Wednesday, November 20, 2024

​អ៊ុំ ​សំអាន Um Sam An

គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាន់អំណាចទាំងពី ឆ្នាំ ១៩៩៣ តាមរយៈការបោះឆ្នោតជាសកល សេរី ពហុបក្ស (សូមមើលរូបខាងក្រោម) ដូច្នេះ ក្រុមអ្នករៀបចំនយោបាយបានសម្រេចចិត្ត កំទេចបក្សសង្រ្គោះជាតិចោលវិញ ព្រោះលទ្ធផលឆ្នោត គឺមិនអាចឈ្នះ បក្សប្រជាជន។ ពួកអ្នកនយោបាយចាស់ បាន ឈប់ គាំទ្រកូនជឹង អាយ៉ង puppet ចាស់ៗ នឹងងាកទៅ គាំទ្រការបង្កើត បក្សនយោបាយថ្មី ឬ រដ្ឋាភិបាលស្រម៉ោលថ្មី ដែលក្មេងៗ ជានិស្សិត។ អ៊ុំ សំអាន ត្រូវបាន សម រង្សី រារាំងមិនឲ្យចូលរួមជាមួយ ចលនារបស់ ក្រុមនិស្សិតនៅបរទេស ប៉ាង សុខឿន តែ ថ្មីៗនេះ អ៊ុំ សំអាន សម្រេចចិត្ត ចូលរួមជាមួយ ក្រុមថ្មី ដោយនិយាយវាយប្រហាររឿងព្រំដែន ខណៈ សម រង្សី ហាម មិនឲ្យនិយាយរឿងព្រំដែន។ ក្រុមព្រំដែននៅបរទេស មាន លោកតា សៀង ប៉េងសែ ឌីការ៉ែត ដែលគ្មានជំនាញអ្វីសោះរឿងព្រំដែន ហេតុនេះ​បក្ស សមរង្សី មិនទទួលស្គាល់ឡើយ ។ រដ្ឋាភិបាលស្រម៉ោល ប្រើប្រាស់ បក្ស សម រង្សី និង បក្ស កឹម សុខា ដើម្បីឡើងកាន់អំណាច តែ មេបក្សទាំង ២ ដឹងខ្លួនជាមុន បាន តែងតាំង កូនៗ ជាអ្នកស្នងតំណែង និង រក្សាបក្សទុកដដែល ដូចជាបក្សភ្លើងទាន បក្សសិទ្ធិមនុស្ស ដែល រាជរដ្ឋាភិបាលលុបតែ​បក្ស សង្រ្គោះជាតិប៉ុណ្ណោះ។ ជម្លោះផ្ទៃក្នុងបក្សប្រឆាំងធំៗនៅកម្ពុជា មិនចំណេញសម្រាប់កម្ពុជាទេ ព្រោះពួកគេ គាំទ្រចលនាបក្ស កុក ស ម៉ុងតាញ៉ា រដ្ឋាភិបាលរំដោះនគរចម្ប៉ា សម័យឆ្នាំ ១៩៧០ ដែលជា មេរៀនអាក្រក់បំផុតនៃ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ ឆ្នាំ ១៩៧៩។

ជីវប្រវត្តិ អ៊ុំ សំអាន ពី​ក្មេង​ឃ្វាល​ក្របី ក្លាយ​ជា​​​សមាជិក​សភា ជា​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ​​​ឯកសារ​ព្រំដែន និង​​​​អ្នក​ជាតិ​​និយម សកម្មជនព្រំដែន និង​​ជា​សមាជិកសភា​ ពីគណ​បក្សប្រឆាំង លោក អ៊ុំ សំអាន ត្រូវ​​បាន​​ទទួល​ការ​លើក​លែង​ទោស ឲ្យ​​មាន​សេរីភាព​​វិញ ពី​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ២៥ ខែ​សីហា ឆ្នាំ ២០១៨ តាម​​ការ​ស្នើ​ឡើង​​ពី​​លោក ហ៊ុន សែន នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី។ លោក សំអាន ត្រូវ​បាន​ចាប់​ឃុំខ្លួន​​ទាំង​កណ្តាល​យប់ នៅ​​ខេត្ត​​សៀមរាប ទាំង​​មាន​​អភ័យ​​​ឯក​សិទ្ធិ​​ជា​សមាជិក​សភា​ កាល​​ពីថ្ងៃទី ១១ ខែ​មេសា ២០១៦។ ការ​​ដោះលែងលោក សំអាន កើ​ត​ឡើង​​បន្ទាប់​​ពីមាន​សម្ពាធ​​ធ្ងន់​ធ្ង​រ​ពី​អង្គការ​​ជាតិ-អន្តរជាតិ ជាពិ​សេស​គឺ អាមេរិក និង​​​សហភាព​​​​អឺរ៉ុប។ រួចមក​លោក សំអាន ក៏​វិល​​ទៅ​រស់​នៅ​​​​ជាមួយ​ភរិយា និង​កូន​ប្រុស​ស្រី ២ នាក់ នៅសហរដ្ឋ​អាមេរិក មក​ទល់​សព្វថ្ងៃ។

អំពីជីវប្រវិត្តិ៖ លោក អ៊ុំ សំអាន កើត​នៅឆ្នាំ ១៩៧៣ (តែ​ក្នុង​​បញ្ជីជាតិ គឺ​ឆ្នាំ ១៩៧៦) ក្នុង​​ទីក្រុង​​ភ្នំពេញ ក្នុង​គ្រួសារ​មួយ​ដែល​មាន​ឪពុក ជា​ប៉េអឹម ក្នុង​សម័យ​លន់-នល់ និង​មាន​ម្តាយ ជាមេផ្ទះ។ លោក សំអាន បាន​ធំដឹងក្តី​នៅ​ភូមិ​ដើមពោធិ ឃុំចំប៉ី ស្រុក​អង្គរជ័យ ខេត្តកំពត។

ក្នុងវ័យកុមារភាព លោក អ៊ុំ សំអាន ជាក្មេងឃ្វាលក្របីម្នាក់ រៀន​​​ថ្នាក់​​បឋមសិក្សា មាន​សេចក្តីប្រាថ្នា ចង់​ក្លាយ​ជាតំណាង​រាស្រ្តមួយ​រូប នៅ​ពេល​អនាគត។ លោក បញ្ចាក់​ថា «កាល​នៅ​ពីក្មេង ខ្ញុំ​មាន​អារម្មណ៍​មួយ​ថា ត្រូវ​ខំ​រៀន ថ្ងៃ​ក្រោយ​ចង់​ធ្វើការងារ​ធំដុំ​នឹងគេ ចង់​ធ្វើ​ជាតំណាងរាស្រ្ត»។ លោក បន្ត​ថា «ការស្រមៃ​បែប​ហ្នឹង ធ្វើឲ្យ​ក្មេងៗ​​ដទៃ គេសើច​ចំអក​ថា យី! អ្នកឃ្វាលក្របី អ៊ីចឹង មកចង់​ធ្វើ​តំណាងរាស្រ្ត អ៊ីចឹង​ទៅ ធ្វើឲ្យ​ក្មេងៗ​ឯទៀត គេពេប​ជ្រាយ។ ខ្ញុំដូច​ថា មាន​ឧត្តមគតិ​តាំង​ពីក្មេង​មក ចង់​បម្រើជាតិ ស្រឡាញ់​ស្រុកទេស»។

លោក អ៊ុំ សំអាន ជាសិស្សពូកែ​មួយរូប ដែលតែងតែទទួល​ចំណាត់​ថ្នាក់​លេខ ១ តាំង​ពី​នៅថ្នាក់​បឋមសិក្សា ថ្នាក់​អនុ​វិទ្យាល័យ និង​វិទ្យាល័យ។ ក្រោយ​ពី​បានបញ្ចប់​ថ្នាក់​បាក់ឌុប ឆ្នាំ ១៩៩៣ លោក បាន​ចាក​ចេញពី ខេត្តកំពត មក​រស់នៅ​ទី​ក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បី​បន្តបរិញ្ញាប័ត្រផ្នែក សង្គមវិជ្ជា (ជំនាន់ទី២ ឆ្នាំសិក្សា ១៩៩៥​-​១៩៩៩)​ នៃសាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ ជា​និស្សិត​ទទួល​បាន​អាហាររូបករណ៍ របស់​អ៊ីតាលី ឲ្យសិក្សា​​នៅសាកល​​វិទ្យាល័យ​​នេះ។ លោក សំអាន បានបញ្ចប់​ការសិក្សា​ថ្នាក់ អនុ​បណ្ឌិត​ផ្នែកគ្រប់គ្រង នៅ​​មហា​​វិទ្យាល័យ​ ខេមប្រ៊ិច​ខល​ឡិច (Cambridge Colleges) សហរដ្ឋអាមេរិក ឆ្នាំ ២០០៧ និង​បញ្ចប់ថ្នាក់ បណ្ឌិត​ផ្នែក​រដ្ឋបាល​សាធារណៈ នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ Northcentral University រដ្ឋអារីសូណា (Arizona) សហរដ្ឋ​អាមេរិក ឆ្នាំ ២០១២។

កាលនៅរៀន សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ធភ្នំពេញ លោក សំអាន បានក្លាយនិស្សិតល្បីឈ្មោះ នៅពេលចេញធ្វើបាតុកម្ម ប្រឆាំង​​នឹង​​វៀតណាម ជុំវិញ​​សិន្ធិសញ្ញា​ព្រំដែន​​​ខុស​​ច្បាប់​​​នានា និង ជន​​អន្តោ​​​ប្រវេសន៍​​​វៀតណាម​​​ខុស​ច្បាប់ ជា​ពិសេស​​ចេញ​​ដឹ​កនាំ​​​បាតុកម្ម នៅ​​ពេល​​​​ដែល​​​ថ្នាក់​​ដឹក​​នាំ​​​វៀតណាម មក​​បំពេញ​​ទស្សន​កិច្ច​ នៅ​កម្ពុជា។ លោក សំអាន និយាយថា សាកលវិទ្យាល័យ មិន​ពេញចិត្ត​​នឹង​​​ការ​ចេញ​​​មុខ​​​តវ៉ា​ទេ ប៉ុន្តែ​​មិន​អាច​​ហាម​ប្រាម​​លោក និង​​និស្សិត​​ដទៃដទៃ​​ទៀត​បាន​​ទេ ពាក់ព័ន្ធ​​​ការ​តវ៉ា​​ដើម្បី​​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​​​ជាតិ​​​ដ៏​សំខាន់​​​នេះ។

ពេលសិក្សានៅ​សាកលវិទ្យាល័យ លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​ស្នាក់​​អាស្រ័យនៅ វត្តនាគវ័ន {នៅ​​ជាមួយ​​លោក ម៉ែន ណាត លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា និង​​លោក អ៊ាប គឹមសេង ជាដើម ក្នុង​​ចំណោម​​​ក្រុមនិស្សិត​ជាតិ​​និយម​​​ដូច​គ្នា} ដែល​​ជា​ក​ន្លែង​ដែល​​​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់​​ស្នាក់​​នៅ​​ផង​​ដែរ។ លោក អ៊ុំ សំអាន និយាយ​​​បណ្តើរ ​សើចបណ្តើរថា «ក្មេងវត្តនាគវ័នដូចគ្នា ហេតុម៉េច​បាន​ប្រឆាំងគ្នា? នោះមក​ពីមាន​ទស្សនៈ​ផ្សេងគ្នា។ លោក ហ៊ុន សែន គាត់​បម្រើឲ្យ យួន ហើយ​​ខ្ញុំ ប្រឆាំង យួន ដូច្នេះ​វា​អាច​ផ្ទុយគ្នា»។

ចំណូល​ចិត្តផែ្នក​នយោបាយវិញ លោក អ៊ុំ សំអាន និយាយថា លោកធ្លាប់ពេញចិត្ត​ និងគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៣ កាលរៀននៅវិទ្យាល័យ ក៏ប៉ុន្តែមិន​ទាន់គ្រប់​អាយុ​​បោះ​ឆ្នោត​​នៅ​ឡើយ​​ទេ។ ការពេញចិត្តលោក ហ៊ុន សែន កាលនោះ ត្រូវ​បាន​ផ្លាស់​ប្តូរ​ទៅវិញ នៅពេលលោក អ៊ុំ សំអាន មើល​ឃើញ​ថា​ កម្ពុជា ជួប​ប្រទះ​នូវ​បញ្ហាជាច្រើន​ ដូច​ជាពលរដ្ឋ​​គ្មាន​ការងារ​ធ្វើ, បញ្ហាទំនាស់ព្រំដែន ជាមួយប្រទេសជិតខាង និង បញ្ហាកម្មករ ប្រាក់ខែតិច ជាដើម។ លោក សំអាន និយាយថា «ទៅ​នៅ​វត្តនាគវ័ន ជាបណ្តុំ​និស្សិត ដែល​ប្រឆាំង​ លោក ហ៊ុន សែន។ ដល់អ៊ីចឹង យើងមាន​គំនិតប្រឆាំង លោក ហ៊ុន​ សែន»។

លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​ចាប់​ផ្តើម​ងាកម​កគាំទ្រ លោក សម រង្ស៊ី ពេល​បាន​ចូល​ជាសមាជិក ចលនា​និស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (Students’ Movement For Democracy “SMD”) ជា​ចលនា បង្កើតឡើង​ដោយ​ក្រុម​យុវជន​គណបក្ស សមង្ស៊ី និង ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច របស់​សម្តេច​ក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ។ ពេលនោះ លោក យល់​ថា​លោក សម រង្ស៊ី មានឧត្តមគតិ ការពារព្រំដែន ដូច​រូប​​លោក​​ដែរ។ ចាប់តាំង​ពីពេលនោះមក លោក សំអាន បាន​ចេញធ្វើ​បាតុកម្ម ប្រឆាំង​​លទ្ធផលបោះ​ឆ្នោត ឆ្នាំ ១៩៩៨។ កាល​នោះ មាន​មនុស្សមួយ​ចំនួន បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​ការ​តវ៉ា (បាតុករ ៣២ ស្លាប់ ហើយជាង ១០០ នាក់ រងរបួស និង​បាត់ខ្លួន បើតាម​ឯកសារ​កំណត់ហេតុ​លោក ម៉ែន ណាត)។ លោក ថ្លែងថា «កាលនោះ​ពួកខ្ញុំ ធ្វើការ​គាំទ្រ​គណបក្ស សម រង្ស៊ី ហើយ​ការបោះឆ្នោត មាន​ភាពមិនប្រក្រតី​ច្រើន មាន​ការលួចបន្លំ​សន្លឹកឆ្នោត​​ផង (ពី​បក្ស​កាន់អំណាច​របស់លោក ហ៊ុន សែន) អ៊ីចឹងពួកខ្ញុំ ក៏មក​ចូលរួម​បាតុកម្មហ្នឹង»។

លោក អ៊ុំ សំអាន ជាស្ថាបនិកនៃ ចលនា​និស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជា​ធិបតេយ្យ ដែល​បង្កើត​ឡើង​នៅ​ថ្ងៃទី ០២ កញ្ញា ១៩៩៨។ ចលនា​​និស្សិត​នេះ បាន​ដឹកនាំ​មហា​​បាតុកម្ម មាន​អ្នក​ចូល​រួម​ជាង ១០ ម៉ឺននាក់ ដើម្បី​ប្រឆាំង​​លទ្ធផល​ការបោះឆ្នោត ដែល​លួចបន្លំ និង ទាម​ទារ​ឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញ​ពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តី។ គ្រានោះ លោក សំអាន មាន​ទទួលតួនាទីជា​អគ្គលេខាធិការរង នៃក្រុមចលនានិស្សិតនេះ ហើយ​បន្តិច​ក្រោយ​មក ក៏ទទួលតួនាទីជា អគ្គលេខាធិការ វិញ​ម្តង។ កាលនោះ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា (សព្វថ្ងៃ​ប្តូរ​ឈ្មោះ​មក​ជា សារ៉ូ សុវិជ័យ) ជា​មេដឹកនាំ​ចលនានិស្សិត​នេះ។ លោក អ៊ុំ សំអាន ក៏ជាសមាជិក​ស្ថាបនិក​នៃ ក្រុមប្រឹក្សា​ឃ្លាំមើល​​កម្ពុជា ដែល​​បង្កើត​ឡើង ថ្ងៃទី ១៦ កញ្ញា ២០០២ ក្នុង​ចំណោម​សមាជិក​ស្ថាបនិក​ដទៃ​ទៀត រួមមាន លោក ជា វិជ្ជា, លោក រ៉ុង ឈុន, លោក ម៉ែន ណាត, លោក ជា មុន្នី, លោក ឆាំ ឆានី និងអ្នកស្រី ឆន សុខា។

នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៩ លោក អ៊ុំ សំអាន និង​​ក្រុម​និស្សិត​​តាមមហា​វិទ្យាល័យ ក្នុង​​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ បាន​​ចាប់ផ្តើម​ចងក្រង​ជា​បណ្តាញ ធ្វើ​ការតវ៉ា​​លើបញ្ហា​ព្រំដែន ប្រឆាំង​​ជំទាស់​រដ្ឋាភិបាល​ លោក ហ៊ុន សែន ដែល​​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ព្រំដែន ជាមួយ​វៀតណាម ទៅ​តាម​​សន្ធិសញ្ញា​ខុសច្បាប់​នានា មុនឆ្នាំ ១៩៩០ {ដែល​ផ្ទុយ​នឹង​​កិច្ច​ព្រម​​ព្រៀង​​ទីក្រុង​​ប៉ារីស ឆ្នាំ ១៩៩១ និង​​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ ១៩៩៣}។ ក្រៅពីនេះ ក្រុមចលនា​​និស្សិត​នេះ ក៏ប្រឆាំង​នឹង​ជនអន្តោ​ប្រវេសន៍​ខុសច្បាប់ នៅ​កម្ពុជា រូមទាំង​ចូល​រួម​ទាមទារ​យុត្តិធម៌​សង្គម។

នៅឆ្នាំ ២០០១ លោក អ៊ុំ សំអាន ត្រូវ​បាន​ជ្រើស​រើស​ ជា​ប្រធាន ចលនានិស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោយ​ពី​បាន​ធ្វើ​ជា អគ្គលេខាធិការ និង ជា​​អគ្គលេខាធិការរង​​​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ។ លោក តែងតែ​បាន​សរសេរ​លិខិត និង​របាយការណ៍​ជាច្រើន ទៅ​ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ពីបញ្ហា​ទំនាស់​ព្រំដែន ជាមួយ​ប្រទេស​វៀតណាម ដែល​ចាប់​ពីពេលនោះ​មក លោក ហ៊ុន សែន បាន​ស្គាល់​ឈ្មោះ​លោក តាម​រយៈ​លិខិត​របស់​ព្រះមហាក្សត្រ ផ្ញើ​ទៅ​លោក ហ៊ុន សែន ស្តីពី​ការព្រួយបារម្ភ​​របស់​យុវជន រឿង​ព្រំដែន ជាមួយ​ប្រទេស​វៀតណាម។

លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​រំលឹកគ្រាមួយ ឆ្នាំ ២០០០ ដែល​លោក ដឹកនាំ​ក្រុម​និស្សិត​ចូលគាល់​ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម ស៊ីហនុ ដែល​មាន​វត្តមាន​ លោក វ៉ា គឹមហុង ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​ព្រំដែន​រដ្ឋាភិបាល​ផងដែរ។ លោក អ៊ុំ សំអាន ថាកាលនោះ​ លោក វ៉ា គឹមហុង បាន​និយាយថា «អារសាច់ជូនខ្លា ទើបនៅស្រុកបាន»។ លោក​ បន្តថា «លោក វ៉ា គឹមហុង យកផែនទីព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម {ផែនទី​ក្លែងក្លាយ} ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះមហាក្សត្រ ហើយ​កុហកថា ជាផែនទី​តម្កល់​នៅ​ អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.)»។ ប៉ុន្តែ​​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ តប​វិញថា «វ៉ា គឹមហុង យក​ផែនទី​មកពីណា មកថ្វាយខ្ញុំ ខ្ញុំជាអ្នកយកផែនទី ទៅតម្កល់​នៅ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ ដោយ​ផ្ទាល់ដៃ រឿងអីខ្ញុំ​មិនស្គាល់ ផែនទីរ​បស់ខ្ញុំ»។

នៅឆ្នាំ ២០០៣ លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​លាឈប់ពីប្រធាន ចលនានិស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ទៅឈរ​ឈ្មោះ​ជា​បេក្ខជនតំណាងរាស្រ្ត លេខ​រៀងទី​៤ នៅ​មណ្ឌល​​ខេត្ត​សៀមរាម នៃ​គណបក្ស​​សម រង្ស៊ី ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​ជាប់ឆ្នោតទេ។ 

នៅឆ្នាំ ២០០៤ លោក សំអាន បាន​ទៅរស់នៅ​​សហរដ្ឋអាមេរិក ជា​ជន​​ភៀស​​ខ្លួន​​នយោបាយ ដោយសារ​ការ​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុក​ម្នេញ​ពី​របប​លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងរឿង​សន្ធិ​សញ្ញា​ព្រំដែន ជាមួយ​វៀតណាម។ លុះ​​ដល់​ឆ្នាំ ២០១៣ ទើប​លោក សំអាន បាន​វិល​មក​ឈរឈ្មោះ ជាបេក្ខជន​តំណាង​រាស្រ្ត ជា​ថ្មី នៅ​​ខេត្តសៀមរាប​ដដែល ក្នុង​គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្រោយ​ពេល គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស របស់លោក កឹម សុខា បានរួម​បញ្ចូលគ្នា​ជាមួយ គណបក្ស សម រង្ស៊ី នៅឆ្នាំ ២០១២ រួចមក។ ពេលនោះ លោក សំអាន ក៏បានជាប់ឆ្នោតជា សមាជិសភា ជាស្ថាពរ ដូច​បំណងប្រាថ្នារបស់លោក កាលពីក្មេង។

ក្នុងនាមជាសមាជិកសភា លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​បន្ត​ឧត្តម​គតិរ​បស់​លោក តាំង​ពីលោក​ នៅ​ជា​និស្សិត ក្នុង​ដោះស្រាយ​ទំនាស់​ព្រំដែន រវាង​កម្ពុជា និង វៀតណាម ជាបន្ត។ លោក បានដឹកនាំ​និស្សិត ព្រះសង្ឃ និង​សកម្មជន​គណបក្សប្រឆាំង ចុះ​ទៅ​ពិនិត្យ​បញ្ហា​ព្រំដែន និង​ការ​បោះ​​បង្គោល​​ព្រំដែន​​ថ្មី ជា​ហូរ​ហែរ នៅឆ្នាំ ២០១៥។ ជាមួយ​គ្នា​នេះ នៅ​ដើម​ឆ្នាំ ២០១៦ លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​ទៅ​ស្រាវជ្រាវ​ផែនទី​ព្រំដែន​ខ្មែរ នៅ​អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប), នៅ​រដ្ឋសភា​អាមេរិក និង នៅ​​ទីក្រុង​​ប៉ារីស ប្រទេស​​បារាំង​ផង។ ទៅទីក្រុងប៉ារីស លោក សំអាន បាន​ធ្វើការ​ជាមួយ​ក្រុម​ការងារ នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ព្រំដែន​កម្ពុជា របស់​លោក ស៊ាន ប៉េងសែ និង​លោក ឌី ការេត ហើយ​និង​ ក្រុមប្រឹក្សា​​ឃ្លាំមើល​​កម្ពុជា។ 

តាម​រយៈ​សកម្មភាពការងារ​ លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​រកឃើញ​ថា រដ្ឋាភិបាល ហ៊ុន សែន មិន​មែន​ជារដ្ឋាភិបាល ដែល​ការពារ​ផលប្រជយោជន៍​ជាតិ និង បូរណភាព​ទឹកដីខ្មែរ ដោយ​ពិត​ប្រាកដ​ទេ។ រដ្ឋាភិបាល ហ៊ុន សែន ប្រើប្រាស់​ផែនទី​ព្រំដែន ដែល​បាន​បោះពុម្ព​ឡើងវិញ ដោយ​ប្រទេស​វៀតណាម ដែល​ជាផែនទី​អមសន្ធិសញ្ញា​ព្រំដែន​ខុសច្បាប់ ឆ្នាំ​ ១៩៨៥។ ហើយ​សន្ធិសញ្ញានេះ ត្រូវ​បាន​យកមក​ផ្តល់ស​ច្ចាប័នជាថ្មី ដាក់​ថា «សន្ធិសញ្ញា​ព្រំដែន​បំពេញ​បន្ថែម ឆ្នាំ ២០០៥» ដែល​មាន​រឿងចម្រូងចម្រាស​​ធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដល់ លោក ហ៊ុន សែន គំរាម​ផ្លាស់ប្តូរ​របបដឹកនាំ​​ប្រទេស​ទៀត​ផង។ លុះដល់ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩ ព្រះ​មហា​ក្សត្រ បាន​ឡាយព្រះហស្ថលេខាម្តង​ទៀត ទៅលើសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែម ដោយ​បន្ថែមខ្លឹមសារលើសន្ធិសញ្ញា ២០០៥ ទៅ​តាមការចង់​បាន ពីលោក ហ៊ុន សែន។

លោក អ៊ុំ សំអាន ត្រូវ​បាន​ចាប់ខ្លួន ទាំង​នៅមាន​អភ័យឯកសិទ្ធិសមាជិកសភា នៅថ្ងៃទី ១១ មេសា ២០១៦ នៅ​ខេត្ត​សៀមរាប ក្រោយ​ពេលប៉ុន្មាន​ម៉ោង បន្ទាប់​​ពី​លោក វិលត្រឡប់​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ មតិជាតិ និង​អន្តរជាតិ បាន​ធ្វើការថ្កោលទោស ចំពោះ​ការចាប់ខ្លួន​នេះ​ថា​​ ជាការរំលោភ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា​៨០ និង​ច្បាប់​បទដ្ឋាន​គតិយុត្តិ​នានា។ លោក សំអាន ត្រូវ​បាន​តុលាការ កាត់​ទោស​ឲ្យជាប់​គុក ២ ឆ្នាំ ៦ ខែ និង​បង់​ពិន័យ​ជាទឹកប្រាក់ ៤ លាន​រៀល កាល​ពីថ្ងៃទី ១០ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០១៦។

មកទល់ថ្ងៃទី ២៥ ខែសីហា ២០១៨ លោក អ៊ុំ សំអាន ទើបត្រូវបាន​ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី ប្រោស​ប្រទាន​លើក​លែង​ទោស ឲ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើង​វិញ តាម​សំណើ​របស់​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បន្ទាប់​ពី​មាន​គំនាប​ធ្ងន់ធ្ងរ ពី​សហគមន៍​អន្តរជាតិ មាន​អាមេរិក និង​សហភាព​អឺរ៉ុប ជាដើម។ ជាមួយគ្នានេះ មានអ្នកទោសនយោបាយជាច្រើនរូបទៀត ក៏ត្រូវបានដោះលែងជាបន្តបន្ទាប់​ផង​ដែរ។ ក្រោយពីការ​ដោះលែង លោក អ៊ុំ សំអាន បានវិលត្រឡប់ទៅ​រស់​នៅ​ជាមួយ​ភរិយា និង​កូន​ប្រុសស្រី ២ នាក់​របស់លោកវិញ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ 

កំណត់សម្គាល់៖ លោក អ៊ុំ សំអាន គឺជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ ក្នុង​ចំណោម​​សមាជិក​សភា​ទាំងអស់ ៥៥ រូប​នៃ គណ​បក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ ដែល​ត្រូវ​បាន​ហាម​ប្រាម​ការធ្វើនយោបាយ ពីសំណាក់​​របប​ដឹកនាំ លោក ហ៊ុន សែន ក្រោយ​​ពេល​​តុលាការ​កំពូល រំលាយ​​គណ​បក្ស​នេះ កាល​​ពីថ្ងៃទី ១៦ វិច្ឆិកា ២០១៧។ ក្នុង​ស្ថានភាព​នេះ ​ធ្វើ​​ឲ្យ​កម្ពុជា ទទួល​​រង​សម្ពាធ​ធ្ងន់ធ្ងរ ពី​សហគមន៍​អន្តរជាតិ រួមទាំងពីអង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.) ផង ជំរុញ​​ឲ្យ​ស្តារ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​​ឡើង​វិញ ដោយ​ភ្ជាប់​លក្ខ​ខណ្ឌ​ជា​ច្រើន ជាមួយ​របប​លោក ហ៊ុន សែន។

អាសនៈ​សមាជិកសភាទាំង​អស់របស់​បក្សប្រឆាំង ទាំង ៥៥ កៅអី និង សមាជិកក្រុមប្រឹក្សា​ឃុំ​សង្កាត់ ៥០៧ ត្រូវបាន​យក​ទៅបែង​ចែក​ឲ្យ គណបក្ស​ផ្សេងៗ ដែល​ពលរដ្ឋ មិន​បាន​បោះ​ឆ្នោត​គាំទ្រ​សោះ។ មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ត្រូវ​បាន​ចាប់​ឃុំខ្លួន ទាំង​នៅ​មាន​អភ័យ​ឯក​សិទ្ធិ​សភា នា​យប់​ថ្ងៃទី ០៣ កញ្ញា ២០១៧ មុន​ពេល​លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជា​ឲ្យ​រំលាយ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​នេះ។ មេដឹកនាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​ម្នាក់​ទៀត គឺលោក សម រង្ស៊ី ក៏បាន​បង្ខំ​ចិត្តខ្លួន​ឯង ភៀស​ខ្លួន​ទៅ​នៅ​ប្រទេស​បារាំង តាំង​ពីខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៥។ ចំណែក​ លោក ហ៊ុន សែន ប្រមុខ​ដឹកនាំ​បក្ស​កាន់់អំណាច និង​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ផង នៅ​តែ​បន្ត​គំរាម​កំហែង​ផ្នែក​នយោបាយ ដល់​បក្សប្រឆាំង​ មន្រ្តីបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជន បន្ទាប់​ពី​គណបក្ស​នេះ មាន​សម្លេង​គាំទ្រ​កើនឡើង ៤៦% បើ​ធៀប​នឹង​អ្នក​បោះ​ឆ្នោត​ឃុំសង្កាត់ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស។ (អត្ថបទដោយលោក ម៉ែន ណាត នៃ ក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា / ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅខែមេសា ២០២០)

ជីវប្រវត្តិ​នយោបាយ​របស់​លោក​ ​អ៊ុំ ​សំអាន បើ​គេ​និយាយ​ពី​តំណាងរាស្ត្រដែលចេញមុខតស៊ូ​មតិ ​និង​រិះគន់​ឥត​សំចៃ​​ផ្នែក​អន្តោប្រវេសន៍​ ​និង​កិច្ចការ​ព្រំដែន​នា​សម័យ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​ទី​ពីរ​នេះ​ ​គេ​ឯង​ប្រាកដជា​នៅ​ចងចាំ​ ​ថា​ ​គ្មាន​នរណា​ក្រៅពី​លោក​ ​អ៊ុំ ​សំអាន​ ​នោះឡើយ។ ​ ​លោក​គឺជា​តំណាងរាស្ត្រ​ជាប់​ឆ្នោត​ដ៏​លេចធ្លោ​ម្នាក់​របស់​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​ ​ប្រចាំ​មណ្ឌល​ខេត្ត​សៀមរាប​។ ​លោក​បាន​ដឹកនាំ​ធ្វើ​ការតស៊ូ​មតិ​យ៉ាង​សកម្ម​នៅក្នុង​វិស័យ​នយោបាយ​ តាមរយៈ​ការចុះ​ទៅ​ពិនិត្យមើល​បង្គោល​ព្រំដែន​ ​ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ពី​រឿង​ផែនទី​ ​និង​ការចេញមុខ​ការពារ​ផលប្រយោជន៍​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ទន់ខ្សោយ​ ​ដែល​រង​ការរំលោភបំពាន​នានា​ពីសំណាក់​ក្រុម​អ្នក​មាន​លុយ​ ​និង​អ្នក​មាន​អំណាច​។ ​លោក​បាន​លះបង់​កម្លាំង​កាយ​ចិត្ត​មិន​ខ្លាច​នឿយហត់​​មិន​គិត​ពី​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់ខ្លួន​ ​ឬ​គ្រួសារ​ រហូតដល់​លោក​ត្រូវបាន​អាជ្ញាធរ​របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ ​ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ​អស់​រយៈពេល​សរុប​ ៨៦៦ ​ថ្ងៃ​ ​ឬ​ជាង​ពីរ​ឆ្នាំ​។​ តើ​លោក អ៊ុំ សំអាន ​មាន​ជីវប្រវត្តិ​យ៉ាង​ដូចម្តេច​ខ្លះ ហើយ​លោក​បាន​ចូលរួម​ប្រឡូក​ក្នុង​វិស័យ​នយោបាយ​យ៉ាងណា​ខ្លះ?

Um Sam An tSsp1onhsoredcu · ក្នុងន័យនេះមានន័យថាភូមិលោក ហេង សំរិន។ របបក្រុងភ្នំពេញបានដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរ គឺយកភូមិចំនួនពីររបស់លោក ហេង សំរិន គឺភូមិអន្លង់ជ្រៃនិងភូមិថ្លុកត្រាច (មានចំនួន ១៧១ ហិចតា) ពីវៀតណាមមកវិញ រួចដូរភូមិខ្មែរចំនួនពីរទំហំប៉ុនគ្នា (១៧១ហិចតា) ទៅអោយវៀតណាមវិញ។ ការដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរដូចភូមិលោក ហេង សំរិន គឺមានចំនួន៣១តំបន់ ដែលមានទំហំប្រមាណ ៣០០០ ហិចតា។ ដូច្នេះ កម្ពុជាបានបាត់បង់ទឹកដីប្រមាណ ៣០០០ហិចតា ដោយសារការដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរនេះ។ លោក វ៉ា គឹមហុង និយាយថាដូរមួយស្មើមួយ ។ តាមពិតដូរភូមិខ្មែរនឹងភូមិខ្មែរប៉ុណ្ណោះ មិនបានដូរដីខ្មែរនឹងដីយួននោះទេ ព្រោះលោក វ៉ា គឹមហុង ចាត់ទុកភូមិលោក ហេង សំរិន ជាភូមិយួនឬដីយួន ។ លោក ហ៊ុន សែន និយាយក្នុងសភាឆ្នាំ២០១២ ថា វៀតណាមលយចូលដីខ្មែរជាង២០០០ ហិចតា ហើយខ្មែរលយចូលវៀតណាម ជាង៩០០ ហិចតា។ ហេតុនេះដើម្បីបានដីខ្មែរលយចូលវៀតណាមមកវិញ ត្រូវយកដីខ្មែរទៅដូរ ហើយដើម្បីបានដី​វៀតណាមលយចូលកម្ពុជា (តាមពិតដីដែលវៀតណាមរំលោភចូលដីខ្មែរ) មកវិញ ត្រូវយកដីខ្មែរទៅដូរ អោយវៀតណាមវិញ។ ទៅវិញទៅមកដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរ មិនមែនដូរដីខ្មែរនឹងដីវៀតណាមនោះទេ វៀតណាមដើរខ្សែលើរហូត វៀតណាមចំណេញរហូត។ នៅលើលោកនេះ មានតែកម្ពុជាមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលដូរដីខ្លួនឯងជាមួយនឹងដីខ្លួនឯង។ ដូច្នេះការដូចដីរខ្មែរនឹងដីខ្មែរធ្វើបាត់បង់ដីខ្មែរប្រមាណ ៣០០០ ហិចតា នោះជាជាអំពើក្បត់ជាតិ ។ បើការដូរដីខ្មែរនឹងដីយួន នោះវាមិនអីទេ។ 16/8/2020

Um Sam An ថ្ងៃនេះ លោក ហ៊ុន សែន អួតថា កម្ពុជាទទួលបានដីជាង ២០០០ហិចតា ដែលបានពីការដោះដូរជាមួយវៀតណាម។ តាមពិតកម្ពុជាខាតបង់ដីជាង ២០០០ ហិចតាទៅវិញទេ ព្រោះការដោះដូរនោះ គឺដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរ ដោយហេតុថា ដើម្បីបានដីវៀតណាមលយចូលកម្ពុជា (តាមពិតដីដែលវៀតណាមរំលោភចូលដីខ្មែរ) ចំនួនជាង២០០០ហិចតា មកវិញ កម្ពុជាត្រូវយកដីខ្មែរជាង ២០០០ហិចតា ទៅដូរអោយវៀតណាមវិញ។

ថ្ងៃនេះលោក ហ៊ុន សែន បាននិយាយថា«ភូមិបង ហេង សំរិន ស្ថិតនៅក្នុងដីវៀតណាម បើតាមផែនទី...»។ របបក្រុងភ្នំពេញបានដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរ គឺយកភូមិចំនួនពីររបស់លោក ហេង សំរិន គឺភូមិអន្លង់ជ្រៃនិងភូមិថ្លុកត្រាច (មានចំនួន ១៧១ ហិចតា) ពីវៀតណាមមកវិញ រួចដូរភូមិខ្មែរចំនួនពីរទំហំប៉ុនគ្នា (១៧១ហិចតា) ទៅអោយវៀតណាមវិញ។ ការដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរដូចភូមិលោក ហេង សំរិន គឺមានចំនួន៣១តំបន់ ដែលមានទំហំប្រមាណ ៣០០០ ហិចតា។ ដូច្នេះ កម្ពុជាបានបាត់បង់ទឹកដីប្រមាណ ៣០០០ហិចតា ដោយសារការដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរនេះ។ លោក វ៉ា គឹមហុង និយាយថាដូរមួយស្មើមួយ ។ តាមពិតដូរភូមិខ្មែរនឹងភូមិខ្មែរប៉ុណ្ណោះ មិនបានដូរដីខ្មែរនឹងដីយួននោះទេ ព្រោះលោក វ៉ា គឹមហុង ចាត់ទុកភូមិលោក ហេង សំរិន ជាភូមិយួនឬដីយួន ។ លោក ហ៊ុន សែន និយាយក្នុងសភាឆ្នាំ២០១២ ថា វៀតណាមលយចូលដីខ្មែរជាង២០០០ ហិចតា ហើយខ្មែរលយចូលដីវៀតណាម ជាង៩០០ ហិចតា។ ហេតុនេះដើម្បីបានដីខ្មែរលយចូលវៀតណាមមកវិញ ត្រូវយកដីខ្មែរទៅដូរ ហើយដើម្បីបានដីវៀតណាមលយចូលកម្ពុជា (តាមពិតដីដែលវៀតណាមរំលោភចូលដីខ្មែរ) មកវិញ ត្រូវយកដីខ្មែរទៅដូរ អោយវៀតណាមវិញ។ ទៅវិញទៅមកដូរដីខ្មែរនឹងដីខ្មែរ មិនមែនដូរដីខ្មែរនឹងដីវៀតណាមនោះទេ វៀតណាមដើរខ្សែលើរហូត វៀតណាមចំណេញរហូត។ នៅលើលោកនេះ មានតែកម្ពុជាមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលដូរដីខ្លួនឯងជាមួយនឹងដីខ្លួនឯង។ ដូច្នេះការដូចដីរខ្មែរនឹងដីខ្មែរធ្វើបាត់បង់ដីខ្មែរប្រមាណ ៣០០០ ហិចតា នោះជាជាអំពើក្បត់ជាតិ ។ បើការដូរដីខ្មែរនឹងដីយួន នោះវាមិនអីទេ។ 16/8/2020

លោក អ៊ុំ សំអាន ថា​បើ​លោក​នៅ​ក្រៅ​ពន្ធនាគារ​អាច​មាន​វាសនា​ដូច​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី តំណាង​រាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំ​នៅ​ពន្ធនាគារ​ក្នុង​រឿង​រិះគន់​ពី​បញ្ហា​ព្រំដែន បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ថា ការ​ដែល​លោក​ត្រូវ​គេ​ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ​នោះ​មាន​សុវត្ថិភាព​ជាង​រស់នៅ​ខាង​ក្រៅ ដែល​អាច​នឹង​មាន​ករណី​បាញ់​សម្លាប់​ដូច​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី ដោយសារ​តែ​ហ៊ាន​រិះគន់​រឿង​ព្រំដែន និង​រឿង​មុខ​ជំនួញ​របស់​ត្រកូល​ហ៊ុន។

ក្នុង​សម្លៀកបំពាក់​ពណ៌​ស្លា​ទុំ ដៃ​ជាប់​ខ្នោះ បណ្ដើរ​ដោយ​កង​សន្តិសុខ តំណាង​រាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ដែល​កំពុង​ជាប់​ពិរុទ្ធ​ក្នុង​រឿង​រិះគន់​ពី​បញ្ហា​ព្រំដែន បាន​និយាយ​ថា លោក​បាន​ដឹង​ចំពោះ​ការ​បាញ់​ប្រហារ​លើ​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី អ្នក​វិភាគ​ឯករាជ្យ។

នៅ​ពេល​ចេញ​ពី​បន្ទប់​សវនាការ​សាលា​ឧទ្ធរណ៍ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១២ កក្កដា ដែល​មាន​ក្រុម​សន្តិសុខ​ក្រៀក​លោក​បណ្ដើរ​ចូល​រថយន្ត​យ៉ាង​ប្រញាប់ប្រញាល់ លោក អ៊ុំ សំអាន បាន​ឆ្លៀត​ថ្លែង​ទៅ​កាន់​អ្នក​កាសែត​ថា បើ​លោក​មិន​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ទេ លោក​អាច​មាន​វាសនា​ដូច​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី។

លោក អ៊ុំ សំអាន ថ្លែង​ថា «ព្រោះ​លោក កែម ឡី គាត់​ហ៊ាន​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល ហ៊ាន​រិះគន់​ជំនួញ​របស់​ត្រកូល​ហ៊ុន តាម​របាយការណ៍ គ្លបល វីនេស (Global witness) ហើយ​រិះគន់​រឿង​ព្រំដែន​បាន​ជា​គេ​សម្លាប់​គាត់។ ដូច្នេះ​នៅ​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​នោះ​មាន​សុវត្ថិភាព​ជាង​ក្រៅ។ សម័យ​នេះ​អ្នក​ដែល​ស្នេហា​ជាតិ អ្នក​ដែល​ការពារ​ព្រំដែន​ជាប់​គុក ហើយ​អ្នក​ដែល​កាត់​ដី​ឲ្យ​យួន​បែប​ជា​រួច​ខ្លួន»។

មន្ត្រី​ផ្នែក​បច្ចេកទេស​ស៊ើប​អង្កេត​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត មាន​ទស្សនៈ​ថា ការ​លើក​ឡើង​របស់​លោក អ៊ុំ សំអាន គឺ​ជា​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​អំពី​ភាព​សុវត្ថិភាព​ផ្ទាល់​ខ្លួន និង​ភាព​អសន្តិសុខ នៅ​បន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​បាញ់​ប្រហារ​លើ​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី ដែល​ហ៊ាន​រិះគន់ និង​និយាយ​ចំៗ​ពី​បញ្ហា​នយោបាយ ព្រំដែន សេដ្ឋកិច្ច និង​ការ​អភិវឌ្ឍ​សង្គម៖ «សម្ដេច​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ក៏​គាត់​លើក​ឡើង​ដែរ អំពី​បញ្ហា​នៃ​ការ​ធ្វើ​ឃាត​ទៅ​លើ​លោក កែម ឡី។ នេះ​ការ​មាន​ការ​ឆក​ល្វែង​នៃ​ការ​ផ្ដល់​កិច្ច​ការពារ​សន្តិសុខ​សុវត្ថិភាព​សម្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទូទៅ ពិសេស​លោក កែម ឡី គាត់​ជា​អ្នក​វិភាគ ហើយ​មាន​ការ​រិះគន់​ធ្ងន់​ទៅ​លើ​គណបក្ស​កាន់​អំណាច គណបក្ស​ជំទាស់ និង​ទៅ​លើ​រដ្ឋាភិបាល​នោះ​បាទ»។

ការ​ថ្លែង​នេះ បន្ទាប់​ពី​សភា​ស៊ើបសួរ​សាលា​ឧទ្ធរណ៍ បើក​សវនាការ​ជំនុំ​ជម្រះ​លើ​បណ្ដឹង​មោឃភាព​នីតិវិធី​លើ​ពាក្យ​បណ្ដឹង​របស់​មេធាវី​លោក អ៊ុំ សំអាន ដែល​ក្រុម​មេធាវី​យល់​ថា ចាប់​តាំង​ពី​ចំណាត់​ការ​នៅ​ប៉ូលិស​រហូត​ដល់​ចៅក្រម​ស៊ើបសួរ បំពាន​នីតិវិធី។

សភា​ស៊ើបសួរ​សាលា​ឧទ្ធរណ៍ បាន​សម្រេច​ច្រាន​ចោល​ពាក្យ​បណ្ដឹង​របស់​មេធាវី​ការពារ​តំណាង​រាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ដោយ​ផ្ដល់​ហេតុផល​ចំនួន​ពីរ គឺ​ពាក្យ​បណ្ដឹង​របស់​មេធាវី​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន និង​បង្វិល​សំណុំ​រឿង​ទៅ​សាលា​ដំបូង​ចាត់​ការ​បន្ត។

ទាក់ទង​សេចក្ដី​សម្រេច​នេះ មេធាវី​ការពារ​ក្ដី​លោក អ៊ុំ សំអាន គឺ​លោក ហែម សុជាតិ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ក្រុម​មេធាវី​នឹង​ធ្វើ​បណ្ដឹង​សាទុក្ខ​ទៀត​លើ​ករណី​នេះ។ លោក​ថា នីតិវិធី​តុលាការ​បំពាន​មាត្រា​៨០ នៃ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែល​លោក អ៊ុំ សំអាន នៅ​ជា​អ្នក​តំណាង​រាស្ត្រ​មិន​ទាន់​ដក​អភ័យ​ឯកសិទ្ធិ៖ «សភា​ស៊ើបសួរ​យល់​ថា គាត់​អត់​មាន​សមត្ថកិច្ច​ពិចារណា​លើ​មាត្រា​ទី​៨០ នៃ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ទេ គឺ​គាត់​អត់​ពិចារណា​ចំណុច​ហ្នឹង​ទេ គឺ​ជា​ចំណុច​សំខាន់ គឺ​គាត់​បាន​ច្រាន​ចោល​របស់​យើង។ យើង​ក៏​បាន​ស្នើសុំ​ឲ្យ​សភា​ពិចារណា​លើ​ចំណុច​នេះ តែ​ទី​បញ្ចប់ សភា​ស៊ើបសួរ​សាលា​ឧទ្ធរណ៍ គឺ​គាត់​ថា​គាត់​អត់​មាន​សមត្ថកិច្ច​ពិចារណា​លើ​មាត្រា​នេះ​ទេ។ ខ្ញុំ​យល់​ឃើញ​ថា សភា​ស៊ើបសួរ​សាលា​ឧទ្ធរណ៍​គាត់​មាន​សមត្ថកិច្ច​អាច​ពិចារណា ពីព្រោះ​គាត់​ត្រូវ​ពិនិត្យ​អំពី​និយតភាព​នៃ​នីតិវិធី ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​នេះ សភា​ស៊ើបសួរ​គាត់​យល់​ថា ចំណាត់​ការ​របស់​អយ្យការ​សាលា​ដំបូង និង​របស់​ចៅក្រម​ស៊ើបសួរ គាត់​យល់​ថា​ត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​មេធាវី​នៅ​តែ​ចាត់​ទុក​ថា​មិន​មែន​ជា​ការ​ត្រឹមត្រូវ​ទេ»។

ទោះ​យ៉ាង​ណា លោក អ៊ុំ សំអាន យល់​ថា សេចក្ដី​សម្រេច​របស់​សាលា​ឧទ្ធរណ៍​នៅ​ពេល​នេះ រំលោភ​មាត្រា​៨០ នៃ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយ​តុលាការ​ឃុំ​ខ្លួន​លោក​ដែល​កំពុង​មាន​អភ័យ​ឯកសិទ្ធិ​នៅ​ឡើយ។ នេះ​ជា​រឿង​អយុត្តិធម៌។

លោក អ៊ុំ សំអាន ត្រូវ​បាន​សមត្ថកិច្ច​ចាប់​ខ្លួន​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១១ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០១៦។ មួយ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់​ពី​ការ​ចាប់​ខ្លួន លោក​ត្រូវ​បាន​សាលា​ដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ចេញ​ដីកា​ឲ្យ​ឃុំ​ខ្លួន​បណ្ដោះអាសន្ន​នៅ​គុក​ព្រៃ​ស ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ពីរ​បទល្មើស គឺ​ញុះញង់​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋ និង​ញុះញង់​ឲ្យ​មាន​ការ​រើសអើង​ជាអាទិ៍​នៃ​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ៕


លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា (ក្រោយ​មក​ប្តូរឈ្មោះ​ជា សារ៉ូ សុវិជ័យ ពេល​​​រស់នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ឆ្នាំ​២០០១) គឺ​​ជា​​មេដឹកនាំ​​ស្ថាបនិក​​​នៃ ចលនា​និស្សិត​​ដើម្បី​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (Students’ Movement for Democracy – SMD) ដែល​​មាន​​កេរ្តិ៍ឈ្មោះ​ល្បីខ្ទរខ្ទារ ចាប់​ពី ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៨ ដល់ឆ្នាំ ២០០០។ លោក ស៊ីវត្ថា បាន​លេចធ្លោ​ឡើង​ផុត​គេ នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​យុវជន និស្សិត បញ្ញវន្ត ព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋខ្មែរ ដែល​បាន​ចេញ​មក​បង្ហាញ​សុឆន្ទៈ​របស់​ពួកគេ ក្នុង​នាម​ជាម្ចាស់ឆ្នោត តាម​រយៈ​ការធ្វើបាតុកម្ម​តវ៉ា ដែល​មាន​អ្នក​ចូលរួម​ជាង ១០ ម៉ឺន​នាក់ ប្រឆាំ​ងការ​ឡើង​កាន់អំណាច​ជាថ្មី​ របស់​លោក ហ៊ុន សែន ក្នុង​តួនាទី​ជា​នាយករដ្ឋមន្រ្តី ដដែល និង​ប្រឆាំង​ជំទាស់​លទ្ធផល​ការ​បោះឆ្នោត​ជាតិ អាណត្តិទី២ (១៩៩៨​​-​២០០៣) ក្រោយ​ការបោះឆ្នោត ខែ​កក្កដា ១៩៩៨ នោះ ដែលត្រូវបាន​កត់​សម្គាល់​ថា «មាន​ការលួច​បន្លំ​សន្លឹកឆ្នោត ការគំរាម​កំហែង ការសម្លាប់​មនុស្ស​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​បោះឆ្នោត និង​គណៈ​កម្មាធិការ​ជាតិរៀបចំ​ការបោះ​ឆ្នោត គ.ជ.ប មិន​ឯករាជ្យ»។

កាលនោះ លោ សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា មាន​ឈ្មោះ​បោះ​សម្លេង​ត្រដាំត្រសង ក្នុង​ចំណោម​មេដឹកនាំ​គណ​បក្ស​​ជាប់​​ឆ្នោត​​ក្នុង​រដ្ឋសភា ដែល​មាន​លោក ហ៊ុន សែន អនុប្រធាន​គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា, សម្តេច​ក្រមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ ប្រធាន​គណបក្ស​ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និង​លោក សម រង្ស៊ី ប្រធាន​គណបក្ស​សម រង្ស៊ី។ គណបក្សកាន់អំណាច​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ទទួល​បានអាសនៈ​រដ្ឋសភា ៦៤ ក្នុង​ចំណោម​អាសនៈសរុប ១២២។ បក្ស​​ហ្វ៊ុន​ស៊ិន​ប៉ិច ទទួល​​បាន ៤៣ អាសនៈ។ ហើយ​គណបក្ស​សម រង្ស៊ី ទទួលបាន ១៥ អាសនៈ។ នៅ​ពេលនោះ​ដែរ សម្តេចក្រុមព្រះ និង​លោក សម រង្ស៊ី បាន​បង្កើត​សម្ព័ន្ធភាព​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ ជាមួយ​គណ​បក្ស​​​មិនជាប់​ឆ្នោត​មួយ​ចំនួន​ទៀត ដែលបានធ្វើបាតុកម្មសន្តិវិធី ដោយ​បោះតង់ នៅ «វាលហង្ស» ខា​ងមុខ​អាគារ​រដ្ឋសភា​ ខាង​ត្បូង​របង​ព្រះបររាជវាំង តាំង​ពីដើម​ខែ សីហា ១៩៩៨ មកម្ល៉េះ។

ស្របពេល​វិទ្យុសម្លេង​សហរដ្ឋអាមេរិក VOA លោក ជុន សក្កា រាយ​ការណ៍​អំពី​គម្រោង​ផែនការ​​ធ្វើ​​បាតុកម្ម របស់​ក្រុម​និស្សិត ១០០០០នាក់ ដែល​ផ្សាយ​នៅ​ព្រលប់​ថ្ងៃទី ០១ កញ្ញា ១៩៩៨ ម៉ោង ៨ៈ៣០ ដែលថា «មានការជួបជុំគ្នា ធ្វើមហា​បាតុកម្ម នៅ​ខាង​មុខព្រះ​បរម​រាជវាំង នាព្រឹក​ព្រលឹម នៅថ្ងៃទី ០២ កញ្ញា» ពេលនោះ​ ក្រុមនិស្សិត នៅ​​វត្តនាគវ័ន កុដិ​លេខ​២ និងកុដិលេខ​១៣ សង្កាត់​បឹងកក់ទី២ ខណ្ឌ​ទួលគោក ដែលកំពុង​អង្គុយជជែក​គ្នា​អំពី​​ផែនការផង​ដែរ​នោះ​ នៅលើគ្រែមួយ ខាង​ក្រោម​ដើមក្រខុប ដែល​ពួកគេហៅ​ថា «សភា​ដើមក្រខុប» ក៏បាន​រៀបចំ​ចាត់ចែង​ក្រុម​ការងារ​ដឹកនាំ​បាតុកម្ម​តែ​ម្តង។

តាមឯកសារ​កំណត់ហេតុ​របស់លោក ម៉ែន ណាត សមាជិក​ស្ថាបនិកនៃ ចលនា​និស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជា​ធិប​តេយ្យ ចង​ក្រង​ឆ្នាំ ២០០២ បាន​កត់ត្រា​អំពី​សមាសភាព​ក្រុម​ការងារ​ផ្គូរផ្គង និង​ចាត់ចែង​អ្នក​ទទួល​ខុសត្រូវ ដឹកនាំ​មហា​បាតុកម្ម សម្រាប់​ព្រឹក​ថ្ងៃទី ០២ ខែកញ្ញា​នោះ រួមមាន៖
១. លោក សាន់ សាម៉ុល និស្សិត​មហាវិទ្យាល័យ​អក្សរសាស្ត្រ នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ ដែល​សព្វថ្ងៃជា​សាស្ត្រាចារ្យ​អក្សសាស្ត្រ នៅខេត្ត​តាកែវ។
២. លោក អ៊ុំ សំអាន និស្សិត​មហាវិទ្យាល័យ​សង្គមវិជ្ជា ជំនាន់ទី២ នៃសាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ (ជីវ​ប្រវត្តិ​សង្ចេប​លោក អ៊ុំ សំអាន)។
៣. លោក អន ណន និស្សិត​មហាវិទ្យាល័យ​ជលផល សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ចំការដូង ដែល​សព្វថ្ងៃ​ជា​មន្រ្តី​សិទ្ធិ​មនុស្ស នៃ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិលមួយ។
៤. លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា និស្សិត​ផ្នែក​វិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច នៃ​មហាវិទ្យាល័យ​និតីសាស្ត្រ និង​វិទ្យាសាស្ត្រ​សេដ្ឋកិច្ច (បឹង​ត្របែក) ដែលសព្វថ្ងៃ​រស់នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។
៥. លោក ឃុន រ៉ន និស្សិត​ផ្នែក​គីមី​ចំណី​អាហារ នៃ​វិទ្យាស្ថាន​បច្ចេកវិទ្យា​កម្ពុជា (សាលា​រិចណូ) ដែល​សព្វថ្ងៃជា​មន្រ្តី​រាជការ ការិយាល័យ​កំណត់ហេតុ រដ្ឋសភា។
៦. លោក ម៉ែន ណាត និស្សិតមហាវិទ្យាល័យ​សង្គមវិជ្ជា ជំនាន់ទី៣ នៃសាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទភ្នំពេញ (លំអិត៖ លោក​ ម៉ែន ណាត ពីកូនកសិករ ក្លាយជាបញ្ញវន្ត និង​​ជាអ្នក​ជាតិនិយម)។
៧. លោក ធឹម ស៊ា និស្សិតមហាវិទ្យាល័យ​ទស្សនវិជ្ជា ជំនាន់ទី១៦ នៃសាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ ដែលសព្វថ្ងៃ​ជាមន្រ្តីរាជការ ការិយាល័យ​កំណត់ហេតុ រដ្ឋសភា។

នៅព្រលប់ថ្ងៃទី ០១ ខែកញ្ញា ដដែលនោះ ពួកគេ​ក៏បាន​ប្រកូក​ប្រកាស​ហៅមិត្តភកត្តិ​ជាច្រើន​ទៀត ក្នុងចំណោម​និស្សិត ប្រមាណ ២០០ នាក់ ស្នាក់​នៅ​ក្នុង​​វត្តនាគវ័ន​នេះ ដើម្បី​ដឹកនាំ​ក្បួន​បាតុកម្ម។ សមាសភាព​និស្សិត​ពី​វត្ត​នាគវ័ន មាន៖
១. លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ដែល​ជាអ្នក​បាន​មាត់បានក​ជាងគេ ពីកុដិលេខ ១៣ ត្រូវ​បាន​ជំរុញលើក​ទឹកចិត្ត ឲ្យ​ធ្វើ​ជាមេ​ដឹកនាំបាតុកម្ម ទទួល​ខុសត្រូវរួម។
២. លោក អ៊ាប សេង និស្សិត​ផ្នែក​គីមីចំណីអាហារ នៃវិទ្យាស្ថាន​បច្ចេកវិទ្យា​កម្ពុជា (សាលា​តិចណូ) ពីតូប​លេខ៦ កុដិលេ២ វត្តនាគវ័ន ក៏ត្រូវបានជំរុញលើកទឹកចិត្ត ធ្វើជាមេដឹកនាំ​ខាងផ្នែក​ឃោសនិក ស្ថិតក្នុង​ជួរ​មុខ។ (លោក អ៊ាប គឹមសេង ជានរណា?)។
៣. លោក អ៊ុំ សំអាន ត្រូវបាន​ជំរុញ​ទឹកចិត្ត​ដឹកនាំ​ខាងផ្នែកឃោសនិកផង និង​​ខាង​ភាសាអង់គ្លេស​ផង។
៤. លោក ហង្ស សម្បត្តិ និស្សិត​មហាវិទ្យាល័យ​ទស្សនវិជ្ជា ជំនាន់​ទី១៦ នៅខាង​ផ្នែក​ឃោសនិក នៅលើ​ក្បាល​ឡាន​ជួរមុខ។
៥. លោក សួន រដ្ឋា (ក្រោយ​មក​ប្តូរឈ្មោះថា សួន សេរីរដ្ឋា) ស្នាក់​នៅវត្តនាគវ័ន កុដិក្រោម​ព្រះវិហារ ជានិស្សិត​មហាវិទ្យាល័យ​សង្គមវិជ្ជា ជំនាន់ទី៣ នៃសាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ បាន​ក្លាយ​ក្រុម​ការងារឃោសនិក​ ជួរ​មុខ​ផង​ដែរ។
៦. លោក រុន តូ និស្សិត​​សាលា​ពេទ្យ នៃ​មហា​វិទ្យាល័យ​​វេជ្ជសាស្ត្រ ឱសថសាស្ត្រ និង​ទន្តសាស្ត្រ ជួយ​ការងារឃោសនិក​ដែរ។ ហើយ​ក្រោយមក លោក​ រុន តូ ចូល​ទៅ​បម្រើ​គណបក្សកាន់អំណាច និង​ក្លាយសមាជិក​ស្ថាបនិក​នៃ សមាគម​និស្សិត​ក្មេងវត្ត ដែល​ប្រឆាំង​​វាយ​បក​មក​​ក្រុមចលនា​និស្សិត​​វិញ។

សូមបញ្ជាក់បន្ថែមថា ស្រប​ពេលដែល​ក្រុមនិស្សិត​វត្ត​នាគវ័ន រៀបចំ​យុទ្ធសាស្រ្ត​ដឹកនាំ​ក្បួន​មហា​​បាតុកម្ម​​នោះ ខាង​យុវជន​របស់​គណបក្ស​ហ៊្វនស៊ិនប៉ិច និង​យុវជន​គណបក្ស​ សម រង្ស៊ី ដែល​ផ្តួច​ផ្តើម​គំនិត​ដឹក​នាំ​បាតុកម្ម​​ដែរ​​នោះ ក៏​បាន​ជួយ​សម្រួល​ការងារ​​ឲ្យក្រុម​និស្សិត ដែល​​ទៅ​​ពី​វត្តនាគវ័ន ដឹកនាំ​តែម្តង។ មេដឹក​នាំ​​យុវជន​ហ៊ុនស៊ិនប៉ិច មាន​ លោក កូវ វណ្ណៈ (ក្រោយ​មក ជាអនុរដ្ឋលេខាធិការ​ ​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ) និង លោក កែវ ហុកលី (ក្រោយមក ជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់​ខុទ្ទការល័យ​សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ មាន​ឋានៈ​ស្មើ អនុរដ្ឋលេខាធិការ)។ ចំណែក​ខាង​យុវជន​គណបក្ស សម រង្ស៊ី គឺមាន​ លោក ចៅ យាង, លោក ឈិត សារិទ្ធ (អនុរដ្ឋលេខាធិការ ក្រសួងយុត្តិធម៌ (ទទួលមរណភាព ដោយជំងឺ ឆ្នាំ ២០៣) ក្រោយ​ពេល​លោក ចុះចូល​ជាមួយ​បក្សកាន់​អំណាច ឆ្នាំ ២០០៨)។ យុវជន​របស់គណបក្ស​ លោកតា សឺន សាន គឺមាន លោក ផាន់ ចាន់សាក់ កាលនោះ​ជា​និស្សិត​ផ្នែក​ច្បាប់ នៃ​មហាវិទ្យាល័យ​និតីសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រ​សេដ្ឋកិច្ច (បឹងត្របែក) ហើយ​សព្វថ្ងៃជា​មេធាវី ការពារ​ក្តីលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំ​បក្សប្រឆាំង នៃ​បក្ស​សង្គ្រោះជាតិ។ ហើយ​ខាង​​សហជីព​សេរីកម្មករ ដែល​ជិតស្និទ្ធ​គណបក្ស សម រង្ស៊ី មាន លោក ជា វិជ្ជា (ត្រូវ​បាន​ធ្វើឃាត ថ្ងៃទី ២២ មករា ២០០៤), លោក រ៉ុង ឈុន (ចេញ​ទៅដឹកនាំ​សមាគម​គ្រូបង្រៀន​កម្ពុជា​ឯករាជ្យ ឆ្នាំ ២០០០) និងលោក ជា មុន្នី (ប្អូនប្រុសលោក ជា វិជ្ជា) ក៏បាន​ផ្តើម​គំនិត ក្នុងការជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ចល​នា​​មហា​ជ​នោះ​​ដែរ។

ចាប់តាំង​ពីថ្ងៃទី ០២ ដល់ថ្ងៃទី ០៨ កញ្ញា ១៩៩៨ ក្រុម​ចលនា​និស្សិត​នេះ បាន​ដឹកនាំ​​បាតុករ​​​ប្រមាណ ១​ម៉ឺន​នាក់ (មួយ​ម៉ឺន) ​នៅ​​ថ្ងៃ​ដំបូង រួច​​កើន​​ឡើង​ដល់​​ជាង ១០ ម៉ឺននាក់​នៅ​ថ្ងៃ​បន្ត​បន្ទាប់ បាន​ដង្ហែ​រ​ក្បួន​បាតុកម្ម ទៅ​កាន់ក្រសួង​សំខាន់ៗ ដូចជា​ក្រសួង​ព័ត៌មាន ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួង​ការបរទេស និង​ដង្ហែរ​ទៅ​កាន់ស្ថានទូត​​នានា ដូចជា​ស្ថានទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស សភាពអឺរ៉ុប ទូតចិន ទូត​វៀតណាម ទូតថៃ និង​ទូតរ៉ុស្សី ទូតបារាំង និង​ទូត​ឥណ្ឌូនេស៊ី {ដែល​ជា​សហប្រធាននៃ កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស ឆ្នាំ​១៩៩១}។

មហាបាតុកម្មនេះ ត្រូវបាន​បង្ក្រាប​​ពីអាជ្ញាធរ​រដ្ឋាភិបាល​ចាំផ្ទះ​របស់​លោក ហ៊ុន សែន នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃទី ០៨ កញ្ញា ១៩៩៨ គឺ​បង្ក្រាប​ទាំង​ក្រុម​និស្សិត ព្រះសង្ស និង​ក្រុមគណបក្ស​សម្ព័ន្ធភាព​​នយោបាយ ដែលបោះ​តង់ នៅ​ខាង​មុខ​រដ្ឋសភា ខាង​ត្បូង​ព្រះបរមរាជវាំង បណ្តាល​ឲ្យ​ក្រុម​បាតុករ ស្លាប់ របួស និង​បាត់ខ្លួន​ជាច្រើន។ សម្រាប់​​របាយការណ៍​ស្រាវជ្រាវ​របស់ ​ចលនាស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ដែល​បាន​កត់ត្រា​នៅក្នុង​សៀវភៅ​កំណត់​ហេតុ ឆ្នាំ​២០០២ តាក់តែងដោយ លោក ម៉ែន ណាត ជាសមាជិក​ស្ថាបនិក​នៃ​ចលនានិស្សិត​​ដែរ​នោះ បាន​បញ្ជាក់​ថា «បាតុករ​ចំនួន ៣២ នាក់ បាន​បាត់បង់​ជីវិត​ក្នុង​​ពេល​​អាជ្ញាធរ ​បង្ក្រាប​បាតុកម្ម ចន្លោះពីថ្ងៃទី ៨ ដល់ថ្ងៃទី ១៦ កញ្ញា ហើយ ១១៤ នាក់ផ្សេងទៀត បាន​រងរបួសធ្ងន់ និង​​បាត់ខ្លួន»។

កាលនោះ​ ការធ្វើបាតុកម្ម​ត្រូវបាន​បញ្ឈប់​សកម្មភាព​របស់ខ្លួន​ទាំង​ស្រុង នៅថ្ងៃទី ១៦ កញ្ញា ១៩៩៨ បន្ទាប់​ពី​សម្តេច​ក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ បាន​​​ប្រកាស​​ចូល​​តុ​ចរចា ​ជាមួយ​​លោក ហ៊ុន សែន។ ព្រះអង្គ​បាន​មាន​ព្រះបន្ទូលថា «ទុកលទ្ធភាព​ឲ្យព្រះអង្គ និង​លោក សម រង្ស៊ី ចូល​រួម​តុចរចា​ជាមួយ​ លោក ហ៊ុន សែន»។ នៅទីបំផុត សម្តេចក្រុមព្រះ យល់ព្រម​ចូលរួម​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាលចម្រុះ ជាមួយ​លោក ហ៊ុន សែន ហើយ​​គណបក្សសម រង្ស៊ី ក្លាយជាបក្សប្រឆាំង​នៅក្នុងរដ្ឋសភា ក្រោយ​ការចូល​រួម​កិច្ចប្រជុំ​​ដំបូងរបស់​រដ្ឋសភា នៅថ្ងៃទី ២៤ កញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៨ ដដែល​នោះ ស្រប​​តាម​​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង​ក្រោមការ​សម្រប​សម្រួល​ពី​ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ។

ក្រោយបញ្ចប់​ចលនា​មហា​បាតុកម្ម លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា បាន​​ភៀសខ្លួន​មួយរយៈ ទៅកាន់​​ទីក្រុង​​បាងកក ប្រទេស​​ថៃ ពីថ្ងៃទី ១៥ តុលា ១៩៩៨ និង​វិលត្រឡប់​មក​ ភ្នំពេញវិ​ញ នៅថ្ងៃទី ១៥ មករា ១៩៩៩។ ការវិល​ត្រឡ់ប់​របស់​លោក ស៊ីវត្ថា គឺ​ជា​ការឆ្លើយ​​តប​តាម​«សំបុត្រ​មួយ​ច្បាប់​របស់​​សមាជិក​​ស្ថាបនិក នៃ​ចលនា​និស្សិត​នេះ ចុះហត្ថលេខារួមគ្នា មាន​លោក អ៊ុំ សំអាន, លោក ឃុន រ៉ន, លោក ធឹម ស៊ា, លោក ម៉ែន ណាត និងលោក ស៊ុត ខុន​ (សាច់ញាតិ​ឆ្ងាយ) នៅវត្តនាគវ័ន ដើម្បី​ទប់ទល់​នឹង​ការប្រទាញ​ប្រទង់​ដណ្តើម​ឈ្មោះ «ចលនា​និស្សិត​​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជាធិបេតេយ្យ» ពីសំណាក់​យុវជន​គណបក្សន​យោបាយ ដែល​​បាន​ចូលរួម​ដឹកនាំ​បាតុកម្ម​ជាមួយ​គ្នា​ផង និង​ត្រូវរៀបចំ​រចនាសម័ន្ធ​​ឡើងវិញ​ផង។
ចលនានិស្សិត លេច​ធ្លោ​ក្នុង​រឿង​ប្រឆាំង​រដ្ឋាភិបាល លើ​បញ្ហា​ព្រំដែន

ក្រោយរៀបចំរចនាសម័ន្ធដឹកនាំឡើងវិញ ក្រុមការងារ​ចលនា​និស្សិតនេះ បាន​​ដាក់​ទិស​ដៅ​​ប្រឆាំង​​ជំទាស់​​គោល​​នយោបាយ​​របស់​រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ដែល​មិនស្អាតស្អំ និង​មិនគោរព​តាមកិច្ច​ព្រម​ព្រៀងទីក្រុង​ប៉ារីស ក៏​ដូចជា​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​កម្ពុជា ឆ្នាំ ១៩៩៣។ កម្មវិធី​ការងារ​ជាអាទិភាព​គឺ ១. តវ៉ា​រឿង​ទំនាស់ព្រំដែន​ជាមួយ​ប្រទេសជិតខាង, ២. ជន​អន្​តោប្រវេសន៍​ខុសច្បាប់, ៣. យុត្តិធម៌សង្គម និងការងារ​មួយ​ចំនួនទៀត។

សូមដកស្រង់សមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំ​ក្នុង​រចនាសម័ន្ធថ្មី ពីឆ្នាំ​ ១៩៩៩ ដែល​មាន​ឈ្មោះបោះ​សម្លេងមក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​ គឺ​មាន​លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ជាមេដឹកនាំ​ដដែល, លោក ស៊ុត ឌីណា ជា​អនុប្រធានទី១ (ប្រវត្តិ៖ លោក ស៊ុត ឌីណា បាន​ធ្វើការងារ​ជាមួយ​អ្នកណាខ្លះ?), លោក អ៊ុំ សំអាន ជាគ្គលេខាធិការរងទី១, លោកស្រី ស៊ុន សុគន្ធមាលា អគ្គលេខាធិការរងទី២ (ភ្ជាប់ជាមួយ៖ (លោក ស៊ុត ឌីណា បាន​​ធ្វើការងារ​​ជាមួយ​​អ្នកណាខ្លះ?), លោក ទូច វិបុល ទទួលតូនាទី​ជាអនុប្រធាន (លោក ទូច វិបុល ជានរណា?) ក្រោយ​ពេល​លោក ស៊ុត ឌីណា ចាក​ចេញ​​ទៅ​​ដឹកនាំរណសិរ្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​និស្សិត​បញ្ញវន្តខ្មែរ។ លោក ម៉ែន ណាត ប្រធាន​​​រដ្ឋបាល និង​ទំនាក់ទំនង​និស្សិត​​អន្តរ​​មហាវិទ្យាល័យ។ ចំណែក លោក តាំង សារ៉ាដា និស្សិតច្បាប់ នៃមហាវិទ្យាល័យនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច នៅដើមឆ្នាំ ២០០០ ត្រូវបានជ្រើស​រើស​ជា អគ្គលេខាធិការរង នៃចលនានិស្សិតនេះ (សព្វថ្ងៃរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងជានាយកកម្មវិធី នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ភាសាខ្មែរ)។

ការតវ៉ារឿង​ព្រំដែន គឺជាប្រធាន​បទក្តៅគគុក កាល​នោះ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា និង​មិត្ត​ភក្តិក្រុម​​ការងារ​​ទាំង​​អស់ មូល​មតិ​គ្នា និង​​បែង​ចែក​ការទទួល​ខុសត្រូវ​រៀងៗ​ខ្លួន ស៊ីចង្វាក់​គ្នា​សមរម្យ ខណៈ​​ពេល​ចលនា​និស្សិត​មួយ​នេះ ខំពង្រីក​ការ​ចង​ក្រង​បណ្តាញ​​រ នៅ​​តាមសាកល​វិទ្យាល័យ និង​មហាវិទ្យាល័យនានា ក្នុង​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ កាន់​តែ​ទូលំទូលាយ​ជាង​មុន ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩។ ពួកគេ ធ្វើ​កិច្ចការ​នេះ គឺ​ចេញ​ពីទឹកចិត្ត និង​ឧត្តមគតិ​របស់​ពួកគេ ហើយ​ប្រើ​ប្រាស់​លុយ​កាក់ និង​ធនធាន​ដែល​ខ្លួន​មាន ដើម្បី​ធ្វើការងារ។ ប៉ុន្តែ​​​ក្រុមនេះ បាន​​ចាប់​​ផ្តើម​ខ្វែង​​គំនិតគ្នា​ខ្លះៗ ហើយ​អ្នកខ្លះទៀត ​បាក់​ទឹកចិត្ត នៅ​​ក្រោយ​ពេល​មានជំនួប​​ជាមួយ​លោក ហ៊ុន សែន នៅ​ចុង​ខែ​កក្កដា ១៩៩៩។

ក្នុងសៀវភៅកំណត់ បានកត់ត្រានៅថ្ងៃទី ៣០ កក្កដា ១៩៩៩ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា បាន​ដឹកនាំ​និស្សិត ១៨ នាក់ ទៅជួប​ទទួលទានអាហារ ជាមួយ​ឧត្តមសេនីយ៍ ម៉ុល រឿប ប្រធាន​​​នាយកដ្ឋាន​ចារកម្ម និង​ជាទីប្រឹក្សា​​យោធា​របស់​លោក ហ៊ុន សែន នៅភោជនីយដ្ខាន​មួយ ខាងកើតស្ពានជ្រោយចង្វារ។ ក្នុងជំនួបនោះ លោក ម៉ុល រឿប បានណែនាំអំពីពិធីប្រតូកូល (ពិធីការ) មួយចំនួន ដើម្បីត្រៀមខ្លួនជួបនាយករដ្ឋរដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី ៣១ កក្កដា នៅថ្ងៃបន្ទាប់។ លុះ​ដល់ថ្ងៃទី ៣១ កក្កដា ១៩៩៩ (ពីម៉ោង ០៩ ដល់ម៉ោង ១២ ថ្ងៃត្រង់) លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ដឹកនាំនិស្សិត ៣០ នាក់ ជួបលោក ហ៊ុន សែន ដែល​ជា​ព្រឹត្តិ​ការណ៍​​មិន​​ធ្លាប់​​មាន​ពីមុន ចាប់តាំង​ពី​បង្កើត​ចលនា​និស្សិត​ដើម្បីលទ្ធិ​ប្រជាធិប​តេយ្យ​នេះ​ឡើង។

បន្ទាប់មក ក្រុមគណៈកម្មាធិការ​នាយក​នៃ ចលនា​និស្សិត​នេះ បាន​​ជំនុំ​គ្នា​​កែ​​សម្រួល​របៀប​​ការងារ​​មួយ​​ចំនួន ហើយ​​​លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ក៏​​​​បាន​​​ផ្ទេរ​សិទ្ធិ​​​ដឹកនាំ​​ធ្វើ​បាតុកម្ម និង​​​ការតវ៉ា​​តាម​​ទីសាធារណៈ​នានា ទៅ​​ឲ្យ​​លោក ទូច វិបុល និង​​លោក អ៊ុំ សំអាន ជា​​អ្នក​ទទួល​ខុសត្រូវ​​ជំនួស ដើម្បី​ប្រឆាំង​​រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ដែល​​ស៊ុំគ្រលំ​ជាមួយ​​វៀតណាម ក្នុង​​រឿង​​ដោះស្រាយ​​បញ្ហា​​ព្រំដែន។ ហើយ​រឿង​ព្រំដែន​ជាមួយ ថៃ ក៏​ក្រុម​និស្សិត​តវ៉ា​ដូច​គ្នាដែរ។

នៅថ្ងៃទី ០៧ សីហា ១៩៩៩ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ដឹកនាំ​ក្រុម​ការងារ​ ១៦ នាក់ ជួប​សំណេះ​សំណាល​​ជាមួយ​ស្តេច​ក្រុមឃុន នរោត្តម សិរីវុឌ្ឍ អតីត​រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួង​ការបរទេស ដើម្បី​សិក្សា​រៀន​សូត្រ និង​ការផ្ទេរ​បទពិសោទ។ សមាស​ភាព​ក្រុម​និស្សិត មាន​លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា (ប្រធាន) លោក ស៊ុត ឌីណា (អនុប្រធានទី១) ភិក្ខ ជិន្នា (អនុប្រធាទី២) លោក ស៊ុត ខុន (អគ្គលេខាធិការ) លោក អ៊ុំ សំអាន (អគ្គលេខាធិការរងទី១) កញ្ញា ស៊ុន សុគន្ធមាលា (អគ្គលេខាធិការរងទី២) កញ្ញា គឹម កែវកន្និដា (និស្សិតប្រវត្តិវិទ្យា) លោក ឃុន រ៉ន (សមាជិកស្ថាបនិក) លោក ធឹម ស៊ា (សមាជិកស្ថាបនិក) លោក ម៉ែន ណាត (សមាជិកស្ថាបនិក) និងលោក ភេម ស៊ីដន (និស្សិត​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ផែនការ និង​ស្ថិតិ) ជាដើម។

នៅថ្ងៃទី ១៤ សីហា ១៩៩៩ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ដឹកនាំក្រុមនិស្សិត ៥០ នាក់ ទៅ​ជួប​សំណេះ​​សំណាល​​ជាមួយ លោក សុខ អា​ន រដ្ឋម​ន្រ្តីទីស្តី​ការ​គណៈ​រដ្ឋមន្រ្តី និង​លោក ម៉ុល រឿប ប្រធាន​​នាយកដ្ឋាន​ចារកម្ម នៃ​ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ និង​ជាមនុស្ស​ជំនិត​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ដែល​ប្រព្រឹត្តិ​ទៅ​នៅ​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី។ លោក សុខ អាន អានិច្ចកម្ម ខែមីនា ២០១៧ ដោយជំងឺ។ លោក ម៉ុល​ រឿប ទទួលមរណភាព ថ្ងៃទី ១១ មករា ២០១២ ដោយជំងឺ។

នៅថ្ងៃទី ២៦ សីហា ១៩៩៩ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ដឹកនាំនិស្សិត ៦០ នាក់ ជួប​សំណេះ​សំណាល​ជាមួយ​​សម្តេច​ក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ ប្រធាន​រដ្ឋសភា នៅ​អាគារ​រដ្ឋសភាជាតិ ក្បែរព្រះបរម​រាជវាំង ដើម្បី​ឲ្យរដ្ឋសភា បង្កាញ​ពីដំណោះស្រាយ​បញ្ហា​ព្រំដែន និង​ប្រសិទ្ធភាព​ក្នុងការអនុវត្តច្បាប់​របស់​រដ្ឋាភិបាល។ ក្នុង​ជំនួបនេះ​ដែរ ចលនានិស្សិត បាន​ស្នើ​សមាជិករបស់​ខ្លួន​មួយ​ចំនួន ធ្វើ​ជា​មន្រ្តីរាជការ​​ក្នុង​​រដ្ឋសភា។ ពេល​នោះសម្តេចក្រុមព្រះ បានទទួល​និស្សិត ៦ នាក់ ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​នៅខុទ្ធការល័យ​សម្តេចក្រុមព្រះ ចាប់​ពី​ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៩៩ តទៅ។ សមាសភាព​​និស្សិត​​ទាំងនោះ មាន​លោក អ៊ុំ សំអាន, លោក ឃុន រ៉ន, លោក ធឹម ស៊ា, លោក ម៉ែន ណាត, លោក សេង​ រដ្ឋា (ឈប់ធ្វើការរដ្ឋសភា ឆ្នាំ​២០០០), លោក ធី សុផល (ឧត្តម មេត្តា អនិច្ចកម្ម​ដោយ​ជំងឺគ្រុនចាញ់ ឆ្នាំ ២០០៧ នៅ​ខេត្តសៀមរាប)។

នៅថ្ងៃទី ២២ មករា ឆ្នាំ​​២០០០ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា ជាមួយលោក អ៊ុំ សំអាន ដឹកនាំ​​​ក្រុមនិស្សិត ៥០ នាក់ ចូល​​គាល់​​ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ នៅ​ព្រះបរមរាជវាំង ដើម្បីឲ្យក្រុម​និស្សិត រាយការណ៍​ផ្វាយ​ព្រះអង្គ ជំវិញ​រឿង​ជាក់ស្តៃនៃ បូរណភាទឹកដីខ្មែរ ជាមួយ​វៀត​ណាម។ ជាមួយគ្នានោះ លោក វ៉ា គឹមហុង ប្រធាន​គណៈកម្មការព្រំដែនចម្រុះ និង​លោក ឡុង វីសាឡូ អនុប្រធាន​គណៈកម្មការនេះ រាយការណ៍​រឿងព្រំដែន ថ្វាយ​ព្រះអង្គ​ដែរ។ 

លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា (សារ៉ូ សុវិជ័យ) នៅ​​​បន្តដឹកនាំ​​​ចលនា​និ​ស្សិត​​ដើម្បី​​លទ្ធិ​​ប្រជា​ធិប​តេយ្យ​នេះ រហូត​​ដល់​ឆ្នាំ ២០០១។ ក្រោយ​មក​ លោក អ៊ុំ សំអាន អគ្គលេខាធិការ ត្រូវ​​បាន​​ជ្រើស​​រើស​​ជាប្រធាន​​ចលនានិស្សិត​នេះ ក្នុងឆ្នាំ ២០០១ ជំនួស​លោក សារ៉ូ សុវិជ័យ ខណៈ​ពេល​លោក បាន​​ទទួល​សិទ្ធិជ្រក​កោន​នយោបាយ ទៅ​រស់នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។

លោក សារ៉ូ សុវិជ័យ បាន​បង្ហាញមុខ​សាជាថ្មី នៅ​ក្នុង​ចលនា​បាតុកម្ម​មួយ ប្រឆាំ​ង​លោក ​ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំ​ផ្តាច់ការ​កម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី ១៥ កុម្ភៈ ២០១៦។ ចលនា​​បាតុកម្ម​នោះ ​ដឹកនាំ​ដោយ​ លោក ទូច វិបុល ប្រធាន​​អង្គការ​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ខ្មែរ-អាមេរិកាំង ដែល​មាន​អ្នកចូល​រួម​ជាង ១០០០ នាក់ ខណៈ​ពេល​ លោក ហ៊ុន សែន ដឹកនាំ​គណៈ​ប្រតិភូ​កម្ពុជា ​ចូលរួមកិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល​សហរដ្ឋអាមេរិក-អាស៊ាន (US-ASEAN Summit 2016)។ លុះក្រោយៗមកទៀត លោក សុវិជ័យ បង្ហាញ​​ខ្លួន​​ក្នុងនាម​ជា​អ្នក​គាំទ្រនៃ គណ​បក្សសង្គ្រោះជាតិ ​​មកទល់សព្វថ្ងៃ​​។
អំពីក្រុមគ្រួសារ និង​ការសិក្សា

ក្នុង​អត្ថបទរបស់​លោក សារ៉ូ សុវិជ័យ បាន​ឲ្យដឹងថា លោក​មាន​ឈ្មោះកំណើត «សាវុធ» ប៉ុន្តែ​​ឪពុក​​របស់លោក បាន​ដូរ​ឈ្មោះ​ជា «​ស៊ីវត្ថា» ក្នុង​ពេល​យុវវ័យ និង​បាន​ប្តូរមកជា «សុវិជ័យ» ពេល​​ចូល​​សញ្ជាតិ​អាមេរិកាំង។

ឯកសារប្រវត្តិរូបតម្កល់ក្នុង​ចល់នានិស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិប្រជាធិបេយ្យ ឆ្នាំ​ ១៩៩៩ លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា កើតនៅថ្ងៃទី ០៥ មករា ១៩៧៤ ភូមិ​និមិត្ត ឃុំកូប ស្រុកអូជ្រៅ ខេត្ត​បាត់ដំបង (សព្វថ្ងៃ ខេត្ត​បន្ទាយមានជ័យ)។ ឪពុក​​របស់​លោក​ឈ្មោះ ទួត សារ៉ូ (អាយុ ៦៧ឆ្នាំ ឯកសារ ១៩៩៩) ជាកសិករ នៅស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមាន​ជ័យ ដែល​មានកំណើត​មកពី​ស្រុក​ស្វាយទង ខេត្ត​មាត់ជ្រូក កម្ពុជា​ក្រោម។ ម្តាយ​របស់លោក ឈ្មោះ ជៀម ហឿង ជា​អ្នក​ស្រុកស្វាយ​ទង មក​ពីកម្ពុជា​ក្រោម​ដូចគ្នា ដែល​គាត់ទទួល​អនិច្ចកម្ម ក្នុងវ័យ ៥៧ ឆ្នាំ (ឯកសារ ១៩៩៩)។ លោក​ ស៊ីវត្ថា ជាកូនទី ៤ ក្នុង​ចំណោម​បងប្អូន​ប្រុសស្រី​ ៨ នាក់។ 

នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោក សារ៉ូ ស៊ីវត្ថា បាន​​រស់​​នៅ​រដ្ឋកាលីហ្វ័នៀ (California) នៅ​ឆ្នាំ ២០០១ រួចបាន​រៀបការ​ជាមួយ​អ្នកស្រី ស៊ូលី សារ៉ូ (Suely Saro) ជា​កូនខ្មែរ​ដែលធំដឹងក្តី​នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក។ អ្នកទាំងពីរ មានកូន ២ នាក់ (ស្រី១ ប្រុស១)។ ភរិយារបស់លោក នៅឆ្នាំ ២០២០ នេះ ឈរឈ្មោះ​ប្រកួតប្រជែង​ក្នុង​ការបោះឆ្នោត ជាសមាជិក​ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ឡុងប៊ិច នៃ​រដ្ឋកាលីហ្វ័នៀនេះ។ 

លោក ស៊ីវត្ថា បានសរសេររៀបរាប់ក្នុង​ហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួនថា «ពីកុមារភាព រៀននៅបឋមសិក្សា លោក​ជាក្មេង​ក្បាល​ខូច ខ្ចិល​ណាស់ មិន​ចម្លង​មេរៀន មាន​រឿងវ៉ៃគ្នា​​ស្ទើរ​រាល់ថ្ងៃ ដោយ​សា​រឿង​គេ»។ លោក​បានប្រឡង​ឌីប្លូម​ ៣ ដង (៣ឆ្នាំ) ទើប​បានជាប់​កៅអី បន្តរៀន​វិទ្យាល័យ។ លុះដល់ថ្នាក់បាក់ឌុប (Bac. II) លោក បាន​ក្លាយ​ជាសិស្សពូកែ​ ផ្នែក​អក្សសាស្រ្ត និង​ប្រឡង​ជាប់​ផ្នែក​នេះ នៅ​ទូទាំង​​​ខេត្តបន្ទាយមាន​ជ័យ។

លោក សរសេរបន្តថា កាលរៀនត្រៀម​​ប្រឡង​ចូល​មហាវិទ្យាល័យ (ឆ្នាំសិក្សា ១៩៩៣-៩៤) គឺពួកម៉ាក​ ​នាំចូលបា ច្រើនជាងចូលថ្នាក់រៀន។ ឆ្នាំ ១៩៩៤ លោក បានប្រឡង​ជាប់ផ្នែក​វិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច នៃ​​មហា​វិទ្យាល័យ​នីតិសាស្ត្រ និង​វិទ្យាសាស្ត្រ​សេដ្ឋកិច្ច (សព្វថ្ងៃ RULE) ហើយ​បាន​បញ្ចប់​បរិញ្ញាប័ត្រ នៅ​ឆ្នាំ​​ ១៩៩៨៕

ឯកសារពិគ្រោះ
– ចលនានិស្សិត​ដើម្បីលទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ឆ្នាំ១៩៩៩
– សៀវភៅកំណត់ហេតុ អំពី​ការតស៊ូមតិ​របស់​និស្សិតបញ្ញវន្ត​ខ្មែរ ក្នុង​កិច្ចការ​បូរណភាពទឹកដី ឆ្នាំ​២០០២

– ព័ត៌មានបន្ថែមពីលោក អ៊ុំ សំអាន អតីត​ប្រធាន​ចលនា​និស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង​ជា​សមាជិកសភា (២០១៣-២០១៨)

​​អង្គការ​ព្រំដែន​កម្ពុជា​គិត​ថា ​កម្ពុជា​បោះបង្គោល​ជាមួយ​វៀតណាម​មិន​បាន​ផ្អែក​លើ​បង្គោល​អាណានិគម​បារាំង​​
Posted about 5 years ago | 2 comments
ដោយ៖​ នួន បូរិន​ | ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី13 សីហា 2015
http://vodhotnews.com តម្រុយ​បង្គោលព្រំ​ដែន​នៅខេត្ត​រតនគិរី (រូបថត៖ ណាត សុភាព​)

អង្គការ​ជំនាញ​ខាង​កិច្ច​ការ​ព្រំដែន​របស់​កម្ពុជា​ ដែលមានមូលដ្ឋាន​នៅ​ប្រទេស​បារាំង រិះគន់គណៈកម្មាធិការ​ព្រំដែនកម្ពុជារបស់រដ្ឋាភិបាលថា ការបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយ​វៀតណាម ដោយមិនបានឈរលើនិយាម​ការនៃ​បង្គោលព្រំដែន ​ដែល​បន្សល់ទុកពីអាណានិគម​បារាំង​នោះទេ។​

លោក ឌី​ កា​រ៉េត អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែន​កម្ពុជារបស់លោក ​ស៊ាន ប៉េង​សែ បានអះអាងថា បើតាមលោកដឹង​និង​មាន​ឯកសារ គឺ​អាណានិគម​បារាំងបាន​ដាំបង្គោល​ព្រំដែនជាមួយ​ប្រទេសវៀតណាមបាន ​៧៣ បង្គោល ចាប់​ពីខេត្ត​កំពតដល់ខេត្ត​មណ្ឌល​គិ​រី។​

ម៉ែន ណាត និយាយ ២ ដង ខុសគ្នា ទាំង ២ ដង
ចំណុចនៃការយល់ច្រលំ គឺរបប download ឯកសារ និងការ Catch ឯកសារ ជា PDF

​លោក​បានថ្លែងដូចនេះ នៅក្នុង​កម្មវិធី​តុមូល​នៃ​វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពី​យប់ថ្ងៃពុធ ​ទី១២ ខែសីហាម្សិលមិញ​នេះ។​

លោក​បន្ត​​ថា ការអះអាង​របស់លោកស្រី​ កុយ ​ពី​សី ដែល​ថា​ព្រំដែន​កម្ពុជាមិនមានភាពច្បាស់លាស់ជាមួយប្រទេសជិតខាង​ ជាពិសេស​ប្រទេស​វៀតណាម គឺជា​ការ​ថ្លែងបំ​ភាន់ ប្រវត្តិសាស្ត្រ។

​វី​អូ​ឌី(VOD) នៅ​មិនទាន់​សុំ​ការឆ្លើយតប​ភ្លាមៗ​ពីលោកស្រី​ កុយ​ ពិសី អនុប្រធាន​គណៈកម្មាធិកា​រ​ព្រំដែនកម្ពុជា​របស់​រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីប្រតិកម្ម​នឹងការ​ថ្លែង​របស់លោក​ ឌី ​កា​រ៉េត​នៅឡើយ​ទេ​។​

​ជាមួយគ្នានេះ លោកជំទាស់ដាច់ខាតការធ្វើ​វិសោធនកម្ម​មាត្រា២នៃ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលចែង​ពីខ្នាត ១/១០០០០០។ លោក​ពន្យល់​ថា ការរុះរើមាត្រា​នេះ គឺ​មានន័យថា​ជា​ការដូរ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់ខែ្មរ ហើយ​ជាការត្រួសត្រាយ​ផ្លូវ​ឱ្យ​មាន​ការទទួលស្គាល់ជា​ផ្លូវការ​នូវ​សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ឆ្នាំ១៩៨២ ១៩៨៥ និង​២០០៥ ករណី​វៀតណាមរំលោភ​លើ ដែនដី​កម្ពុជា​។​

លោក​ក៏​បាន​ទាមទារ​ឱ្យ​រាជ​បណ្ឌិ​សភា យក​ផែនទី​ដែលកំពុង​បោះបង្គោល​ជាមួយ​វៀតណាម មក​លាតត្រដាង​ជាមួយផែនទី ​១/១០០០០០ ដែលរាជបណ្ឌិតសភា​កម្ពុជា ទើប​ប្រមូលបានពី​ប្រភព​នានា​នោះ ព្រោះគិតថាការបោះបង្គោល​ព្រំដែន​ជាមួយ​វៀតណាមសព្វថ្ងៃនេះ អាច​ជា​ផែនទីដែល​បោះពុម្ព​ដោយប្រទេស​វៀតណាម។​

​ព្រំដែន​គោកកម្ពុជាជាប់​ជាមួយ​វៀតណាម មានប្រវែង១២៧២គីឡូម៉ែត្រ​។ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជាអះអាង​ថា​ បានបោះបង្គោល​ព្រំដែនជាង​៨០ភាគរយ​ហើយ ក្នុងចំណោមបង្គោលសរុប៣៧៥បង្គោល​៕
Sam Rainsy ថ្ងៃទី ២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤ / November 21, 2024 
ក្នុងនាមជាប្រធានចលនាជាតិតស៊ូ ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់បងប្អូនកូនក្មួយ គ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ក្រោកឡើងធ្វើបាតុកម្ម ទូទាំងពិភពលោក ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញសព្វថ្ងៃ ត្រូវតែដាក់សំណុំរឿងកោះគុត និង ដែនសមុទ្រត្រួតស៊ីគ្នា ទំហំជាង ២៦០០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ទៅតុលាការអន្តរជាតិ ឲ្យកាត់សេចក្ដី។ យើងមានសាក្សីបារាំង មានភស្ដុតាងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ និង មានច្បាប់សមុទ្ររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាពិសេស សន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀមឆ្នាំ១៩០៧ ដោយមានផែនទីឧបសម្ព័ន្ធភ្ជាប់សន្ធិសញ្ញានេះ ដែលបញ្ជាក់ថា កោះគុតលើសពីពាក់កណ្ដាល និង ផែនសមុទ្រជាង ២៦០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលភាគីថៃ និង រដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញ អះអាងថា តំបន់ត្រួតស៊ីគ្នានោះ គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ យើងកូនខ្មែរ បដិសេធដាច់ខាត ចំពោះការចរចាទ្វេភាគី ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុន នៅក្រោមឥទ្ធិពលរដ្ឋាភិបាលថៃ ដែលដឹកនាំដោយគ្រួសារលោក ថាក់ស៊ីន ច្រើនរឿងណាស់។ បើចរចាទ្វេភាគគី រដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន នឹងប្រគល់កោះគុតទាំងមូល និង ដែនសមុទ្រទំហំជាង ២៦០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ទៅឲ្យថៃត្រួតត្រា ជាថ្នូរបានការរកស៊ីប្រមូលលុយច្រកហោប៉ៅគ្រួសារហ៊ុន សម្រាប់ចិញ្ចឹមអំណាចតែប៉ុណ្ណោះ។ យើងជាកូនខ្មែរ ត្រូវនាំគ្នាប្រឆាំងការចរចាទ្វេភាគី ហើយប្រមូលផ្ដុំគ្នាធ្វើបាតុកម្ម ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញ ប្ដឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ។ យើងមិនធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងភាគីថៃណាមួយឡើយ រឿងផ្ទៃក្នុងថៃគឺជានយោបាយថៃ ប៉ុន្តែយើងជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ម្ចាស់ទឹកដីខ្មែរ ត្រូវតែទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញ ប្ដឹងសំណុំរឿងកោះគុត ទៅតុលាការអន្តរជាតិ។ យើងក្រោកឡើងបញ្ចេញសំឡេង ដើម្បីការពារកោះគុត កុំឲ្យបាត់ដូចកោះត្រល់!!!