សហសម័យ ភ្នំពេញ ១៨៦៣-២០២៤

▪ ១៨៦៣-១៩៤៦ កម្ពុជាក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង ទី១ 
▪ អាណានិគមកិច្ច ១៧ មិថុនា ១៨៨៤
▪ ជប៉ុនចូលកាន់កាប់ សីហា ១៩៤១-១៩៤៧
▪ ១៩៤៥ បារាំងចូលកាន់វិញ សីហា ១៩៤៥
▪ ១៩៥៣ ប្រកាសឯករាជ្យ ៩ វិច្ឆិកា ១៩៥៣
▪ ១៩៥៤ សន្និសីទទីក្រុងហ្សឺណែវ ២១ កក្កដា ១៩៥៤

១៩៤១–១៩៤៥ ការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុននៅកម្ពុជា

១៩៥៣-១៩៧០ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ១

១៩៧០–១៩៧៥ សាធារណរដ្ឋខ្មែរ 

១៩៤៧-១៩៥៣ កម្ពុជាក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង ទី ២ 

១៩៦៧- ១៩៧៥ សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា 

១៩៧០ -១៩៧៥ យុទ្ធនាការកម្ពុជា 

១៩៧៥-១៩៧៩ របបខ្មែរក្រហម

១៩៧៨-១៩៨៩ សង្រ្គាម កម្ពុជា វៀតណាម

១៩៧៩-១៩៨៩ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា

១៩៩២-១៩៩៣ អាជ្ញាធម៍ UNTAC កម្ពុជា

១៩៩៣- ២០២៤ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ២

សហសម័យ ភ្នំពេញ ១៨៦៣-២០២៤  
ព្រះមហាក្សត្រ
▪ ១៨៦៣–១៩០៤ នរោត្តម
▪ ១៩០៤–១៩២៧ ស៊ីសុវត្ថិ
▪ ១៩២៧–១៩៤១ ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស
▪ ១៩៤១–១៩៥៣ នរោត្តម សីហនុ
ឯកាធិបតី
▪ ១៨៦៣–១៨៦៦ (ដំបូង) អឺណិស្ត៍ ឌូដា ដឺ ឡាក្រេ
▪ ១៩៥៣ (ក្រោយ) ហ្សង់-រីស្តឺរុយហ៊្សី
នាយករដ្ឋមន្ត្រី
▪ ១៩៤៥ (ដំបូង) នរោត្តម សីហនុ
▪ ១៩៥៣ (ក្រោយ) ប៉ែន នុត

សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង

កម្ពុជា ស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាល បារាំង ជិតមួយរយឆ្នាំ គឺពីឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣ គ្រប់គ្រងជាផ្នែកមួយនៃ អាណានិគមបារាំងនៅឥណ្ឌូចិន។ នៅឆ្នាំ១៨៦៣ ព្រះបាទនរោត្តម ដែលត្រូវបានលើកឱ្យឡើងសោយរាជ្យដោយសៀម បានស្វះស្វែងការការពារពីបារាំងក្រៅពីសៀម និងយួនបន្ទាប់ពីភាពតានតឹងបានរីកធំឡើងរវាងអ្នកទាំងពីរ។ នៅឆ្នាំ១៨៦៧ ស្ដេចសៀមបានចុះហត្ថលេខាសន្ធិសញ្ញាមួយជាមួយបារាំង ដោយការលះបង់អធិរាជភាពលើកម្ពុជាក្នុងការដោះដូរសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងខេត្តបាត់ដំបង និងសៀមរាបដែលជាផ្លូវការក្លាយជាប៉ែកនៃប្រទេសសៀម។ ខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះត្រូវបានប្រគល់ត្រឡប់មកឱ្យកម្ពុជាវិញដោយសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនមួយរវាងបារាំងនិងថៃក្នុងឆ្នាំ១៩០៦។ កម្ពុជាបានបន្តជាអាណាព្យបាលបារាំងចាប់ពីឆ្នាំ១៨៦៣ដល់១៩៥៣ ដែលបានត្រួតត្រារដ្ឋបាលជាប៉ែកនៃអាណានិគមនៃសហភាពឥណ្ឌូចិន ទោះបីយ៉ាងណាក៏បានកាន់កាប់ដោយចក្រពត្តិជប៉ុនចាប់ពី​។ រវាងឆ្នាំ១៨៧៤ និង១៩៦២ អត្រាប្រជាជនសរុបបានកើនឡើងចាប់ពីប្រហែល៩៤៦០០០ដល់៥,៧ លាននាក់។ បន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គតរបស់ព្រះបាទនរោត្តមនៅឆ្នាំ១៩០៤ បារាំងបានរៀបចំការជ្រើសរើសព្រះមហាក្សត្រ និងព្រះស៊ីសុវត្ថិ ព្រះភាតារបស់ព្រះនរោត្តម ត្រូវបានជំនួសលើរាជបល្ល័ង្ក។ រាជបល្ល័ង្កនេះបានប្រែជាទំនេរនៅឆ្នាំ១៩៤១ជាមួយការសោយទីវង្គតនៃព្រះមុនីវង្ស រាជបុត្ររបស់ព្រះស៊ីសុវត្ថិ និងបារាំងបានរំលងព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះមុនីវង្ស គឺព្រះមុនីរ៉េត ដោយដឹងថាទ្រង់មានចិត្តឯករាជ្យពេក។ ជំនួសមកវិញ ព្រះនរោត្តម-សីហនុ គឺព្រះនត្តាខាងមាតានៃព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិត្រូវបានលើកឱ្យឡើងសោយរាជ្យ។ ពួកបារាំងបានគិតថាព្រះសីហនុវ័យក្មេងអាចនឹងងាយស្រួលគ្រប់គ្រង។[២៥] ពួកគេបានយល់ខុសហើយ យ៉ាងណាមិញ ហើយនិងនៅក្រោមរជ្ជកាលនៃព្រះបាទនរោត្តម-សីហនុ ក្រោយពីការកាន់កាប់របស់ ជប៉ុន ក្នុងរយៈកាលសង្គ្រាម ១៩៤១- ១៩៤៥ កម្ពុជាបានទទួលបានឯករាជ្យពីបារាំងនៅថ្ងៃ ៩វិច្ឆិកា ១៩៥៣ ហើយប្រកាន់របបរាជានិយម អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដឹកនាំ ដោយព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ។

សហសម័យ ភ្នំពេញ ១៨៦៣-២០២៤  

ផែនទី ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ ១៨៣២

សហសម័យ ភ្នំពេញ ១៨៦៣-២០២៤

ផែនទី ឆ្នាំ ១៨៦៤  

សហសម័យ ភ្នំពេញ ១៨៦៣-២០២៤  

 * សម័យអាណានិគមបារាំង(១៨៦៣ ១៩៥៣ គស) ភ្នំពេញ

1. នរោត្ដម(១៨៥៩-១៩០៤)

2. ស៊ីសុវត្តិ(១៩០៤-១៩២៧)

3. ស៊ីសុវត្តិមុនីវង្ស(១៩២៧-១៩៤១)

4. នរោត្ដមសីហនុ(១៩៤១-១៩៥៥)

5. នរោត្ដមសុរាម្រឹត(១៩៥៥-១៩៦០)

ផែនទី ប្រទេស កម្ពុជា ឆ្នាំ ១៩០០ គ ស

អាណាព្យាបាលបារាំង នៃកម្ពុជាបានបង្កើតប៉ែកនៃចក្រភពអាណានិគមបារាំងនៅកម្ពុជា។ ដែនអាណាព្យាបាលនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៨៦៧ នៅពេសស្ដេចខ្មែរ ព្រះបាទនរោត្តមបានសុំឱ្យមានការបង្កើតអាណាព្យាបាលបារាំងលើប្រទេសរបស់ទ្រង់ ខណៈនោះ សៀម (ថៃទំនើប) បានលះបង់អធិរាជភាពលើកម្ពុជា និងទទួលស្គាល់អាណាព្យាបាលបារាំងនៅកម្ពុជាជាផ្លូវការ។ កម្ពុជាត្រូវបានធ្វើសមាហរណកម្មទៅជាសហភាពឥណ្ឌូចិននៅឆ្នាំ ១៨៨៧ រួមគ្នាជាមួយដែនអាណានិគម និងអាណាព្យាបាលបារាំងនៅវៀតណាម (កូសាំងស៊ីន អណ្ណាម និង តុងកឹង)។ នៅឆ្នាំ ១៩៤៦ កម្ពុជាទទួលបានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង ក្នុងសហភាពបារាំង និងស្ថានភាពអាណាព្យាបាលត្រូវបានលុបបំបាត់នៅឆ្នាំ ១៩៤៩។ កម្ពុជាក្រោយមកបានទទួលបានឯករាជ្យ និងថ្ងៃឯករាជ្យត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ១៩៥៣។ ប្រទេស​កម្ពុជា បាន​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាណានិគម​និយម​បារាំង អស់​ជិត​មួយ​សតវត្ស​ដោយ​គិត​ចាប់ពី​ឆ្នាំ ១៨៦៣ រហូត​ដល់​ពេល​ទទួល​បាន​ឯករាជ្យ​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៥៣​។

ផែនទី ព្រំដែនរដ្ឋ សៀម ជាមួយ ឥណ្ឌូចិន ឆ្នាំ ១៨០៥

នៅឆ្នាំ ១៨៦៣ កម្ពុជាក្រោមរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទនរោត្តមបានប្រែក្លាយប្រទេសរបស់ទ្រង់​ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង។ នៅខែ តុលា ១៨៨៧ ពួកបារាំង បានប្រកាសការបង្កើត Union Indochinoise (សហភាពឥណ្ឌូចិន) ដែលនៅពេលនោះក៏បានបញ្ចូលកម្ពុជាផងដែរ សិទ្ធិជាម្ចាស់របស់បារាំងមានជាស្វ័យតរួចរាល់ទៅហើយ ជាមួយនិងតំបន់ទាំងបីនៃប្រទេសវៀតណាម (តុងកឹង អណ្ណាម និង កូសាំងស៊ីន)។ នៅឆ្នាំ ១៨៩៣ លាវ ត្រូវបានរាប់បញ្ចូលបន្ទាប់ពីពួកបារាំងបានគំរាមកំហែង ដល់ព្រះបាទចុល្លាង្ករណ៍សៀមថានឹងអាចមានសង្គ្រាម ដោយហេតុនោះហើយក៏បង្ខំអោយទ្រង់បោះបង់ចោលទឹកដីនោះទៅ។