនៃរដ្ឋការ លន់ នល់ បានបញ្ជាឲ្យខ្ញុំលើកដៃឡើងដើម្បីចងខ្ញុំ ដោយបានចោទប្រកាន់ខ្ញុំថាបានធ្វើសមាគមខ្មែក្រហម។ ខ្ញុំបានប្រកែកមិនឲ្យចង ហើយបានសួររកមេរបស់ ប៉ក់ ដែលបញ្ជាមកដើម្បីទៅជួបនិងដោះស្រាយ។ ប៉ក់ បាននាំខ្ញុំទៅជួបឈ្មោះ លឹម ហេង នៅបន្ទាយត្រែង។ ពេលទៅដល់មាត់ទ្វារចូល ទាហាន លន់ នល់ បានភ្ជង់ខ្ញុំ។ មួយរយៈក្រោយមកឈ្មោះ សម ដែលធ្លាប់បួសរៀនជាមួយខ្ញុំបានដើរចូលមក និងបានសួរមកកាន់ខ្ញុំថា តើដូចម៉េចបានអ្ហែងមកទីនេះ? ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនបានឆ្លើយតបទៅវិញទេ។ សម បាននិយាយបន្តថា «អ្ហែងបានប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងមេរបស់អញ!»។ ឮដូចេះ្ន ខ្ញុំបានតបទៅ សម វិញ ថា «មេរបស់អ្ហែងបានប្រព្រឹត្តល្មើសមកលើអញ» ព្រោះបានយកអញមកបង្អត់បាយទឹក ហើយខ្ញុំបានជេរ សម។ ពេលឮទៅដល់ លឹម ហេង ពាក់សក្តិ៣ លឹម ហឹង បាននិយាយប្រាប់ទៅ សម មិនឲ្យនិយាយជាមួយខ្ញុំទៀត។ នៅវេលាម៉ោង៣រសៀល លឹម ហេង បានហៅខ្ញុំទៅសួរថា ប្អូនឯងបានចូលរួមជាមួយសមាគមខ្មែរក្រហមមែនទេ? អូនឯងនិយាយតាមត្រង់មក! ខ្ញុំបានឆ្លើយតបទៅវិញថា តេជគុណ! ខ្ញុំមិនបានធ្វើទេ។ លឹម ហេង បានបន្តសួរថា មានគេថាប្អូនច្បាស់ណាស់! ដូច្នេះតើប្រធានសមាគមខ្មែរក្រហមឈ្មោះអ្វី? ខ្ញុំបានបញ្ជាក់ទៅគាត់ថាប្រធានសមាគមឈ្មោះ ម៉ែន សុះ បានស្លាប់ហើយ។ សមាគមនោះគឺទិញខ្នើយ កន្ទេល ចាន ឆ្នាំង ស្លាបព្រា ចង្កៀងមុំាងសុង សម្រាប់ធ្វើបុណ្យប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់មក លឹម ហេង បានអនុញ្ញាតឲ្យខ្ញុំទៅផ្ទះវិញ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានសុំឲ្យគាត់ធ្វើសំបុត្របញ្ជាក់ពីការដែលមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងខ្មែរក្រហម ព្រោះខ្លាចទាហាន លន់ នល់ ចាប់ខ្ញុំម្តងទៀត។
នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ពេលដែលព្រះអង្គយាងទៅព្យាបាលព្រះរោគនៅទីក្រុងប៉េកាំង។ ព្រះអង្គបានធ្វើសេចក្តីប្រកាសពីទីក្រុងប៉េកាំងឲ្យកូនចៅចូលព្រៃម៉ាក់គីដើម្បីតស៊ូ ដើម្បីព្រះអង្គបានវិលត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញ។ ខ្ញុំរួមទាំងប្រជាជនបានរួមគ្នាធ្វើបាតុកម្ម ដោយមានតា១៥ ឬ តាម៉ុក គឺជាអ្នកដឹកនាំ។
ដំបូងខ្ញុំត្រូវរៀបចំឲ្យចូលខាងផ្នែកឃោសនា ឬហៅថា លង្កាវុធ ដែលក្រុមនេះ មានសមាជិក១៥នាក់ ត្រូវមានអាវុធកាន់ និងត្រូវដើរឃោសនាដើម្បីប្រមូលកម្លាំង។ ក្រុមរបស់ខ្ញុំបានដើរឃោសនាប្រាប់ប្រជាជននៅវាលពង់ ត្រាចទង វាលពន់ ក្នុងស្រុកឧត្តុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ពីផែនការ គឺ ទី១) វាយ លន់ នល់ និងទី២) ការប្រកាសរបស់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ឲ្យកូនចៅរួបរួមគ្នាដើម្បីធ្វើការតស៊ូ។ ពេលនោះសមាជិកនៅក្នុងក្រុមរបស់ខ្ញុំមួយចំនួន ដូចជា ម៉ូត, ហ៊ុយ, យ៉ន បានស្លាប់នៅពេលវាយប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ព លន់ នល់ ដែលមានរថពាសដែកអមមកជាមួយ នៅវាលពន់ ចំណែកខ្ញុំបានគេចខ្លួនរួច។
នៅឆ្នាំ១៩៧២ ខ្ញុំត្រូវបាន តាម៉ុក ផ្លាស់ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងប្រជាជននៅស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ក្នុងខេត្តកណ្តាលវិញ ព្រោះ គុណ ដែលជាប្រធានគ្រប់គ្រងនៅទីនោះត្រូវបានសមាជិកក្នុងអង្គភាពយោធាជាមួយចាប់ខ្លួន។ ពេលខ្ញុំទៅដល់ស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខ្ញុំមិនឃើញប្រជាជនរស់នៅទីនោះឡើយ គឺប្រជាជនត្រូវបានខ្មែរក្រហមកៀរឲ្យទៅរស់នៅភ្នំស្រង់ កាត់ភ្លុក ក្នុងស្រុកបសេដ្ឋអស់ហើយ។ ដូច្នេះខ្ញុំបាននៅធ្វើជាប្រធានកងពលលេខ១១ ក្នុងអង្គភាពយោធា។ នៅអំឡុងពេលដែលខ្ញុំផ្លាស់ទៅស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ក៏មានការផ្លាស់ប្តូរភូមិភាគដែរ គឺតំបន់ដែលស្ថិតនៅខាងត្បូងផ្លូវជាតិលេខ៤ រួមមានស្រុកកណ្តាលស្ទឹង និងស្រុកដង្កោ ត្រូវបានកាត់បញ្ចូលទៅក្នុងភូមិភាគពិសេសទាំងអស់ ដែលមាន វន វ៉េត គឺជាលេខា។ ក្រៅពីកងពលលេខ១១របស់ខ្ញុំ នៅភូមិភាគពិសេសមានពីរកងពលទៀត គឺកងពលលេខ១២ គ្រប់គ្រងដោយ តាណាត និងកងពលលេខ៩២០ គ្រប់គ្រងដោយ សារឿន ហៅ ០៥។
កងពលរបស់ខ្ញុំមានបីកងវរសេនាធំបញ្ចូលគ្នា ដែលមានសមាជិកសរុប២៧០០នាក់ ប្រចាំការនៅផ្សារកន្តួច និងនៅទួលកី។ កងពលរបស់ខ្ញុំបានវាយពីទួលកី កាត់មកផ្លូវជាតិលេខ៣ ចោមចៅ និងពោធិចិនតុង រហូតទទួលបានជ័យជម្នះ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ រយៈពេលមួយខែក្រោយមក សុន សេន បានហៅខ្ញុំទៅប្រជុំនៅសាលាខេត្តកណ្តាល ក្នុងក្រុងតាខ្មៅ។ សុន សេន បានប្រាប់ខ្ញុំថា «មិត្តមិនទទួលខុសត្រូវខាងកងទ័ពទៀតទេ មិត្តត្រូវទៅទទួលខុសត្រូវខាងមូលដ្ឋានវិញ» គឺនៅតំបន់២៥។ នៅពេលគណៈកម្មាធិការនៅតំបន់២៥ មានមនុស្ស៤នាក់គឺ ១) ឈ្មោះ ជា គឺជាលេខាតំបន់, ២) ឈ្មោះ ប្រាក់ គឺជាអនុលេខា, ៣) ស៊ាន គឺជាសមាជិក និង ៤) ខ្ញុំគឺជាសមាជិក ដែលទទួលលេខាស្រុកស្អាង។
នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំត្រូវបាន តាម៉ុក ដកឲ្យទៅនៅតំបន់៣៥ ក្នុងភូមិភាគនិរតីវិញ ដែលមាន កង ចាប គឺជាលេខាតំបន់, រឿន អនុលេខាតំបន់ ហើយខ្ញុំគឺជាសមាជិក។ ពេលនោះ ខ្ញុំមានតួនាទីគ្រប់គ្រងប្រជាជននៅស្រុកឈូក, កោះស្លា និង ស្រែក្នុង។ ខ្ញុំបានដឹកនាំប្រជាជនលើកទំនប់កោះស្លា ស្តុកឈូក ទំនប់ក្បាលរមាស ទំនប់ព្រែកតន់ហន់ និងទំនប់រំលេច។ នៅអំឡុងពេលនោះ ខ្ញុំក៏បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធឈ្មោះ កាន គឺជាប្រធានកងចល័តនៅស្រុកឈូកដែលបានដឹកនាំកម្លាំងប្រជាជនទៅលើកទំនប់រំលេចដែរ។
នៅរដូវប្រាំង ឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្ញុំត្រូវបាន តាម៉ុក ផ្លាស់ឲ្យមកធ្វើជាលេខាតំបន់៤១ ភូមិភាគកណ្តាលវិញ ព្រោះគណៈគ្រប់គ្រងនៅភូមិភាគកណ្តាលស្ទើរតែទាំងអស់ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅសល់តែ កែ ពក មួយប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំក៏បានមកធ្វើការនៅមន្ទីរតំបន់៤១ជាមួយខ្ញុំដែរ។ មន្ទីរតំបន់៤១មានទីតាំងស្ថិតនៅព្រៃទទឹង ចំណែកគណៈកម្មាធិការគ្រប់គ្រង់តំបន់៤១ មាន ខ្ញុំ, ស៊ីម, ជឹម និង កេត។ តំបន់៤១ ពេលនោះរួមមាន ១) ស្រុកបាធាយ គ្រប់គ្រងដោយ ភឹម ២) ស្រុកជើងព្រៃ គ្រប់គ្រងដោយ ម៉ុន ៣) ស្រុកកងមាស គ្រប់គ្រងដោយ កាន ៤) ស្រុកព្រៃឈរ និង ៥) ស្រុកកំពង់សៀម។ ខ្ញុំបានដឹកនាំប្រជាជនកងចល័តទៅលើកទំនប់ ១មករា នៅជាប់ស្ទឹងជីនិត ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ, ទំនប់ ៦ មករា ជាប់ស្រុកសន្ទុក ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ, ទំនប់១៧ មេសា ជាប់ស្រុកជើងព្រៃ និងព្រៃឈរ ក្នុងខេត្តកំពង់ចាម, ទំនប់ពាមជាំង នៅស្រុកកងមាស និងភ្នំព្នៅ ក្នុងស្រុកបាធាយ ខេត្តកំពង់ចាម ដែលស្ថិតនៅក្នុងភូមិភាគឧត្តរនៅពេលនោះ។
ខ្ញុំបានទៅចូលរួមសន្និបាតទូទាំងប្រទេស នៅស្តាតអូឡាំពិក ដែលមាន ប៉ុល ពត, នួន ជា, អៀង សារី, តាម៉ុក និង សោ ភឹម គឺជាគណៈអធិបតី។ សន្និបាតបានលើកពីផែនការសំខាន់ពីរគឺ ការការពារ និងកសាងប្រទេស ដែលក្នុងនោះមានការកសាងកម្លាំង ពង្រឹងកម្លាំង ពង្រីកកម្លាំង វិធានការផ្ទៃក្នុង លទ្ធផលការងារដែលសម្រេចបាន និងលើកផែនការសម្រាប់ឆ្នាំខាងមុខ។ នៅពេលសន្និបាតនោះ គណៈតំបន់ត្រូវឡើងរាយការណ៍ប្រាប់ទៅដល់គណៈអធិបតីអំពីលទ្ធផលការងារដែលសម្រេចបាន។
នៅពេលវៀតណាមវាយចូលមកនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំបានភៀសខ្លួនមកទៅនៅអន្សែ និងបូសពក ជាប់ស្ទឹងជីនិត ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ។ ចំណែកប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំ បានស្លាប់នៅពេលរត់គេចខ្លួននោះ ។
នៅឆ្នាំ១៩៨០ ខ្ញុំបានបន្តភៀសខ្លួនទៅរស់នៅភ្នំដងរែក ជាមួយ សុន សេន ម្តុំតំបន់មុំបី។ នៅទីនោះ ខ្ញុំបានគ្រប់គ្រងកងនារីនៅមន្ទីរគ-៧ របស់ សុន សេន។ ខ្ញុំបានរៀបការប្រពន្ធទី២ឈ្មោះ នាង និងមានកូនស្រីម្នាក់។ ក្រោយមកខ្ញុំចុះមកនៅជំរំស្ទឹងចាន់(ក្នុងទឹកដីថៃ)។ នៅពេលវៀតណាមដកកងទ័ពចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ខ្ញុំបានមកនៅអន្លង់វែង ហើយមួយឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំក៏បានផ្លាស់មកនៅឃុំអូរដា ស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងឯកសារសំណុំរឿងរបស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា អោម អាន មានតួនាទីជាច្រើននៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩) ៖
- - លេខាតំបន់ ៤១ (ភូមិភាគកណ្តាល)
- - សមាជិកគណៈកម្មាធិការភូមិភាគកណ្តាល
- - អនុលេខាភូមិភាគកណ្តាល (នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩)
អោម អាន ត្រូវបានសហចៅក្រមអន្តរជាតិដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការពិនិត្យពីបទឧក្រិដ្ឋជាច្រើនតាំងពីឆ្នាំ២០១៥មក ៖
- - អំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិចាម (នៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម)
- - ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ក្រោមទម្រង់ជាការធ្វើមនុស្សឃាត ការសម្លាប់រង្គាល ការដាក់ជាទាសករ ការដាក់ពន្ធនាគារ អំពើទារុណកម្ម អំពើអមនុស្សធម៌ ដទៃទៀត (រួមមាន អាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ) ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយមូល ហេតុនយោបាយ និងសាសនា
- - ការរំលោភបំពានលើក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ១៩៥៦ គឺអំពើមនុស្សឃាតដោយចេតនា។
- ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងការរំលោភបំពានលើក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ១៩៥៦ គឺ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា បានប្រព្រឹត្តនៅតាមតំបន់ និងទីតាំងនានាដូចខាងក្រោម៖
- - ការដ្ឋានធ្វើពលកម្មដោយបង្ខំនៅទំនប់អន្លង់ជ្រៃ
- - ទីតាំងសម្លាប់មនុស្សគោកព្រីង
- - មន្ទីរសន្តិសុខមិត្តសុប
- - មន្ទីរសន្តិសុខទួលបេង និងវត្តអង្គួញដី
- - មន្ទីរសន្តិសុខវត្តអូរត្រកួន
- - មន្ទីរសន្តិសុខវត្តបាធាយ
- - មន្ទីរសន្តិសុខវត្តភ្នំប្រុស
- - មន្ទីរសន្តិសុខវត្តតាមៈ
ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ក្រោមទម្រង់ជាអំពើអមនុស្សធម៌ដទៃទៀត តាមរយៈអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានប្រព្រឹត្តនៅតាមតំបន់ និងទីតាំងនានាដូចខាងក្រោម៖
- - ស្រុកកំពង់សៀម (តំបន់ ៤១)
- - ស្រុកព្រៃឈរ (តំបន់ ៤១)
អោម អាន បានស្លាប់នៅរសៀល ថ្ងៃសុក្រ ទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ក្នុងអាយុ៨៧ឆ្នាំ។ អោម អាន គឺជាជនសង្ស័យមួយរូប នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤/០២។ បើតាមច្បាប់ជាតិត្រង់មាត្រា៧នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌរបស់កម្ពុជាបានចែងថា មរណភាពនៃជនជាប់ចោទនាំដល់ការរំលត់បណ្តឹងអាជ្ញា៕
រូបៈអោម អាន បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ នៅឃុំអូរដា ស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបង។
(បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា)
ដោយ: VOA ភ្នំពេញ — ជនរងគ្រោះក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម បង្ហាញការសោកស្តាយ ដែលពួកគេមិនបានឮចម្លើយសារភាពរបស់លោក អោ អាន បើទោះបីជាពួកគេមិនស្គាល់លោក ដូចមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ផ្សេងទៀតនៃរបបខ្មែរក្រហមក៏ដោយ។ ការសម្តែងអារម្មណ៍សោកស្តាយនេះ កើតឡើង ក្រោយពីអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម លោក អោ អាន បានស្លាប់ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ វេលាម៉ោង៤រសៀល ក្នុងអាយុ៨៧ឆ្នាំ នៅខេត្តបាត់ដំបង។ នេះបើយោងតាមលោក នេត ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម។
រឿងក្តីរបស់លោក អោ អាន ក្នុងសំណុំរឿង០០៤វគ្គ២ ត្រូវបានទម្លាក់ចោលទាំងស្រុង កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ គឺប្រមាណ៣ខែ មុនពេលលោកស្លាប់។
លោក នេត ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានថ្លែងប្រាប់VOAថាតុលាការបានសម្រេចចុងក្រោយ គឺថាលោកមិនត្រូវនាំមកកាត់ទោសនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អញ្ចឹងសំណុំរឿងរបស់លោក អោ អាន បានបិទបញ្ចប់នៅចំពោះមុខតុលាការហើយ។ ហើយតុលាការក៏មិនមានយុត្តាធិការអ្វីទៅលើអតីតជនសង្ស័យ លោក អោ អាន នេះទៀតដែរ»
នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយVOAកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ លោក អោ អាន ដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមម្នាក់ និយាយថាលោកមិនបានប្រព្រឹត្តខុសធ្ងន់ធ្ងរ ដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការខ្មែរក្រហមនោះទេ។ ខណៈកំពុងសម្អាតដីចម្ការរបស់លោកក្នុងស្រុកកំរៀង ខេត្តបាត់ដំបងក្នុងពេលលោកនៅរស់ លោក អោ អាន បានថ្លែងថាការចោទប្រកាន់លើរូបលោកមិនត្រឹមត្រូវ ហើយលោកក៏មិនមានតំណែងជា«ប្រធាន»អ្វីទេក្នុងសម័យក្រហម។
លោកបានថ្លែងកាលគ្រានោះថា៖ «គេចោទខ្ញុំ សុទ្ធតែខ្ញុំហ្នឹង ប្រធានតំបន់អីណា។ ខ្ញុំមិនមែនទេ។ ខ្ញុំខាងសេដ្ឋកិច្ច គឺដោះស្រាយជីវភាពប្រជាជនហ្នឹង មានតែស្រែ ភ្ជួររាស់ហ្នឹង»។
លោកបានប្រៀបធៀបការចូលរួមជាមួយខ្មែរក្រហម ដូចជាការ«លូកភ្លើង រលាករហូត» អស់រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ ដោយមិនដឹងខ្លួន។ លោកបន្ថែមនៅពេលនោះថា៖ «ខ្ញុំបានបញ្ជាក់ហើយតើថាក្នុងសង្គ្រាម ខ្ញុំប្រព្រឹត្ត បាញ់ទៅ បាញ់មក។ ដល់ក្រោយសង្គ្រាម ខ្ញុំអត់បានប្រព្រឹត្តអ្វីទេ មានតែការធ្វើស្រែ ដោះស្រាយជីវភាពប្រជាជនហ្នឹង។ ខ្ញុំមានបានទៅប្រព្រឹត្តអំពើវិនាសកម្មអ្វីៗ ឧក្រិដ្ឋកម្មអ្វីៗនោះ អត់ទេ»។
ដោយមានការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្នុងការបញ្ជាក់ថាលោក អោ អាន ជា«មេដឹកនាំខ្ពស់បំផុត» ឬ«អ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុត»សម្រាប់នាំមកកាត់ទោស តុលាការក៏បានសម្រេចចុងក្រោយថាទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងរូបលោក។
បើតាមឯកសាររបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម លោក អោ អាន មានឈ្មោះហៅក្រៅផ្សេងទៀត ដូចជាឱម យឿង អោ យឿង ឬតា អាន។ លោកកើតក្នុងភូមិតាំងស្វាយ ឃុំពាម ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៣៣។ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម លោកមានតួនាទីមួយចំនួន ដូចជាលេខាតំបន់៤១ ផ្នែកភូមិភាគកណ្តាល សមាជិកគណៈកម្មាធិការភូមិភាគកណ្តាល និងអនុលេខាភូមិភាគកណ្តាល ចាប់ពីចុងឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ មុនពេលការដួលរំលំនៃរបបខ្មែរក្រហម។
បើតាមសាលាក្តីខ្មែរក្រហម លោក អោ អាន ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទអំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិចាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ក្រោមទម្រង់ជាការធ្វើមនុស្សឃាត ការសម្លាប់រង្គាល ការដាក់ជាទាសករ ការដាក់ពន្ធនាគារ អំពើទារុណកម្ម អំពើអមនុស្សធម៌ដទៃទៀត រួមមានអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ដោយមូលហេតុនយោបាយ និងសាសនា។
ឯកសាររបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមឱ្យដឹងទៀតថា លោក កែ ពក ដែលកាលនោះជាលេខាភូមិភាគកណ្តាលនិងជាគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្ស បានតែងតាំងលោក អោ អាន ធ្វើជាលេខាតំបន់៤១ ហើយក្នុងតួនាទីនេះ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ លើកឡើងថា លោក អោ អាន «បានអនុវត្តសិទ្ធិអំណាចផ្នែកយោធា និងស៊ីវិលទាំងស្រុងទៅលើតំបន់៤១»។
ប៉ន្តែសហចៅក្រមក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ លើកឡើងថា លោក អោ អាន មិនមែនជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ឡើយ ហើយពុំមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ថាលោក អោ អាន ទទួលខុសត្រូវកិច្ចការយោធា សន្តិសុខ ឬសេដ្ឋកិច្ចភូមិភាគ ឬថាបានចូលរួមក្នុងការបង្កើតគោលនយោបាយបក្សឡើយ។
សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ លើកឡើងថាលោក អោ អាន បានប្រព្រឹត្តតាមបញ្ជា និងការណែនាំរបស់លោក កែ ពក ដែលជាលេខាភូមិភាគកណ្តាល ក្រោមហេតុផលថាកម្មាភិបាលម្នាក់ ត្រូវតែអនុវត្តដាច់ខាត បើមិនដូច្នោះទេនឹងត្រូវបោសម្អាត។ ឯកសារបញ្ជាក់ថា៖ «អោ អាន ខ្លួនឯងក៏បានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនត្រូវតែអនុវត្តតាមបញ្ជាដាច់ខាត ហើយភ័យខ្លាចបាត់បង់ជីវិត ប្រសិនបើខ្លួនមិនអនុវត្តតាម»។
ឯកសារបន្ថែមថា៖ «យោងតាមសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ ការចូលរួមរបស់អោ អាន គឺមិនស្វយ័ត មិនសកម្ម មិនបង្កើតថ្មី និងមិនផ្ទាល់ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងតួនាទីដោយផ្ទាល់ និងយ៉ាងសកម្មរបស់ឌុច (មេគុកស២១ ឬទួលស្លែង)ក្នុងការប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្ម»។
ការស្លាប់របស់លោក អោ អាន នាំឱ្យជនរងគ្រោះនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមបង្ហាញការសោកស្តាយដែលមិនបានឃើញអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមរូបនោះ សារភាពទោសកំហុស និងរៀបរាប់រឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើង ទុកជាឯកសារសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ។
អ្នកស្រី អ៊ុក ផាឡី អាយុ៧០ឆ្នាំ បានបាត់បង់ឪពុកម្តាយ និងបងប្អូនពីរនាក់នៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ដោយសារតែឪពុករបស់អ្នកស្រី មានតួនាទីជាទាហានរបស់របបសាធារណរដ្ឋ លន់ នល់។ អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថាអ្នកស្រីចង់ឃើញការសារភាពរបស់អតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម និងការកាត់ទោសពួកគេ បើទោះបីជាអ្នកស្រីមិនស្គាល់ឈ្មោះអោ អាន ក៏ដោយ។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ពួកហ្នឹង វាអត់ទទួលកំហុសផងហ្នឹង ដល់ហើយស្លាប់ទៅក៏ស្រួលដែរ។ (ពួកគេ)អត់និយាយអីផង។ ខៀវ សំផន ប្រកែកតែរហូត។ អត់ដែលឮថាសុំទោសអីជនរងគ្រោះអីផង។ គិតតែថាអត់ដឹង អត់ដឹងអញ្ចឹង»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំអស់ចិត្តហើយក្មួយ បានគេយកឈ្មោះអ្នកធំជំនាន់ហ្នឹង យកមកឱ្យយើងស្គាល់ យើងដឹងពីគំនិតអាក្រក់ ចង់(តាមចិត្ត)ចង់ឱ្យកាត់ទោស។ ឥឡូវចប់ហើយ អស់អីហើយក្មួយ។ ត្រូវសារភាពហៅមកកាត់ទោស។ ប៉ុនឥឡូវវាស្លាប់ហើយ ទៅរកអីទៀតក្មួយ។ មនុស្សស្លាប់បាត់ហើយ គេលែងនិយាយ»។
ចំណែកជនរងគ្រោះម្នាក់ទៀត គឺ លោក យន់ ប៊ីន អាយុ៦៥ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ និងជាជនរងគ្រោះម្នាក់ដែលគេយកទៅវាយសម្លាប់ក្នុងរណ្តៅ តែលោកអាចរួចផុតពីការស្លាប់ មានប្រសាសន៍ថា បើទោះបីជាលោកមិនដែលស្គាល់ឈ្មោះ អោ អាន ប៉ុន្តែលោកថាលោកក៏អាចជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់មួយរូប ដែលត្រូវតែសារភាពនូវទោសកំហុសដែលធ្វើមកប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងនោះមានការស្លាប់មនុស្ស១លាន៧សែននាក់ តាមរយៈការសម្លាប់ ការធ្វើទារុណកម្ម ការបង្ខំឱ្យធ្វើការ និងការបង្អត់អាហារជាដើម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដូចថាចង់ឱ្យឡើងផ្ទាល់និយាយពីរឿងរ៉ាវដែលពួកវា ដែលបានសម្លាប់ប្រជាជន សម្លាប់កម្មាភិបាលអីហ្នឹង។ ខ្ញុំចង់និយាយថាឱ្យរៀបរាប់ ឱ្យទទួលសារភាពដូចកាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅឌុច អីអ៊ីចឹង។ ខ្ញុំថាអញ្ចឹងអាការពិតហ្នឹង វាត្រូវកប់លុបបាត់ហើយ បើវាស្លាប់បាត់ទៅហើយអញ្ចឹង»។
លោកបន្តថាពួកគេជា«មេឃាតក» មិនមែនជាមនុស្សល្អអ្វីនោះទេ បើទោះបីជាប្រជាជនរស់នៅក្នុងតំបន់ដែលពួកគេរស់នៅ កោតសរសើរលោក អោ អាន ក៏ដោយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បើតាមខ្ញុំគិតមើលទៅ វាអត់សមអ្នកល្អ អ្នកអីទេ ព្រោះអ្នកហ្នឹងសុទ្ធតែមេឃាតកទាំងអស់»។
លោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា (DC-Cam) ជំរុញកុំឱ្យបោះបង់ការទាមទាររកយុត្តិធម៌ ទោះជនសង្ស័យឬឧក្រិដ្ឋជនដែលដឹកនាំសម័យខ្មែរក្រហម ស្លាប់ក៏ដោយ ដោយត្រូវទាមទារឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងកុំឱ្យអំពើនេះកើតឡើងម្តងទៀត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការស្លាប់របស់គាត់ហ្នឹង មិនគួរលះបង់ឆន្ទៈដែលទាមទារយុត្តិធម៌ ពីព្រោះវាមានវិធីច្រើនយ៉ាងទៀត ដែលយើងអាចបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែរ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ទោះបីគាត់មិនបាននិយាយ យើងដឹងថាគាត់ជាប់ជំពាក់នៅក្នុងរបបមួយធ្វើឱ្យក្រុមគ្រួសារយើងបាត់បង់ជីវិតដែរ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ឆាំង យុ ដែលជាជនរងគ្រោះមួយរូបដែរក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម លើកឡើងថា ប្រជាជនត្រូវតែគោរពការសម្រេចរបស់តុលាការខ្មែរក្រហម ព្រោះតុលាការក៏បានកែប្រែការចោទប្រកាន់អ្នកដទៃ ដោយគ្មានភស្តុតាង ដែលមានការលើកឡើងជាហូរហែ មុនពេលមានតុលាការខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៦។
បើតាមអ្នកនាំពាក្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម លោក នេត ភក្ត្រា ក្រៅពីលោក អោ អាន ដែលបានស្លាប់ តុលាការខ្មែរក្រហមបានសម្រេចទម្លាក់បទចោទប្រកាន់លើអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមម្នាក់ទៀត គឺអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
លោកបន្ថែមថានៅមានសំណុំរឿងពីរទៀតនៅតុលាការ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងលោក មាស មុត អតីតមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកខ្មែរក្រហម និងលោក យឹម ទិត្យ។ លោកឱ្យដឹងថាសាលដីកាសម្រេចថាតើលោក មាស មុត រស់នៅក្នុងស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង នឹងត្រូវនាំមកកាត់ទោស ឬយ៉ាងណា អាចធ្វើឡើងនៅចុងឆ្នាំនេះ។ ចំណែកសាលដីកាលើលោក យឹម ទិត្យ អាចធ្វើឡើងនៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២១៕
សម្តេចតេជោ ៖ បញ្ហាស្វែងរកសន្តិភាពផ្តើមចេញពីតំបន់ឱរ៉ាល់ពីមេខ្មែរក្រហមម្នាក់ឈ្មោះ កែវ ពក កំពង់ស្ពឺ: សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាស្វែងរកសន្តិភាទូទាំងប្រទេសវា ផ្តើមចេញពីតំបន់ឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺនេះ ដែលចាំបាច់ត្រូវមានការសម្រេចចិត្តខាងនយោបាយ ដើម្បីបញ្ចប់សង្រ្គាម។ វាផ្តើមចេញពីមេទ័ពខ្មែរក្រហមម្នាក់ ឈ្មោះ កែ ពក។ គាត់បានបញ្ជូនកូនរបស់គាត់មករៀននៅភ្នំពេញ ដោយគ្មានអ្នកដឹង។ ហើយគាត់បានធ្វើដំណើរមកភ្នំពេញដែរ។ យើងក៏បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មខ្មែរក្រហម។
សម្តេចតេជោ បានមានប្រសាសន៍បែបនេះ នៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់កំណាត់ផ្លូវជាតិលេខ៤៤ នៅស្រុកឱរ៉ាល់ខេត្តកំពង់ស្ពឺនាព្រឹកថ្ងៃទី០២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦នេះ។
ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាស្វែងរកសន្តិភាពនេះដែរ សម្តេចតេជោបានបញ្ជាក់ថា ពេលនោះ មានសំណួរបានសួរមកខ្ញុំថា ចុះបើសិនជា កែ ពក មិនអនុវត្តតាមផែនការរបស់យើង តើយើងធ្វើម៉េច។ បើមិនអនុវត្តទេ យើងអត់មានបាត់បង់អ្វីទាំងអស់ គឺកម្លាំងនៅរក្សាដដែល ប៉ុន្តែបើយើងយក កែ ពក មកនៅភ្នំពេញ យើងបានតែ កែ ពក ម្នាក់ ហើយខ្មែរក្រហម ក៏បាត់តែមនុស្សម្នាក់ដែរ។ ប៉ុន្តែបើ កែ ពក អនុវត្តវិញ គឺយើងបានទឹកដីទាំងអស់។
សម្តេចបានបញ្ជាក់ទៀតថា ម្យ៉ាងទៀត ម្តាយខ្ញុំ និងធំរបស់ខ្ញុំ បានសួរខ្ញុំថា ឯងទៅតំបន់ខ្មែរក្រហម ឯងមិនខ្លាចខ្មែរក្រហមសម្លាប់ទេឬអី? ខ្ញុំបានឆ្លើយទៅកាន់ម្តាយខ្ញុំ និងធំរបស់ខ្ញុំថា ម៉ែ,ធំ បើខ្ញុំស្លាប់ ស្លាប់ខ្ញុំតែខ្ញុំម្នាក់ និងសហការីប៉ុន្មាននាក់ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែបើបានវិញ គឺបានទឹកដីទាំងមូលតែម្តង។ ហើយការដាក់ចេញនូវនយោបាយឈ្នះឈ្នះ គឺត្រូវការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ ក្នុងការអនុវត្ត ជាពិសេស គឺការធានារហូតដល់អាយុជីវិត។ នេះហើយជាប្រវត្តិនៃការធ្វើឲ្យមានសន្តិភាពនៅកម្ពុជា ដែលផ្តើមចេញតំបន់ឱរ៉ាល់នេះ។ ហើយអ្វីដែលសំខាន់ទៀតនោះ គឺថា យើងអាចធ្វើដំណើរបានទូទាំងប្រទេស ទាំងថ្ងៃទាំងយប់ដោយគ្មានការភ័យខ្លាចពីបញ្ហាសន្តិសុខ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺសូមឲ្យតែបងប្អូន ធ្វើដំណើរសូមគិតអំពីសុវត្ថិភាព កុំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍៕
អតីតកម្មាភិភាឝភូមិភាគកណ្តាល បានមករស់នៅអន្លង់វែង ដោយសាគេចពីកងទ័ពវៀតណាម
ស្ថិតក្នុងសម្លៀកបំពាក់អាវពណ៍សឆ្នូតខ្មៅ និងបង់កក្រមាពណ៌ក្រហមឆ្នូតលឿង អង្គុយនៅក្នុងខ្ទមក្បែរអង្រឹងក្រោមដំបូលប្រក់ស្លឹកត្នោត អ៊ំប្រុសបានប្រាប់ខ្ញុំឲ្យដឹងថា គាត់មានឈ្មោះ កែ សោម អាយុ៧៧ឆ្នាំ កើតនៅភូមិទឹកឃ្លាំង ឃុំសណ្តាន់ ស្រុកសណ្តាន់ ខេត្តកំពង់ធំ។ បច្ចុប្បន្ន សោម រស់នៅភូមិអូររុន ឃុំថ្លាត ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ សោម បានរៀបរាប់បន្តថា គាត់បានឃ្លាតឆ្ងាយពីស្រុកកំណើត និងមករស់នៅក្នុងស្រុកអន្លង់វែងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ គឺដោយសារគាត់រត់ភៀសខ្លួនពីកងទ័ពវៀតណាម មកព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃនៅឆ្នាំ១៩៧៩។ សោម បានចូលធ្វើយោធាខ្មែរក្រហមប្រចាំនៅតាមព្រំដែនភាគខាងលិច នឹងបានផ្លាស់មករស់នៅតំបន់១០០៣ (តំបន់អន្លង់វែង) ដែលគ្រប់គ្រងដោយតាម៉ុក រហូតដល់មានការធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៩៨។
កាលពីក្មេង សោម បានបួសរៀននៅវត្តទឹកឃ្លាំងបានរយៈពេលបីវស្សា។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧០ ក៏បានស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើក្នុងជួរបដិវត្តន៍តាមការដឹកនាំរបស់ឈ្មោះ រាជ ដែលជាមេភូមិ។ កាលណោះ ប្រជាជនភាគច្រើនមានការស្រឡាញ់ពេញចិត្តចំពោះការដឹកនាំរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ហើយមិនបានពេញចិត្តនឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហាររបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ឡើយ។
នាពេលចូលបម្រើក្នុងជួរបដិវត្តន៍ សោម បានចូលទៅព្រៃម៉ាគីដែលមានទីតាំងនៅ ក្នុងស្រុកសណ្តាន់ (ខាងក្បាលដំរី ជិតភ្នំជី)។ នៅពេលដែលបំពេញការងារនៅទីនោះ សោម តែងបានឃើញវត្តមានរបស់មេដឹកនាំមួយចំនួនដូចជា ខៀវ សំផន អៀង សារី ហ៊ូ នឹម និង ហ៊ូ យន់។
កែ សោម
ក្រោយពេលដែលខ្មែរក្រហមបានទទួលជ័យជម្នះទាំងស្រុងនាថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ក្រុមគ្រួសាររបស់ សោម ត្រូវបានអង្គការជម្លៀសឲ្យទៅរស់នៅភូមិផ្សេង។ ចំណែក សោម ស្ថិតនៅក្នុងអង្គភាពពាណិជ្ជកម្ម ផ្នែកដឹកជញ្ជួនស្រូវ ដោយក្នុងមួយក្រុមមានសមាជិកចំនួន១២នាក់ និងមានរថយន្តចំនួន១២គ្រឿង។ រថយន្តដឹកស្រូវទាំងនោះ ជា រថយន្តនាំមកពីប្រទេសចិន។ សោម នៅចាំថា រថយន្តមួយៗ ដឹកស្រូវបានចំនួនតែ១០បាវ យកទៅដាក់នៅរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវនៅខេត្តកំពង់ចាម។ បន្ទាប់ពីកិនបានជាអង្កររួចរាល់ហើយ ត្រូវដឹកអង្ករទាំងនោះមកឲ្យអង្គភាពយោធា។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ បន្ទាប់ពីធ្វើការនៅក្នុងអង្គភាពពាណិជ្ជកម្មផ្នែកខាងដឹកជញ្ជូនស្រូវបានមួយរយៈមក ដោយសារ សោម ពូកែហែលទឹក និងមានជំនាញខាងចែវទូកផងនោះ កែ ពក ដែលជាលេខាភូមិភាគកណ្តាលបានចាត់តាំង សោម ឲ្យមកធ្វើការខាងនេសាទត្រីនៅកំពង់ឆ្នាំងវិញ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ឈ្មោះ នាង មកពីតំបន់៤១។ នៅពេលដែលអង្គភាពនេសាទផលិតបានជា ត្រីងៀត ប្រហុក សោម ក៏បានដឹកជញ្ជូនត្រីងៀត ប្រហុកទាំងអស់នោះ តាមកាណូតយកមកដាក់នៅតាមឃ្លាំងម្តុំជ្រោយចង្វារភ្នំពេញ។ មួយរយៈកាលក្រោយមកទៀត កែ ពក បានចាត់តាំង សោម ឲ្យទៅនៅខាងទន្លេសាបជាមួយ តាយ៉ាន នៅក្នុងអង្គភាពនេសាទត្រីដដែល។ ពេលនោះ សោម បានទទួលនាទីជាអនុប្រធានមើលការខុសត្រូវប្រជាជនធ្វើត្រីប្រហុក និងផ្អក។ សោម បានបន្តឲ្យដឹងថា គាត់ធ្លាប់បានចូលរួមប្រជុំជាមួយ កែ ពក និងសមាជិកមួយចំនួន មកពីគណៈតំបន់៤១ និងតំបន់៤២។ នៅពេលប្រជុំ សោម បានរាយការណ៍ជូនថ្នាក់លើអំពីកិច្ចការនានាដែលអង្គភាពរបស់គាត់បានអនុវត្តកន្លងមក និងបន្ទាប់មកថ្នាក់លើក៏បានដាក់ផែនការថ្មីៗទៀត ដើម្បីយកទៅអនុវត្តបន្ត។
ក្រោយមកទៀត សោម បានទទួលសំបុត្រពីពាណិជ្ជកម្មភូមិភាគ ដោយបានដាក់បទបញ្ជាឲ្យចាត់ចែងធ្វើត្រីប្រហុកឲ្យបានសម្រេចតាមផែនការរបស់អង្គការ ដើម្បីចែកចាយត្រីប្រហុកទៅតាមភូមិភាគនានា តាមរយៈនីរសារឈ្មោះ ហេង និងឈ្មោះ ងួន។ លុះពេលអង្គភាពរបស់ សោម ធ្វើត្រីប្រហុកបានសម្រេចតាមផែនការដែលបានកំណត់រួចហើយ សោម បានចាត់ចែងដឹកតាមរថយន្ត និងកាណូតមកចែកជូនតាមភូមិភាគ និងតំបន់នានាតាមការស្នើសុំ។
បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំទៅ សោម បានសម្រេចចិត្តរត់គេចខ្លួនទៅប៉ៃលិនជាមួយយោធាខ្មែរក្រហមផ្សេងៗទៀត ហើយបានធ្វើដំណើររហូតទៅដល់ជំរំខាងអ៊ីដាវប្រទេសថៃ ដោយបានចំណាយពេលប្រហែលជាងកន្លះខែ។ ឆ្នាំ១៩៨១-១៩៨២ សោម ត្រូវបានផ្លាស់ទៅនៅខាងយោធាការពារព្រំដែននៅបន្ទាយឆ្មារ និងនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ ក្រោយមក សោម មាននាទីដឹកជញ្ជូនគ្រាប់កាំភ្លើងយកមកឲ្យអង្គភាពយោធារបស់តាម៉ុកនៅអន្លង់វែង ដោយបានធ្វើដំណើរកាត់តាមស្រុកវ៉ារិន សៀមរាប និងស្រែណូយ។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៨៥ សោម បានសម្រេចចិត្តឈប់ធ្វើការដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ ហើយបានមករស់នៅជាមួយកងមីងៗ នៅតំបន់អន្លង់វែង។
មួយរយៈក្រោយមក សោម ក៏បានរៀបការប្រពន្ធនៅលើភ្នំ១០០៣ ដែលពិធីរៀបមង្គលការនេះថ្នាក់លើជាអ្នករៀបចំឲ្យ។ លុះក្រោយមកទៀតក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមបានធ្វើសមាហរកម្មចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល សោម បានសម្រេចចិត្តវិលត្រឡប់មករស់នៅក្នុងភូមិអូររុនជាមួយក្រុមគ្រួសារ កសាងជីវិតសារជាថ្មីរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ស៊ិន សុធីតា
No comments:
Post a Comment