កម្រង ឯកសារ ក្បាច់គុនប្រទេសកម្ពុជា និង ប្រទេសថៃ
Krabi Krabong ប្រដាល់សេរី ប្រទេស កម្ពុជា
ល្បុកត្តោ Bokator ប្រទេស កម្ពុជា
Krabi Krabong គុនដំបង ២ ឬ ដាវ ២ ប្រទេស ថៃ
LERDRIT (Military Muay Thai) ក្បាច់គុនសម្រាប់កងទ័ពថៃ ប្រទេស ថៃ
Muay boran មួយបុរាណ ប្រទេស ថៃ
Muay Thai មួយថៃ ប្រទេស ថៃ
Silat Pattani ស៊ីឡាត បាតានី (ឥស្លាម) ប្រទេស ថៃ
Krabi Krabong ក្របី ក្របង ប្រទេស ថៃា
ល្បុកត្តោ Bokator ប្រទេស កម្ពុជា
Krabi Krabong គុនដំបង ២ ឬ ដាវ ២ ប្រទេស ថៃ
LERDRIT (Military Muay Thai) ក្បាច់គុនសម្រាប់កងទ័ពថៃ ប្រទេស ថៃ
Muay boran មួយបុរាណ ប្រទេស ថៃ
Muay Thai មួយថៃ ប្រទេស ថៃ
Silat Pattani ស៊ីឡាត បាតានី (ឥស្លាម) ប្រទេស ថៃ
Krabi Krabong ក្របី ក្របង ប្រទេស ថៃា
ចំណុចសំខាន់ដែលជាការជម្រុញ Motivation ឲ្យខ្ញុំ ប្រមូល ចងក្រង វិភាគ ផ្សព្វផ្សាយ អំពី គុនខ្មែរ និង Mouy Thais គឺដោយសារ កម្ពុជានឹងក្លាយជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំ អាស៊ានហ្គាម ឆ្នាំ ២០២៣ ហើយប្រទេសថៃ ប្រឆាំងទំនាស់ តាំងពីជាង ២០ ឆ្នាំមុន អំពី កម្មសិទ្ធិបញ្ញា ដែលថៃ ចោទខ្មែរថា លួចចម្លង ក្បាច់គុនថៃ ខាងខ្មែរចោទវិញ ដូចគ្នា។ តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត កងទ័ពខ្មែរ ចាញ់សង្រ្គាមជាមួយ សៀម រួចដកទ័ព និង ទីតាំងចេញពី អង្គរដោយសារចាញ់សង្រ្គាម។
ភាគីខ្មែរ សរសេរថា ខ្មែរចាញ់សង្រ្កាម ទ័ពសៀមចូលមក ឈ្លានពាន ប្រមូលយក គម្ពីរក្បូនសឹករបស់ខ្មែរ។ ដូច្នេះ យើងមើលប្រវត្តិសាស្រ្ត ឃើញថា ទ័ពខ្មែរ ពិតជា អន់មែនខាង សម្ផារៈសឹក បើទោះជាគ្មានឯកសារច្រើន តែគេអាចដឹងថា មេទ័ពសៀមធ្លាប់មកទស្សនា កំាភ្លើងធំតាំងនៅ អង្គរវត្ត មុនពេលសៀមរាយលុកនិង ប្រកាសឯករាជ្យ ១២៣៨ នៃ គ.ស បន្ទាប់ មើលទៅ កងទ័ព រ៉ុម Rome នៅ អ៊ីតាលី ឬ កងទ័ពបារាំង ទ័ពអាល្លឺម៉ង់នៅ អឺរ៉ុប ឃើញថាគេ ពិតជាទំនើបមែននៅឆ្នាំ ១៤០០ តែនៅ ប្រាសាទ នាគព័ន្ធ ដែល ពិតជា ក្រសួងការពារជាតិខ្មែរសម័យ អង្គរ ឃើញមានតែ ទ័ពជើងគោក ៤ ប្រភេទ គឺ ទ័ពមនុស្ស ទ័ពដំរី ទ័ពសេះ និង ទ័ពតោ។ ទាំង ៤ ប្រភេទ ប្រើ ក្បាច់់គុន ១២ មេធំៗ ដូចមាន បង្ហាញខាងក្រោម៖
ក្បាច់យុទ្ធគុនប្រដាល់សេរី ត្រូវបានហ្វឹកហាត់តាំងពីសម័យបុរាណ នៅអាស៊ីអគ្នេយ៍។ នៅក្នុងតំបន់អង្គរទាំងទ័ព និងរាស្រ្តសាមញ្ញ ត្រូវបានហ្វឹកហាត់រៀនដោយជនជាតិខ្មែរ។ ក្បាច់យុទ្ធគុននេះ ត្រូវបានគេជឿជាក់ថា ជាប្រព័ន្ធវាយប្រយុទ្ធរបស់ទ័ពខ្មែរនាសម័យអង្គរ និងមូលហេតុមួយទៀត ដែលអាណាចក្រខ្មែរបានវាយគ្រប់គ្រង តំបន់អាស៊ីអគ្នេយ៍។ ជាក់ស្តែងភស្តុតាងរូបចម្លាក់នៅប្រាសាទបាយ័ននិងដ៏ទៃទៀតនៅប្រាសាទអង្គរវត្ត បានបង្ហាញថា ក្បាច់គុនប្រដាល់សេរីខ្មែរ មានតាំងពីសតវត្សទី៩ មកម្ល៉េះដែលប្រភពដើមជារបស់ខ្មែរ។
ក្រោយមកដោយសារការឈ្លានពានលុកលុយ លួចប្លន់ និង បំផ្លិចបំផ្លាញពីទ័ពសៀម (ថៃ) នៅក្រុងអង្គរ បណ្តាលឲ្យភាគច្រើន នៃគម្ពីរក្បាច់យុទ្ធគុនប្រដាល់សេរីខ្មែរ ត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ និងយកធ្វើជារបស់ពួកគេ ហើយថែមទាំងចាប់ខ្មែរជាឈ្លើយ និង រាជវង្សានុវង្សខ្មែរ ទៅក្រុងអយុធ្យា។
មការស្រាវជ្រាវប្រវត្តិក្បាច់កីឡាប្រដាល់បុរាណខ្មែរ (ប្រដាល់សេរី) ជាកីឡាមួយប្រភេទ ដែលគេរៀបចំប្រកួតក្នុងពិធីធំៗ ដូចជាបុណ្យប្រពៃណីជាតិ បុណ្យចូលឆ្នាំ ជូនកាលគេប្រកួតថ្វាយស្តេចទត និងប្រកួតជ្រើសរើស មេទ័ព អង្គរក្ស ពលសេនាកងវាំង។ ភាគច្រើនគេតែងតែរៀបចំពិធីប្រកួតនៅរដូវប្រាំង ពេលដែលកសិកររួចការងារស្រែចំការ។
កាលណោះការប្រកួតគ្នាកីឡាករស្លៀកតែខោខ្លីលើជង្គង់ ហើយគ្មានស្រោមដៃទេ គឺគេយកអំបោះឆៅទៅរុំម្រាមដៃតែ៣ទេ គឺម្រាមចង្អុលម្រាមកណ្តាល និងម្រាមនាងដៃ។ គួរបញ្ជាក់ដែរថា ម្រាមកណ្តាល គេត្រកួញរុំឱ្យបានខ្ពស់ជាងគេ។ ពេលខ្លះគេពាក់សម្បកខ្ចៅ នៅចុងកណ្តាប់ដៃទៀតផង ដើម្បីឱ្យគូប្រកួតឆាប់របួស។
ការប្រកួតនោះអ្នកចាញ់ជួនកាលអាចមានរហូតដល់ស្លាប់ឯណោះ អ្នកឈ្នះគ្មានទោសអ្វីឡើយ ហើយអ្នករៀបចំការប្រកួតត្រៀមរួចជាស្រេចនូវមឈូស អាចារ្យ ព្រមទាំងរង្វាន់សម្រាប់អ្នកឈ្នះ។ ហើយការប្រកួតមាន ៥ទឹក ដូចសព្វថ្ងៃនេះដែរ។ ការប្រកួតនោះ គេយកធូបមកអង្កន់ជាប្រាំកំណាត់មួយកំណាត់ គឺមួយទឹក ។ ក្បាច់ប្រដាល់បុរាណខ្មែរមានលក្ខណៈទន់ភ្លន់ តែរឹងមាំរហ័សរហួន និងមានសភាពសាហាវក្នុងការវាយទៅលើគូប្រកួត។
ល្បុក្កតោ (Sanskrit: Labokator) (អង់គ្លេស: Bokator) គឺជាក្បាច់គុនប្រយុទ្ធដូចសត្វតោ (English mean: The Lion Boxing) ការប្រើកម្លាំងវាយប្រយុទ្ធដូចសត្វតោ ។ ល្បុក្កតោ ត្រូវបានចាត់ទុកជាមេក្បាច់គុន នៃសិល្បៈគុនខ្មែរ (អង់គ្លេស: Kun Khmer Martial Arts) ដែលត្រូវបានគេជឿថាកើតឡើង ក្នុងរាជពង្សាវតារខ្មែរ នៃរាជព្រះបាទ សូរ្យវរ្ម័នទី២ ជាស្ដេចខ្លាំងពូកែមួយអង្គដែលបានបង្កើត ច្បាប់កងទ័ព ដែលបែងចែកកងទ័ព ជាច្រើនក្រុម ទ័ពថ្មើជើង ទ័ពលំពែង ទ័ពសេះ ទ័ពដំរី និង ទ័ពព្រួញ ផ្សេងៗ... ទាំងនេះហើយ ដែលជាឬសគល់នៃការបង្កើតសម័យកាលចក្រភពអង្គរ ក្នុងការគ្របគ្រងរបស់ព្រះអង្គ ។[១] ពាក្យ "ល្បុក្កតោ" ក្នុងវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្ដេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត បោះពុម្ពផ្សាយជាផ្លូវការណ៍ ឆ្នាំ1938 បានបញ្ចាក់ច្បាស់នៅចុងឃ្លាវចនានុក្រមថា ល្បុក្កតោ គឺជាឈ្មោះស្នៀតគុន ដែលមានស្នៀតគុនច្រើនជាគ្រឿងការពារ ហើយល្បុក្កតោ មានតាំងពីសម័យបុរាណមក ដូចនេះពាក្យ ល្បុក្កតោ មិនគួរត្រូវបានកែប្រែជាពាក្យ បុក្កតោ បុកកាតោ ដែលផ្ទុយពីវចនានុក្រមជាតិឡើយ ។
ល្បុក្កតោមានមេគុន ១២ទ្វារ ដែលជាច្រកទ្វារក្បាច់គុន សម្រាប់ការប្រើប្រាសទៅក្នុងសង្គ្រាមសម្រាប់កងទ័ព ដែលបែងចែក ច្រកទ្វារទី១ ដល់ច្រកទ្វារទី៨ ត្រូវបានហៅថា "រហ័នយុទ្ធ" មានន័យថា ច្បាប់វាយប្រហារ កម្រិតតូច ទៅមធ្យម ដូចជាការប្រើប្រាសកាយសម្បទាដើម្បីប្រយុទ្ធ ដូចជាគុនដៃ (អង់គ្លេស: Hand to Hand Combat) និង គុនជើង (អង់គ្លេស: Foot Kicking) ដែលបែងចែកជាក្បាច់ប្រយុទ្ធផ្សេងៗទៀតដូចជា៖ ក្បាច់ប្រដាល់ (អង់គ្លេស: Boxing) ដែលមានដើមកំណើតក្នុងការកកើតក្នុងអំឡុងនាការចាប់ផ្ដើមដំបូងនៃសម័យអង្គរ ។[៣] ល្បុក្កតោ ដែលជាមោទនភាពនៃគុនខ្មែរ ក្បាច់ប្រដាល់កម្ពុជា បានឈ្នះមេដាយប្រាក់ចំនួន២ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ កីឡាទ្វីបអាសុី (អង់គ្លេស: Asian Games) ក្នុងទស្សវតន៍ ឆ្នាំ 1970s
ល្បុក្កតោ នៃច្រកទ្វារទី៩ ដល់ច្រកទ្វារទី១០ ត្រូវបានហៅថា "អាខ័នយុទ្ធ" មានន័យថា ច្បាប់វាយប្រហារ ដោយគ្រឿងសាស្ត្រាវុធ ដែលរាប់បញ្ចូល ដំបង ដាវ កាំបិត លំពែង បាញ់ធ្នូរ ជាដើម ដែលរាប់ជារឿងសាស្ត្រាវុធក្នុងការធ្វើសង្គ្រាមនិងបញ្ចាមិត្ត រីឯច្រកទ្វារទី១១ ដល់ច្រកទ្វារទី១២ ត្រូវបានហៅថា "អាត្ម័នយុទ្ធ" មានន័យថា ច្បាប់ប្រយុទ្ធ ដែលប្រើប្រាសដួងវិញាណ មានន័យថា អ្នកចម្បាំងល្បុក្កតោអាចប្រើបាន គ្រប់សំភារៈដែលប្រទះនៅក្នុងដៃជាគុនខែលការពារខ្លួនផង និង ជាការប្រើទៅវាយប្រហារសត្រូវ ដៃគូបានផងដែរ រួមមាន៖ ពូថៅ គប់កូនកាំបិត គប់កងចក្រ ការវាយនិងក្រម៉ា ការវាយនិងខ្សែរទី ផ្សេងៗ ល- ។ ដោយយោងតាម សិលាចារឹកមួយ នៅបាងថាក ប្រទេសឡាវ បានតំណាលពីព្រះបាទ សូរ្យវរ្ម័នទី២ ដែលកំពុងប្រយុទ្ធក្នុងសមរភូមិ ថាព្រះអង្គលោតផ្លោះពីលើព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រទៅគង់លើក្បាលដំរីរបស់ សត្រូវ ហើយទ្រង់ប្រហារជិវិតសត្រូវបីដូចជា គ្រុឌស្ទុះទៅសង្គ្រប់សំលាប់នាគនាកំពូលភ្នំ ដែលបញ្ចាក់ថា ស្ដេចខ្មែរជំនាន់មុនគឺចេះក្បាច់គុន និងការរៀបចំច្បាប់កងទ័ព ទើបវិសាលភាព ក្នុងការពង្រីកទឹកដីរបស់ព្រះអង្គគឺមានភាពធំធេង និងជាកិច្ចការ ដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះអង្គក្នុងការបង្កើតសម័យកាលដ៏រុងរឿងនោះគឺ សម័យកាលអង្គរ
ល្បុក្កតោ ត្រូវបានបែងចែកជា ៧កម្រិត ដែលកម្រិតនីមួយៗត្រូវបានសម្គាល់ ដោយពណ៌នៃក្រណាត់សូត្រដែលរួមមាន៖ ពណ៌ស បៃតង ខៀវ ក្រហម ត្នោត ខ្មៅ និង ថ្នាក់គ្រូ ពណ៌មាស ។ ក្រណាត់សូត្រ ក្នុងមួយពណ៌ តំណាងឱ្យ យុទ្ធក្រមមួយ មានន័យថា តំណាងឱ្យច្បាប់ប្រយុទ្ធមួយ កម្រិតពណ៌ស រាប់ចាប់ពី មេគុន ៥ក្បាច់ បាតដៃ កណ្ដាប់ដៃ ក្រញាំដៃ ម្រាមដៃ កែងដៃ ហើយក្នុងមួយក្បាច់ ចែកចេញជាច្រើន "ស្នៀត" (Techniques) ឧទាហរណ៍: ការប្រើប្រាសកែងដៃ ដូចជា៖ កែងរុញស្រប កែងរុញខ្វែង កែងបត់ កែងពុះ កែងបុករះ កែងបុកចំហៀង កែងគាស់ កែងខោក កែងញុល កែងស៊ក កែងស៊កពុះ កែងគ្រលាស់ កែងវាត់
នេះអត្ថបទកំណាព្យដែលបង្ហាញឲ្យ ឃើញពីការចូលរួមទស្សនាយ៉ាងកុះករនូវ ឆាកប្រយុទ្ធមួយ រវាង ផាន់ ជុំ និង អ្នក ចាន់។ ទម្លាប់ និង ប្រពៃណីរបស់អ្នកគុននិយមខ្មែរដែលរៀបរាប់ខាងលើនេះមកដល់បច្ចុប្បន្ន រលាយ បាត់បង់ស្ទើរគ្មានសល់។
ការថ្វាយបង្គំគ្រូដែលនៅសល់ដល់សព្វថ្ងៃនេះហើយដែលអ្នកប្រដាល់តែងតែ ប្រព្រឹត្តិនៅពេលឡើងដល់សង្វៀនមុនពេលប្រកួតចាប់ផ្ដើមនោះ គឺជាមរតកនៃពិធីបង្កក់ប្រសិទ្ធដែលចាស់ៗពីដើមតែងតែធ្វើមុនពេល ប្រកួតគ្នាម្ដងៗ ៕
ស្វែងយល់ ពីក្បាច់គុនខ្មែរទាំង១២មេ
តាមការស្រាវជ្រាវតៗគ្នានោះគេសង្កេតឃើញថា ក្បាច់គុនរបស់ខ្មែរយើងមានមេគុនចំនួន ១២ ផ្ដុំបញ្ចូលគ្នា ហើយមេគុនមួយ គឺជាស្នៀត ដែលស្នៀតទាំងនោះសុទ្ធតែមាន លក្ខណៈពិសេសនិងដោយឡែករបស់វា។ ពេលនេះយើង សូមលើកយកមេគុនមួយៗ មកបង្ហាញ។
១. មេសម អាចហៅថា មេស្រប៖
នេះជាមេទីមួយក្នុងចំណោមមេទាំង ១២។ ការកំណត់ឈ្មោះថាមេសម ឬ មេស្រប នេះ គឺដោយហេតុថា ជំហ៊រប្រយុទ្ទដៃ និង ជើងស្ថិតក្នុងជំហ៊រស្របគ្នា។ ទម្រង់ចេញដំបូង គេឈរជើង ២ទន្ទីមគ្នា ដាក់ដៃស្របនិងខ្លួន បន្ទាប់មកដៃស្ដាំ និងជើងស្ដាំបោះទៅមុខស្របគ្នាដងខ្លួនរាងអោនបន្ដិច ដោយដៃឆ្វេងដាក់ក្រោមទ្រូង។ទម្រង់ដដែលនេះ គេអាចអនុវត្តន៍ខាងឆ្វេងក៍បាន ទៅមុខ ឬ ទៅក្រោយក៍បាន។ បើឈានទៅមុខទោះឆ្វេងក្ដីស្ដាំក្ដីទម្ងន់នៃដងខ្លួនត្រូវសង្កត់លើ ជើងមុខ ៦០ ភាគរយ តែបើឈានថយក្រោយទម្ងន់នៃដងខ្លួនត្រូវសង្កត់លើជើងក្រោយ ៦០ ភាគរយវិញ។ក្នុងទម្រង់មេសមនេះ មិនមានប្រើជើងទេ ចលនាពិសេស គឺកណ្ដាប់ដៃហើយទម្រង់ប្រយុទ្ធ និងជំហ៊រប្រយុទ្ធអាចផ្លាស់ប្ដូរទៅតាមស្ថានភាពនៃគូប្រកួត។ ការផ្លាស់ប្ដូរជំហ៊រនេះ មិនរាប់ថា ជាមេសមទេ ព្រោះវាមានលក្ខណៈជាទម្រង់ផ្សេងមួយវិញដែលខុសពីទម្រង់ដើម។
២. មេខ្វែង៖
មេខ្វែងគឺជាមេគុនទី ២។ មេគុននេះមានចលនាដៃ និងជើងខ្វែងគ្នា បើជើងស្ដាំទាត់ទៅមុខ ដៃឆ្វេងត្រូវបោះទៅមុខ ផ្ទុយទៅវិញ បើជើងឆ្វេងទាត់ទៅមុខដៃដែលត្រូវបោះទៅមុខ គឺដៃស្ដាំ។ ជាធម្មតា ក្នុងចលនាមេខ្វែងនេះ ដៃត្រូវបោះទៅមុនជើងជានិច្ច ឯជើងលើកទាត់តាមក្រោយ។ ក្នុងមេនេះយើងសង្កេតឃើញថា ចលនាមានលក្ខណៈទាញចេញពីមេសម គឺដៃ និង ជើងស្របគ្នា លុះត្រាតែលើកជើងទាត់ ទើបគេកំណត់ហៅថា មេខ្វែង។ ប៉ុន្ដែក្នុងករណីដែលជើងឈានទៅមុខធម្មតា ដោយមិនបានលើកទាត់ទេនោះ លុះត្រាតែជើងដល់ចំណុចគោលដៅសិន ទើបដៃបោះទៅតាមក្រោយ។ ចំណែកឯចលនាឈានថយក្រោយវិញ គឺខុសពីចលនាទៅមុខ។ ជើងទាំង២ប្រើសម្រាប់តែឈានថយក្រោយ ដោយមិនបានលើកទាត់ដូចចលនាទៅមុខទេ ឯដៃទាំង២ ប្រើសម្រាប់តែរង គឺដៃស្ដាំវាទៅចុះក្រោមរងជើងស្ដាំ ឯដៃឆ្វេងវាត់ឡើងលើរងដៃឆ្វេង។ ចលនានេះគេហៅថា ចលនាទំនាក់ទំនងគ្នារវាងមេខ្វែង និង មេខ្វែង។
៣. មេឆៀងកណ្ដៀត៖
ជាមេគុនទី ៣ បន្ទាប់ពីមេសម និង មេខ្វែង។ មេនេះមានចលនាដើរទាបបែបដំណើរក្ដាមដាំយកចំហៀងខ្លួនទៅមុន។ ទម្រង់ចេញដំបូងគេដាក់ដៃទាំង ២ ផ្គុំចូលគ្នាដោយ ដងខ្លួនជំរុល និង សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើជើងមុខ រួចគេឈានជើងស្ដាំមួយជំហានមកមុខ ហើយបន្ទន់កាយវិការដូចអង្គុយចោងហោងទៅលើកែងជើងឆ្វេង ឯដៃស្ដាំដាក់លើជង្គង់ស្ដាំ កែងដៃច្រត់ពីលើជារបៀបរងបន្ទាប់គេបោះជើងឆ្វេងទៅមុខដោយវាត់ដៃស្ដាំទៅជាមួយ។ ចលនានេះរាងខ្ពស់ជាងមុនបន្ដិច ឈរជារបៀបច្រកកៀវដោយទម្ងន់ខ្លួនសង្កត់ធ្ងន់លើជើងទាំង ២ ដៃស្ដាំត្រូវដាក់នៅត្រឹមចង្កេះ ដៃឆ្វេងត្រូវដាល់ទៅមុខ ដោយឲ្យកណ្ដាប់ដៃមានកំពស់ស្មើនិងក្បាល។ គេធ្វើរបៀបនេះដោយប្ដូរពីឆ្វេងមកស្ដាំ ពីស្ដាំទៅឆ្វេង ឬ ពីមុខមកក្រោយដូចគ្នា។ ចលនាបែបនេះ ទើបគេសន្មត់ហៅថា មេឆាំងកណ្ដៀត។ មេនេះគេប្រើសំរាប់រងទម្ងន់ជើងដែលទាត់មកលើខ្លួនទាំងឆ្វេង ស្ដាំ។
៤. មេរះផ្កាស្វាយ៖
ជាមេគុនទី ៤ បន្ទាប់ពីមេឆៀងកណ្ដៀត។ មេនេះមានចលនាដើរទាបដូចមេឆៀងកណ្ដៀតដែរ ប៉ុន្ដែមិនមែនដំណើរក្ដាមបែបចំហៀងទេ គឺជាដំណើរទៅមុខ ឬ ទៅក្រោយតាមរបៀបអង្កុញជង្គង់។ ទម្រង់ដំបូងចេញជារបៀបក្ដាប់ដៃរួចបន្ទន់ជង្គង់ទាំង ២ ជើងឆ្វេងឈានទៅមុខជើងស្ដាំ ឯដៃស្ដាំលើកជារបៀបរង ដៃឆ្វេងដាក់ត្រឹមចង្កេះរាងជ្រុលទៅមុខបន្ដិច។ ទម្រង់បន្ទាប់ គឺជើងស្ដាំប្ដូរទៅមុខជើងឆ្វេង ឯបាតដៃស្ដាំត្រូវលារួចលើកទះទៅផ្នែកខាងមុខ បាតដៃឆ្វេងទះទៅមុខដែរ ប៉ុន្ដែផ្នែកខាង ក្រោម។ ក្នុងការប្ដូរជំហានជើងទៅមុខដៃឆ្វេងត្រូវទះខាងលើ ឯដៃស្ដាំត្រូវទះខាងក្រោមវិញ។ ចលនានេះគេអនុវត្តន៍ទៅមុខទៅក្រោយដូចៗគ្នា។ ដៃគេដូរពីការទះមកបង្វិលជារបៀបកន្លះរង្វង់ទៅមុខដោយលាបាតដៃហើយ រះពីក្រោមឡើងទៅលើវិញ។
៥. មេបីកង់ ឬ មេបីជាន់៖
ជាមេគុនទី ៥ បន្ទាប់មេរះផ្កាស្វាយ។ មេនេះតាមពិតគេបំបែកចេញពីមេសម គេអាចហៅថា ចលនាមេសមរហ័សក៍បានដែរ។ បានជាហៅដូច្នេះដោយហេតុថា ចលនាដៃដាល់ទៅមុខគឺ ពីរដងផ្ទួនៗគ្នា សំដៅទៅមុខមួយនិងដើមទ្រូងមួយ ឯជើងត្រូវលើកទាត់ឡើងទៅលើ។ ត្រង់នេះមានន័យថា ក្នុងរយៈពេលតែមួយគេអាចវាយបាន ៣ ចំណុច គឺជើងទាត់មួយចំណុច និងដៃដាល់ទៅមុខផ្ទួនគ្នាពីរចំណុចទៀត។ ចំពោះចលនាផ្សេងៗទៀតសូមមើលទម្រង់មេសម។
៦. មេមុខឈ្នាង៖
ជាមេគុនទី ៦ បន្ទាប់ពីមេ បី ជាន់។ ការកំណត់ឈ្មោះហៅថា មុខឈ្នាង គឺមកពីមេនេះគេមិនយកកណ្ដាប់ដៃដាល់ទៅមុខដូចមេដទៃទេ គឺយកស្មង និង ទ្រនង់ដៃកាប់ ឬ រងគូសត្រូវ។ មេនេះមានទម្រង់ឈានទៅមុខទៅក្រោយ ដោយប្ដូរពីឆ្វេងទៅស្ដាំដូចមេសមដែរ ប៉ុន្ដែខុសត្រង់ជំហរ និង ដងខ្លួនរាងទ្រេតទៅមុខបន្ដិច ដោយចលនាជម្រុលហើយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើជើងមុខ។ ក្នុងចលនានេះស្មាទាំង ២ ត្រូវដាក់ឲ្យស្រប និងដងខ្លួន ឯដើមទ្រូងត្រូវពើងទៅមុខជានិច្ចដែរ។ មេនេះគេប្រើសម្រាប់កាប់ ឬ រងស្មងជើងរបស់គូសត្រូវដែលទាត់មកចំពីមុខខ្លួន។
៧. មេឆ្មាក្រាប៖
ឆ្មាក្រាប គឺជាឈ្មោះមេគុនទី ៧ ក្នុងចំណោមទាំង ១២ មេ។ ទម្រង់នៃមេឆ្មាក្រាបនេះ យើងសង្កេតឃើញមានលក្ខណៈទាបជាងចលនាមេគុនដទៃទៀតដោយកាយវិការទាំងមូល ពឹងផ្អែកទៅលើជង្គង់ ដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែង ឯដងខ្លួនអោនទ្រេតទៅមុខស្ទើរដល់ដី។ របៀបចេញជាដំបូងគេលុតជង្គង់ផ្ទាល់ និងដីរាងបញ្ឆិតទៅស្ដាំបន្តិច ហើយដងខ្លួនអង្គុយទៅលើជើងទាំង ២ ដោយដៃស្ដាំដាក់លើភ្លៅស្ដាំឯដៃឆ្វេងដាក់លើជង្គង់ឆ្វេង។ ទ្រង់ទ្រាយរបៀបនេះគេហៅថា ទម្រង់ចេញមេឆ្មាក្រាប។ លុះបន្ទាប់មកទៀតដងខ្លួនត្រូវអោនទៅមុខក្បាលត្រូវងើយបន្តិចជង្គង់ ឆ្វេងដកថយក្រោយ ដៃស្ដាំវាត់ឡើងលើក្បាលជារបៀបរង ឯដៃឆ្វេងត្រូវដាក់នៅខាងក្រោមទ្រូង។ លុះដល់ចលនាឆ្វេងដងខ្លួនអោន មកមុខក្បាលងើយបន្តិចដដែល ជង្គង់ស្ដាំដកថយក្រោយជំនួសជង្គង់ឆ្វេង ឯដៃឆ្វេងវាត់ឡើងលើក្បាលជារបៀបរងហើយដៃស្ដាំត្រូវដាក់នៅខាងក្រោម ទ្រូងវិញ។ ក្នុងទម្រង់មេឆ្មាក្រាបនេះ ចលនានីមួយៗប្រព្រឹត្តិទៅស្របគ្នាក្នុងពេលតែមួយទាំងឆ្វេងទាំងស្ដាំ ឬ ទៅមុខ ទៅក្រោយគឺដូចគ្នាទាំងអស់។ ប៉ុន្តែក្នុងទម្រង់មេនេះដដែលយើងសង្កេតឃើញចលនាមានលក្ខណៈខុសប្លែក ពីមេគុនដទៃទៀត ត្រង់ដែលថា គេធ្វើចលនាថយក្រោយមុនចលនាទៅមុខ។
៨. មេក្រពើហារ៖
ក្រពើហារ ជាឈ្មោះក្បាច់គុនទី ៨ ក្នុងចំណោមទម្រង់មេគុនទាំង ១២។ មេនេះមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា និង មេបីជាន់ដែរ ប៉ុន្តែខុសត្រង់គេប្ដូរពីចលនាលើកជើងទាត់មកជារបៀបលើកអុកដោយ ជង្គង់វិញ ចំណែកឯដៃក៍យ៉ាងដូច្នោះដែរ ពោល គឺ កែងដៃអុកចុះក្រោមហើយជង្គង់អុកឡើងលើ។ បើសិនជាគេចេញកាយវិការរបៀបដូចពោលខាងលើនេះ យើងពិនិត្យមើលចាប់ពីចំណុចកែងដៃដល់កណ្ដាប់ដៃ និង ពីជង្គង់ដល់ចុង់ជើងនោះនិងឃើញលក្ខណៈទាំង ២ នេះដែលគេសន្មតហៅថា ក្រពើហារ។ ការសន្មតយ៉ាងដូច្នេះដោយហេតុថា កែងដៃ និងជង្គង់បត់ចូលរកគ្នាបណ្ដាលឲ្យចុងដៃ និងចុងជើងងាយចេញមើលទៅទំនងដូចក្រពើហារមែន។ ចំពោះចលនាឆ្វេង ស្ដាំ ឬ ទៅមុខ ទៅក្រោយសូមមើលទម្រង់មេសម។
៩. មេល្បុក្កតោ៖
ជាមេគុនទី ៩ បន្ទាប់ពីមេក្រពើហារ។ មេនេះតាមពិតមិនមែនជាក្បាច់ដៃទេ គឺបច្ចេកទេសមួយបែបដែលគេប្រើជាមួយនិងដំបងមួយគូហៅថា ល្បុក្កតោ។ មេល្បុក្កតោនេះ ក្នុងចលនាឆ្វេងស្ដាំ ឬ ទៅមុខទៅក្រោយ គឺជំហរដងខ្លួន និង ទម្ងន់ជើងនៅតែរក្សាជារបៀបជម្រុលទៅមុខដដែល។
១០. មេស្រងែពេន៖
ស្រងែពេន គឺជាទម្រង់ក្បាច់គុនទី ១០ ក្នុងចំណោមមេគុនទាំង ១២។ មេនេះគឺជា ចលនានៃការបត់បែនដងខ្លួនដៃ និង ជើងឲ្យមានកាយវិការទន់ភ្លន់ និង រស់រវើកទៅតាមចង្វាក់នៃមេគុន។ ចលនាទាំងមូលពឹងផ្អែកទៅលៃជង្គង់ ដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរគោលដៅដូចមេឆ្មាក្រាបដែរ ប៉ុន្ដែដងខ្លួនមិនត្រង់ទេ គឺរាងទ្រេតទៅមុខ ដោយចង្កេះអ៊ែនបន្តិច ហើយដើមទ្រូងពើងឡើង ឯក្បាលងើយទៅមុខ។ ម្រាមដៃដែលរះឡើងទៅលើទំនងដូចចលនាទី ៣ ក្នុងទម្រង់ក្បាច់គុនមេរះផ្កាស្វាយ ប៉ុន្តែខុសត្រង់បាតដៃដែលលានោះ គឺផ្ងារទៅមុខ ឯម្រាមបិទជិតហើយពត់ងើយឡើងទៅលើ។ ទម្រង់ចេញជាដំបូងក្នុងមេស្រងែពេននេះគេទម្លាក់ជង្គង់ទាំង ២ ផ្ទាល់ដី របៀបដូចទម្រង់ចេញមេឆ្មាក្រាប បន្ទាប់មកជង្គង់ស្ដាំបោះទៅមុខជង្គង់ឆ្វេងកន្ធែកចេញខាងរាងទាញមក ក្រោយ ឯបាតដៃស្ដាំលាហើយរះទៅមុខ (កែងដៃបង់បន្តិច) ដោយឲ្យម្រាមដៃមានកំពស់ស្មើ និងក្បាល ឯបាតដៃឆ្វេងត្រូវលាចុះក្រោមហើយដាក់ត្រឹមចង្កេះ។ ចលនានេះទៅមុខទៅក្រោយ ឬ ឆ្វេង ស្ដាំ គឺមានលក្ខណៈស្មើៗគ្នា។ ក្នុងការចេញមេស្រងែពេននេះ គេប្រយ័ត្នបន្តិច គឺកាលណាខុសនិងរបៀបខាងលើ អាចច្រឡំគ្នា និង មេឆ្មាក្រាបបានដែរ ព្រោះកាយវិការក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងពឹងផ្អែកទៅលើជង្គង់ ដូចគ្នា ឯដៃបោះឡើងទៅលើ និងដងខ្លួនអោនទៅមុខដូចគ្នាដែរ។ នៅក្នុងចលនាមេស្រងែពេនដដែលនេះ ទម្ងន់ដងខ្លួន ៧០ ភាគរយ ត្រូវសង្កត់លើកែងជើង នៃជង្គង់ខាងមុខជានិច្ច។
១១. ចោលកូនតឹង៖
ចោលកូនតឹង ជាឈ្មោះមេគុនទី ១១ បន្ទាប់ពីមេស្រងែពេន។ មេនោះគេប្រើជាមួយឧបករណ៍ម្យ៉ាងធ្វើពីដែក ឬ សំណមួយគូ ហៅថា កូនតឹង វាមានទំហំធំជាងមេជើងបន្តិច ដែលល្មមនឹងអាចក្ដាប់បានក្នុងបាតដៃ។ គេចងកូនតឹងភ្ជាប់ទៅចុងខ្សែម្ខាង ប្រវែងប្រមាណ ពី ៤ ទៅ ៥ ដេស៊ីម៉ែត្រ ឯចុងម្ខាងទៀតកាន់នៅនិងដៃសម្រាប់លើកគ្រវីចុះឡើង។ បើយើងប្រៀបធៀប មេចោលកូនតឹង ទៅនិងក្បាលដំបងសម័យឥឡូវនេះ គឺស្រដៀងគ្នានិងគុនដំបងពីរកំណាត់ដែរ ប៉ុន្តែខុសត្រង់ថា ដំបងមួយគូជាប់គ្នាដោយចុងខ្សែតែមួយ ឯកូនតឹងមួយគូវិញមានខ្សែដាច់គ្នាស្រឡះ គឺមួយសំរាប់គ្រវីខាងស្ដាំ ហើយមួយទៀតសំរាប់គ្រវីខាងឆ្វេង។ ក្នុងការចោល ឬ គ្រវីនេះចុងខ្សែនៃកូនតឹង ត្រូវចងឲ្យជាប់ទៅនិងកងដៃ ឬ បាតដៃដើម្បីការពារកុំឲ្យរបូតចេញ ឯ កូនតឹងត្រូវក្ដាប់ក្នុងបាតដៃ ហើយពេលមានសត្រូវគេចោលទៅមុខសំដៅសត្រូវ ឬ គ្រវីចុះឡើងដើម្បីការពារខ្លួន។
ចំពោះបច្ចេកទេសនៃការគ្រវីនេះ វាអាស្រ័យទៅលើភាពប៉ិនប្រសប់របស់អ្នកប្រើប្រាស់ កូនតឹងនេះតែម្ដង។ ចំណែក ឯទម្រង់ចេញបើសិនជាគេប្រើដៃស្ដាំនោះជង្គង់ស្ដាំត្រូវលុតផ្ទាល់ ដី ឯជង្គង់ឆ្វេងបញ្ឈរទៅមុខ ដងខ្លួនរាង អោនហើយពើងទ្រូងងើយមុខឡើង។ ដៃដែលបោះទៅមុខ គឺត្រូវចោលកូនតឹងរួចកញ្ឆក់មកវិញ ឬ ក៍គ្រវីចុះឡើងទៅតាមភាពប៉ិនប្រសប់របស់ខ្លួន និងទៅតាមគោលដៅដែលខ្លួនចង់វាយប្រហារ។ កូនតឹងនេះ ជួនកាលគេអាចប្រើដៃទាំង ២ ព្រមគ្នា ដើម្បីគ្រវីពីក្រោយទៅមុខ ពីឆ្វេង ទៅ ស្ដាំ ឬ ពីស្ដាំទៅឆ្វេងវិញក៍បានដែរ។
១២. មេចោលកូនកាំបិត៖
នេះជាមេទី ១២ និងជាមេចុងក្រោយគេបង្អស់។ បច្ចេកទេសក្នុងការចោលកូនកាំបិតនេះ គេបំបែកចេញជា ៣ របៀប។របៀបទី ១ ចោលកូនកាំបិតទៅក្រោយតាមចន្លោះ ក និង ស្មា គេហៅថា ផ្នែកខ្ពស់។ ទម្រង់នេះមានជំហរជម្រុលទៅមុខសង្កត់លើជើងឆ្វេង ឯជើងស្ដាំឈានមកក្រោយដោយជម្ទើតកែងជើងឡើង ឯដៃឆ្វេងដាក់ស្របនិងដងខ្លួន ដៃស្ដាំកាន់ចុងកូនកាំបិតរួចលើកចោលទៅក្រោយតាមចន្លោះ ក លើស្មាឆ្វេង។
របៀបទី ២ គេចោលកូនកាំបិតទៅក្រោយតាមចន្លោះឃ្លៀក ហៅថា ផ្នែកកណ្ដាល។ ផ្នែកនេះកាយវិការជើងដូចចលនាទី ១ ដែរ ប៉ុន្ដែខុសត្រង់កាយវិការដៃ គឺដៃឆ្វេងត្រូវលើកបត់ហើយក្ដាប់មកមុខរបៀបចំហរឃ្លៀក ឯដៃស្ដាំកាន់ចុងកាំបិតរួចចោលទៅក្រោយតាមចន្លោះនេះ។
របៀបទី ៣ ហៅថា ផ្នែកទាប គេលុតជង្គង់ស្ដាំផ្ទាល់ដីបញ្ឈរជង្គង់ឆ្វេងទៅមុខ ដៃឆ្វេងដាក់លើជង្គង់ឆ្វេង ឯដៃស្ដាំកាន់ចុងកាំបិតរួចចោលពីក្រោមជង្គង់ទៅក្រោម ៕
ក្បាច់គុន ល្បុក្កតោ
ប្រវត្តិគុនខ្មែរ(វគ្គទី១)
”ថ្ងៃទី 31 តុលា 2020" , Fight Science 18150
គុនខ្មែរមានដើមកំណើត និងត្រូវបានផ្តល់កំណើតដូចគ្នាជាមួយក្បាច់គុន មួយថៃ របស់ប្រទេសថៃ លីតវេយ របស់មីយ៉ាន់ម៉ា និង មួយឡាវ របស់ប្រទេសទ្បាវ។ សិល្បៈក្បាច់គុនបុរាណមួយដែលមានអាយុកាលតាំងពីចក្រភពអង្គរ(គ.ស 802) មក គុនខ្មែរឥឡូវត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកីឡាជាតិរបស់កម្ពុជា។ គុនខ្មែរក៏ត្រូវបានគេហៅថា ប្រដាល់សេរី ដែលត្រូវបានបកប្រែថា “ការប្រយុទ្ធដោយសេរី”។ខណៈពេលដែលគុនខ្មែរ មានភាពស្រដៀងគ្នាជាច្រើនជាមួយ មួយថៃ ប្រជាជនកម្ពុជា និយាយថាគុនខ្មែរមានប្រវត្តិជ្រាលជ្រៅ សំបូរបែប និងមានលក្ខៈផ្ទាល់ខ្លួន។ មជ្ឍដ្ឋានជាច្រើន ថែមទាំងអះអាងថា មួយថៃ មានដើមកំណើតមកពីគុនខ្មែរ។ នៅសម័យបុរាណ ការប្រយុទ្ធប្រដាល់គុនខ្មែរ គឺជាការប្រយុទ្ធដ៏សាហាវ រហូតដល់មានម្ខាងស្លាប់ក៏មាន ដោយសារកីទ្បាករ វាយមិនមានពាក់ហ្គង់ការពារទ្បើយ។ អ្នកប្រយុទ្ធដែលមិនពាក់ស្រោមដៃ ឬពាក់ស្រោមការពារលើចុងកែងដៃរបស់ពួកគេ អាចបង្ករគ្រោះថ្នាក់ដល់កម្រិតអតិបរិមា។នៅក្នុងយុគសម័យទំនើប ការប្រគួតគុនខ្មែរ ត្រូវបានធ្វើទ្បើងស្រដៀងទៅនឹង មួយថៃដែរ ហើយការប្រកួតនេះ មានរយៈពេលមួយទឹក ៣នាទី ដោយកំនត់យក ៥ទឹក ឬ ៣ទឹក ដោយកីទ្បាករតម្រូវអោយពាក់ហ្គង់ការពារ។ប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងមួយថៃដែរ នៅពេលចាប់ផ្តើមប្រកួត អ្នកប្រដាល់ហាត់គុនខ្មែរ ត្រូវធ្វើពិធីគុនគ្រូ ដោយអមជាមួយភ្លេងបុរាណខ្មែរ។ លើសពីនេះទៅទៀតភ្លេងបុរាណខ្មែរ ដែលត្រូវបានប្រគុំជាមួយឧបករណ៍ដូចជា ស្គរ ស្គរឡៃ ខ្លុយ និងចង្វាក់ ត្រូវបានគេលេងកំដរពេញមួយចប់ការប្រកួតតែម្តង។
រាជធានីភ្នំពេញ ៖ កាលណានិយាយដល់ប្រដាល់សេរី គេនឹកឃើញភ្លាមថានោះគឺជាប្រដាល់ក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ ដែលកំពុងមានការរីកចម្រើននាពេលបច្ចុប្បន្ន ។ កីឡានេះមិនសម្គាល់ថាជារបស់ខ្មែរផ្តាច់មុខនោះទេ ដោយសារតែនៅប្រទេសជិតខាងក៏មាន និងក្នុងប្រទេសខ្លះក៏មាន ទើបថ្ងៃនេះកោះសន្តិភាពសូមលើកយកប្រវត្តិខ្លះៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងកីឡានេះជូនប្រិយមិត្តស្វែងយល់តាមរយៈការស្រាវជ្រាវរបស់មន្ត្រីជំនាញ ។
លោកមាស យ៉ាន់នូរីស អ្នកស្រាវជ្រាវក្បាច់គុនបុរាណខ្មែររស់នៅប្រទេសបារាំង បានអះអាងប្រាប់កោះសន្តិភាពឱ្យដឹងថា មុនអាណានិគមបារាំង ប្រទេសកម្ពុជាមានវប្បធម៌ប្រកួតគ្នាយកឈ្នះ-ចាញ់បែបនេះជាយូរណាស់មកហើយដើម្បីស្វែងរកជើងខ្លាំងប្រចាំភូមិ ស្រុក ឬតំបន់ ដោយក្នុងនោះបូករួមទាំងការប្រកួតជ្រើសរើសរកអ្នកខ្លាំង ធ្វើេមទ័ពប្រចាំប្រទេសទៀតផង ។ ការប្រកួតនៅពេលនោះមានភាពសាហាវខ្លាំងណាស់ និងមិនកំណត់ក្នុងការប្រើក្បាច់អ្វីឡើយ ពោលគឺឱ្យតែឈ្នះ ដោយមិនខុសពីការសម្លាប់គ្នានៅលើរេញ ដើម្បីទទួលបានមុខមាត់ និងប្រាក់រង្វាន់ដែលបានប្រកាសឡើងឡើយ ។ គាប់ជួនជាក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ ដែលជាក្បួនសង្គ្រាមយុទ្ធគុនខម មានភាពសាហាវ ដោយមានក្បាច់ក្រពើហា ខ្លាក្រាប ស្វាបៀមបាយ និងល្បុក្កតោ ដែលមិនពិបាកក្នុងការសម្លាប់ដៃគូផង ទើបការប្រកួតនាសម័យនោះ មើលទៅមិនខុសពីការប្រកួតបែបធ្វើឃាតគ្នាឡើយ ។ បុ៉ុន្តែការប្រកួតនៅពេលនោះក៏មានលក្ខណៈបន្ធូរដៃឱ្យគ្នាតាមស្រុកតាមតំបន់ ក្នុងបែបបទជាការសាកល្បងសមត្ថភាពនោះផងដែរ
ឈានដល់សម័យអាណានិគមបារាំង ប្រពៃណីនេះនៅតែបន្ត ។ ក្រោយមកបារាំងក៏រៀបចំកីឡាករជនជាតិរបស់ខ្លួនឱ្យសាកល្បងឡើងរេញជាមួយកីឡាករខ្មែរ ។ ដោយមើលឃើញថា ក្បាច់គុនរបស់ខ្មែរ មានភាពអស្ចារ្យទាំងស្នៀតកែង ជង្គង់ កណ្តាប់ដៃ និងក្បាច់ពិឃាតផ្សេងៗ ដូចជាស្នៀតវាយបំបាក់កជាដើមទើបរដ្ឋបាលបារាំងបានបង្កើតឱ្យមានកីឡាប្រដាល់សេរីមួយឡើង ដោយតម្រូវឱ្យកីឡាករដែលឡើងប្រកួតទាំងអស់ពាក់ហ្កង់ កំណត់ទឹកក្នុងការប្រកួត កំណត់នាទីសម្រាក និងដាក់បម្រាមមិនឱ្យប្រើស្នៀតមួយចំនួនដើម្បីចៀសវាងគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត ។ ការបង្កើតរបស់បារាំងគឺក្នុងបំណងចងដៃកីឡាករខ្មែរនៅលើរេញ និងដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យកីឡាករបារាំង ដែលមិនចេះក្បាច់គុនខ្មែរមានឱកាសឈ្នះការប្រកួត ។ តមក ការកំណត់នេះបានក្លាយជាច្បាប់ប្រកួត និងក្លាយជាកីឡាដ៏ពេញនិយមតែម្តង ។ កីឡាប្រដាល់សេរីនេះ ជាការចូលរួមបញ្ចូលពីកីឡាប្រដាល់សាកល ដែលជាជំនាញរបស់ពួកអឺរ៉ុប និងកីឡាប្រដាល់ក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ ដែលមានស្រាប់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ។ ក្រោមការឯកភាពរបស់គណៈកម្មការបារាំង និងខ្មែរ ដែលដាក់លក្ខខណ្ឌមិនឱ្យថែមពេលដួល មិនឱ្យវាយកញ្ចឹងក មិនឱ្យវាយប្រដាប់ការពារ និងមិនឱ្យប្រើស្នៀតបែបពិឃាតផ្សេងៗទៀត កីឡានេះ ក៏មានការពេញនិយមនៅក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង ហើយបានរីករាលដាលដល់ប្រទេសថៃ វៀតណាម ឡាវ និងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនទៀត ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង ។ ប៉ុន្តែថៃបានហៅការប្រដាល់សេរីដែលសាយភាយពីខ្មែរនោះថា «មួយថៃ » និងបានផ្សព្វផ្សាយកីឡានេះទៅកាន់ពិភពលោកមុនកម្ពុជា ទើបកាលណានិយាយដល់ការប្រដាល់សេរី គឺគេស្គាល់ថា មួយថៃ ជាងក្បាច់គុនខ្មែរ ។
យោងតាមការស្រាវជ្រាវ មួយថៃ មានស្នៀតមួយចំនួនចម្លងតាមយុទ្ធគុនខមរបស់ខ្មែរ ដោយការតុបតែងខ្លួន ដូចជាការចងក្រណាត់នៅលើក្បាលជាដើម ក៏សឹងតែប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ ។ អីុចឹងហើយ ទើបការបង្ហាញស្នៀតរបស់យុទ្ធគុនខមនាពេលកន្លងមក ត្រូវគេច្រឡំថាមួយថៃ និងខ្លះថានោះជាក្បាច់គុនដែលខ្មែរចម្លងតាមថៃទៅវិញ ។ លោកគ្រូហុក ឈាងហុង អគ្គលេខាធិការសហព័ន្ធកីឡាល្បុក្កតោកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ថា កីឡាប្រដាល់សេរី បានក្លាយជារឿងច្របូកច្របល់ជាមួយប្រទេសថៃ បូករួមទាំងយុទ្ធគុនខម ដែលកំពុងមានការចាប់អារម្មណ៍ជាថ្មីនេះផង ។ អីុចឹងហើយទើបក្រុមការងាររបស់លោកបានទទូចឱ្យដាក់កីឡាល្បុក្កតោ ធ្វើជាអត្តសញ្ញាណជាតិឱ្យបានឆាប់ ដើម្បីជំនួសឱ្យការបាត់បង់ប្រដាល់សេរី និងយុទ្ធគុនខម ដែលមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលនឹងប្រទេសខ្លះ ដែលចម្លងពីខ្មែរនោះ ៕
ប្រវត្តិដ៏ចំណាស់របស់គុនល្បុក្កតោ ដែលបានចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ក្នុងឆ្នាំ២០២២
ដោយ ៖ អុន គន្ធា
ពលរដ្ឋខ្មែរមិនតិចនោះទេ ដែលបានស្គាល់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ។ ខណៈគុនល្បុក្កតោ គឺជាក្បាច់គុនដ៏ចំណាស់មួយរបស់ខ្មែរ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយជនជាតិខ្មែរនៅលើទឹកដីខ្មែរតាំងពីមុនការមកដល់នៃអរិយធម៌ឥណ្ឌា កាលពីជាង ២ពាន់ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។ «ល្បុក្កតោ» គឺជាបន្សំនៃពាក្យ «ល្បុក្ក» បូកនិង«តោ» មានន័យថា សត្វតោមហាកម្លាំង ឬមហាថាមពល។ ក្នុងវចនានុក្រមរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យល្បុក្កតោ ជាអាវុធដំបងខ្លីមួយប្រភេទ អមភ្ជាប់នឹងកំផួនដៃសម្រាប់រងនឹងដំបងវែង ឬបុកបុះការពារខ្លួន។ ដូច្នេះគុនល្បុក្កតោ គឺជាក្បាច់គុនមហាកម្លាំងប្រើប្រាស់នៅក្នុងចម្បាំងប្រឆាំងសត្រូវឈ្លានពាន ដើម្បីការពារប្រទេស ប្រាសាទ គ្រួសារ ស្រុកភូមិ ព្រមទាំងការពារសុវត្តិភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងទ្រព្យសម្បត្តិ ទប់ទល់នឹងសត្វសាហាវជាដើម។
តាមការដំណាលតៗគ្នារបស់ដូនតាខ្មែរ ប្រវត្តិដ៏ចំណាស់របស់គុនល្បុក្កតោ កើតចេញពីពលទាហានម្នាក់ដែលបានប្រើប្រាស់ដំបងរួមជាមួយនឹងក្បាច់ដៃ និងជង្គង់ ដើម្បីវាយសត្វតោមួយក្បាលដែលតែងតែមកវាយប្រហារ យាយី សម្លាប់ និងបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នកភូមិជាញឹកញាប់។ លើសពីនេះទៅទៀត ភស្តុតាងជាក់ស្តែងនៃប្រវត្តិក្បាច់គុននេះ ត្រូវបានប្រវត្តិវិទូរកឃើញថា មានឆ្លាក់នៅតាមជញ្ជាំងប្រាសាទតាំងពីសតវត្សរ៍ទី៩ ដូចជាប្រាសាទព្រះគោ បន្ទាយស្រី អង្គរវត្ត និងបាពួន។ ក្បាច់គុននេះបានចាក់គ្រឹះយ៉ាងរឹងមាំនៅក្នុងប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ វប្បធម៌ និងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ហើយបានក្លាយទៅជានិមិត្តរូបនៃអរិយធម៌ខ្មែររហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
មិនខុសពីក្បាច់គុនខ្មែរផ្សេងទៀតដែរ គុនល្បុក្កតោប្រមូលផ្តុំនូវក្បាច់ និងស្នៀតយ៉ាងច្រើន ដែលយកតម្រាប់តាមតថភាពធម្មជាតិ នៃជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់មនុស្សនាសម័យនោះ និងកាយវិការរបស់សត្វដូចជា សត្វបក្សី សេះ ខ្លា ដំរី ពានរ កិន្នរ ក្រពើ ក្តាម ពស់ នាគ និងទា។ល។ ជាងនេះទៅទៀត ទម្រង់នៃគុនល្បុក្កតោបានបង្កប់ខ្លួននៅក្នុងសិល្បៈបុរាណរបស់ខ្មែរ ដូចជារបាំប្រជាប្រិយ ល្បែងប្រជាប្រិយ និងរបាំបុរាណ។ ចលនា ស្នៀត ក្បាច់ និងកាយវិការនីមួយៗនៃក្បាច់គុននេះ បានបង្កប់នូវភាពទន់ភ្លន់ ស្លូតបូត រស់រវើក រឹងមាំ រហ័សរហួន និងឥរិយាបថ រស់នៅរបស់មនុស្សនៅក្នុងសង្គម។ ក្បាច់គុននេះតម្រូវឱ្យវាយកៀកនឹងគូប្រយុទ្ធ ដោយប្រើកែងដៃ និងជង្គង់ជាមូលដ្ឋាន។
ក្រោយការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ អ្នកចេះក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ដែលនៅរស់រានមានជីវិតពីរបបនេះ មានចំនួនតិចតួចណាស់។ គ្រូគុនល្បុក្កតោមួយចំនួន បានរត់ភៀសខ្លួនទៅរស់នៅបរទេស ហើយគ្រូគុនដែលសេសសល់ក្នុងប្រទេស មិនមានលទ្ធភាពបន្តសកម្មភាពក្បាច់គុននេះបានទេ ដោយសារកម្ពុជាជួបវិបត្តិសង្គ្រាមដ៏រ៉ាំរៃ ដោយមិនមានការស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សផងនោះ «គុនល្បុក្កតោ» ស្ទើរតែត្រូវបានបំភ្លេចចោល និងបាត់ឈ្មោះពីក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរទៅហើយ។
គុនល្បុក្កតោ ត្រូវបានស្តារឡើងវិញ ដោយសារគ្រូតាជាង ១០នាក់ ដែលនៅរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម និងដោយមានការយកចិត្តទុកដាក់ ពីថ្នាក់ដឹកនាំនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ លោកគ្រូតាទាំងអស់បានខិតខំស្រាវជ្រាវចងក្រងឯកសារ បង្កើតសាលាគុន លើកទឹកចិត្ត និងបំផុសឱ្យមានការហ្វឹកហាត់គុនល្បុក្កតោ កសាងក្លិប និងសមាគមនៅទូទាំងប្រទេស ហើយថែមទាំងបានបង្កើតសហព័ន្ធកីឡាគុនល្បុក្កតោកម្ពុជា ដោយជោគជ័យនៅថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៤ ដើម្បីអភិរក្សក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ដែលជាព្រលឹងវប្បធម៌ជាតិ និងជាកេរមរតកដូនតាទុក សម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
ចាប់តាំងពីបង្កើតសហព័ន្ធកីឡាគុនល្បុក្កតោកម្ពុជា នេះមក គុនល្បុក្កតោទទួលបានការគាំទ្រកាន់តែច្រើន ពីសំណាក់សាធារណជន តាមរយៈការចងក្រងជាខ្សែភាពយន្ត ការអញ្ជើញឱ្យទៅចូលរួមសម្តែង ការចូលរួមប្រកួត នៅក្នុងកម្មវិធីសំខាន់ៗទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ បន្ទាប់មក គុនល្បុក្កតោត្រូវបានដាក់បញ្ចូល ក្នុងបញ្ជីសារពើភ័ណបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីជាតិ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈកាលពីឆ្នាំ២០១១។
ជាងនេះទៅទៀត រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានរៀបចំដាក់ស្នើក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅចុងឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីអភិរក្សនិងលើកតម្កើងវប្បធម៌ខ្មែរ ទៅកាន់អន្តរជាតិឱ្យគេស្គាល់កាន់តែច្បាស់នូវគុណតម្លៃនៃវប្បធម៌មួយនេះ។ នៅទីបំផុត ក្បាច់គុនល្បុក្កតោដ៏ចំណាស់របស់ អត្តសញ្ញាណជាតិរបស់កម្ពុជា មួយនេះ ត្រូវបានចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌសម្បត្តិវប្បធម៌អរូបីយនៃមនុស្សជាតិ របស់អង្គការ UNESCO ជាផ្លូវការនៅវេលាម៉ោង១០កន្លះ (ម៉ោងកម្ពុជា) យប់ថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ នៅទីក្រុង Rabat ព្រះរាជាណាចក្រ Morocco៕
Chan Bornប្រវត្តិសាស្រ្ត តើ សៀមលួចចម្លងក្បុនសឹកខ្មែរ ឬ ខ្មែរលួចចម្លង Copy ពីសៀម ? ដើម្បីវិភាគរឿង ថៃ គេចោទថា កម្ពុជា លួចចម្លង ក្បាច់គុណខ្មែរ ពី មួយថៃ សូមមើលរឿងប្រវត្តិសាស្រ្តចិន។ ស៊ុន អ៊ូ ដំបូងឡើយជា មេបញ្ជាការទ័ពរង នៅ នគរ ឈូ ដោយសារទំនាស់ គាត់ភៀសខ្លួនទៅ រស់នៅ នគរ ឈីង នឹងក្លាយជា អគ្គបញ្ជាការទ័ពនៅនគរនោះ។ ក្បូនសឹក ស៊ុនអ៊ូ ល្បីល្បាញ ដូច្នេះ ក៍មានការទាមទារ យកជាកម្មសិទ្ធិបញ្ញា ព្រមទាំងការ លួច និងការធ្វើសង្រ្គាមដើម្បី បានក្បួនសឹកនោះមកវិញ។ ឥលូវ ងាកមករឿង ខ្មែរយើង មានក្បូនសឹកខ្មែរ ហៅថា គុនខ្មែរ ពេល សៀម និង ថៃ យកទៅ ប្រូមូត ថតកុនផង ផ្សាយតាម TV ផង ល្បីល្បាញពេញសកលលោក និងមានការ ថែម ថយ អភិខ្លះៗ តើខ្មែរត្រូវ ប្រាប់បរទេសថា ម៉េច?
Chan Born ជាតិនិយម Nationalism ប្រទេសណាក៍មានដែរ សូម្បី មិត្តភ័ក្រ្តខ្ញុំជាអ្នកកាសែតថៃ ក៍ស្រលាញ់ មួយថៃ ខណៈខ្ញុំជាខ្មែរ ខ្ញុំស្រលាញ់ គុនខ្មែរ ការពារគុណខ្មែរ-- គ្រាន់តែ រឿងសង្រ្គាម រឿងក្បូនសឹក ខ្ញុំចេះច្រើនជាង។ ក្បូន ស៊ុន អ៊ូ ឬ ក្បាច់គុណ ស៊ុន អ៊ូ មានកំណើតនៅ នគរ ឈូ។ គុនខ្មែរ មានចម្លាក់នៅ អង្គរវត្ត ចំណែក មួយថៃ គឺ ឆ្នាំ ១៩៨៩ ពេល ជនភៀសខ្លួនខ្មែរ ឈ្មោះសម្បត្តិ ទៅរៀន មួយថៃ នៅ បាងកក ហើយ ឆ្នាំ ២០២៣ នេះ លោក បរកែវ (ឈ្មោះសម្បត្តិ) កែ សញ្ជាតិ ទៅជា កួយ.
ប្រវត្តិសាស្រ្ត តើ សៀមលួចចម្លងក្បុនសឹកខ្មែរ ឬ ខ្មែរលួចចម្លង Copy ពីសៀម ? ដើម្បីវិភាគរឿង ថៃ គេចោទថា កម្ពុជា លួចចម្លង ក្បាច់គុណខ្មែរ ពី មួយថៃ សូមមើលរឿងប្រវត្តិសាស្រ្តចិន។ ស៊ុន អ៊ូ ដំបូងឡើយជា មេបញ្ជាការទ័ពរង នៅ នគរ ឈូ ដោយសារទំនាស់ គាត់ភៀសខ្លួនទៅ រស់នៅ នគរ ឈីង នឹងក្លាយជា អគ្គបញ្ជាការទ័ពនៅនគរនោះ។ ក្បូនសឹក ស៊ុនអ៊ូ ល្បីល្បាញ ដូច្នេះ ក៍មានការទាមទារ យកជាកម្មសិទ្ធិបញ្ញា ព្រមទាំងការ លួច និងការធ្វើសង្រ្គាមដើម្បី បានក្បួនសឹកនោះមកវិញ។ ឥលូវ ងាកមករឿង ខ្មែរយើង មានក្បូនសឹកខ្មែរ ហៅថា គុនខ្មែរ ពេល សៀម និង ថៃ យកទៅ ប្រូមូត ថតកុនផង ផ្សាយតាម TV ផង ល្បីល្បាញពេញសកលលោក និងមានការ ថែម ថយ អភិខ្លះៗ តើខ្មែរត្រូវ ប្រាប់បរទេសថា ម៉េច?
No comments:
Post a Comment