ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា

ឯកសារសំខាន់ៗមានដូចជា៖

1. ភូមិវិទ្យា ជនជាតិនៅកម្ពុជា
2. ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម
3. ជនជាតិ វៀតណាម នៅកម្ពុជា
4. មហា អាណាចក្រ ចម្ប៉ា / ចាម
5. ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា
6. ហ្គាហ្វារ ពាងម៉េត អគ្គរដ្ឋទូតខ្មែរប្រចាំ UN ឆ្នាំ ១៩៧០
7. ចលនា កុក ស Ksor Kok
8.  ចលនាយុវជន មាតាធម្មជាតិ  អាឡិច ហ្កោនសាឡេស ដាវីតសុន Alex (Alejandro) Gonzalez
9. ចលនា Degar ដេហ្គា និង ដ្រូន នៅ រតនគីរី មណ្ឌលគីរី ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ
10. ចាម គ្រឹស្តិសាសនា (ចលានាបះបោនៅ ដាឡាត់ Đắk Lắk )
11. ចាម ហិណ្ឌូ សាសនា

ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា គឺជា ទំព័រមួយនៃបណ្តាទំព័រនានាទាក់ទង ជនជាតិ ចម្ប៉ា ឬ ប្រជាជន ចម្ប៉ា ។ ការដែលទាមទារឲ្យមានទំព័រច្រើនបែបនេះ គឺដើម្បី សិក្សា វិភាគ ចងក្រងឲ្យដឹងថា ប្រជាជនចម្ប៉ា កាន់សាសនាអ្វីខ្លះ? ។ កាលពី ឆ្នាំ កន្លងទៅ ខ្ញុំធ្លាប់បានធ្វើការសិក្សា វិភាគ រកមូលហេតុដែល ចាម រលាយនគរ គឺដោយសារ កងទ័ព ចាមគ្មានទឹកចិត្តច្បាំង។ មូលហេតុគ្មានទឹកចិត្តច្បាំង ដោយសារ ទ័ពខ្មែរ និង ទ័ពចាម កាន់សាសនាដូចគ្នា ដោយសារ ទ័ពចាម និង ទ័ពយួន កានសាសនាដូចគ្នា។ ចំណុចនេះ បានជា ជនជាតិ ចាម មួយចំនួន ងាកចូលកាន់ សាសនាឥស្លាម សាសនាប្រូតេស្តង់ តាមអាមេរិក កាន់សាសនា ចាតូលិក តាមបារាំង កានសាសនា អ័រតូដុកតាម លំនាំ កងទ័ពរុស្សីដែលគ្រប់គ្រងវៀតណាម សម័យឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ ១៩៩០។​

ងាកមកចូលជ្រៅ រឿង ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា  គឺយោងតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ពេលនោះ បារាំង មានជំលោះជាមួយអាមេរិក ដោយសារ បារាំង ចូលគ្រប់គ្រង ដែនដីចិន យួន និង ចម្ប៉ា លាវ កម្ពុជា ក្រោយមក កងទ័ពអាមេរិក ចូលមកដល់តំបន់នោះដែរ ដែលអាមេរិក មានសាសនាមួយបែបផ្សេង ខណៈនោះ ដែលមានការប្រកួតប្រជែងសាសនា។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ កងទ័ពបារាំំង បាន បង្កើតសាសនាព្រះពុទ្ធឡើងវិញនៅ អតីតបណ្តារដ្ឋចម្បារ ដើម្បី គាំទ្របារាំង និង ប្រឆាំងអាមេរិកកាំង នៅឆ្នាំ ១៩២០។​ សូមជម្រាបថា ឆ្នាំ ១៨២០ ប្រទេសសៀម បានបង្កើតសាសនាថ្មីមួយ ឈ្មោះ " ពុទ្ធសាសនាធម្មយុត្តិនិកាយ" ដើម្បី យកជនជាតិ​មន​ ជនជាតិខ្មែរ ជនជាតិផ្សេង ងើបប្រឆាំង ជាមួយ បារាំង ព្រោះ កងទ័ពបារាំង មានវត្តមាននៅ ចម្ប៉ាឆ្នាំ ១៧៧០ និង ចងសម្ព័ន្ធជាមួយ កម្ពុជា ១៨៨៣ រួចបន្តសង្រ្គាម បារាំង សៀម ឆ្នាំ ១៨៩៣ ដូច្នេះ គឺ ១០០ ឆ្នាំក្រោយ ទ់ើបបារាំង បង្កើតសាសនា ព្រះពុទ្ធឡើងវិញសម្រាប់ ជនជាតិ ចម្ប៉ា។

តើ ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា មានផលអាក្រក់បែបម៉េចសម្រាប់ សន្តិសុខជាតិ ប្រទេសកម្ពុជា? គឺពិតជា បង្ករវិនាសមហន្តរាយធំធេងណាស់ មិនមែនសម្រាប់តែ កម្ពុជាទេ​គឺ រួមទាំង វៀតណាម និង លាវ ផងដែរ ព្រោះ មហាអាណាចក្រចម្ប៉ារ ជាអតីតរដ្ឋដែលគ្រប់គ្រង ប្រទេសទាំង ៣ ឬ ៤ បូកទាំង សៀម ផង តែថា កម្ពុជា រងគ្រោះជាងគេបង្អស់ ត្បិតប្រជាជនកម្ពុជា សឹងតែគ្មានអ្នកណាដឹងថា ចាមកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទេ ដូច្នេះ ខណៈដែល ព្រះសង្ឃចាម ក្លែងថាជាព្រះសង្ឃខ្មែរ ពេលនោះ ការបះបោរងើបឡើងភ្លាម គឺបះបោរប្រឆាំង បារាំង ប្រឆាំងវៀតណាម គ្រាដែល កម្ពុជាខ្លួនឯង វិនាស ស្លាប់ប្រជាជន ជាង ៣ លាននាក់កាលឆ្នាំ ១៩៦០ ដល់ ១៩៩០ គឺដោយសារ ចម្ប៉ានេះឯង ដែលបន្លំជា ខ្មែរក្រោម បន្លំជា សង្ឃព្រះពុទ្ធសាសនា និង មាន ចាម កាន់គ្រឹស្តិ កាន់ ប្រូតេស្តង់ បែបអាមេរិកាំង បែបបារាំង រួមទាំង ចាម កាន់ឥស្លាមសាសនា បែប ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ធ្វើឲ្យនយោបាយកម្ពុជា ជួបជាមួយ សង្រ្គាមជាបន្តបន្ទាប់។ 

Bona Pheng Sok ព្រះសង្ឃ Thich Nhat Hanh បានឆ្លេីយនឹងសំណួរកុមារីថា ធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីដកកំហឹងចេញបាន? សង្ឃដីកាលោកថា កំហឹងមិនមែនរបស់ក្រៅខ្លួនទេគឺជារបស់ក្នុងខ្លួន វាដូចជាភក់ បើអត់ភក់តើផ្កាឈូកនៃសេចក្តីសុខរីកលូតលាស់ម្តេចបាន?(លោកសើច) យើងអាចកែប្រែកំហឹងទៅផ្កាឈូកនៃសេចក្តីសុខ​ អភ័យទោស មេត្តា ។កំហឹងកើតមកពីការមិនយល់បានជាមិនមានការស្រលាញ់ ចូរយើងមើលអោយជ្រៅ ស្តាប់អោយជ្រៅយើងអាចយល់បានពេលនុះកំហឹងនឹងប្រែរូបរាងហើយ មិនចាំបាច់ដកវាចេញទេ! (លោកសើច)វានឹងប្រែក្លាយជាសេចក្តីស្រលាញ់ សេចក្តីមេត្តា។លោកថា​ អ្នកមានកំហឹងមកពីគាត់មិនមានសេចក្តីសុខ ឈឺចាប់ កំសោយ ច្រណែន បញ្ចេញកំហឹងមកក្រៅដោយយល់ថាបានបន្ថយកំហឹងដែលមិនមែនជាផ្លួវត្រូវហើយថែមទាំងបង្ករអោយអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនឈឺចាប់ថែម ថាបើមាននណារម្នាក់ប្រើកំហឹងដាក់យើងតាមកាយវាចារចិត្តយើងមិនបានអនុវត្តអប់រំចិត្តអោយល្អទេនឹងពិបាកដូច្នេះយើងមិនគួរប្រើកំហឹងដាក់ទន្ទកម្មគាត់បន្ថែមទៀតទេព្រោះគាត់មានសេចក្តីទុក្ខឈឺចាប់យ៉ាងខ្លាំងហើយ យើងត្រូវតបទៅវិញតាមផ្លូវធម៍ដែលគេនឹងភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលក្រោយ។

ព្រះលោកថា សេចក្តីក្រោធ(កំហឹង)ជាគោចររបស់មនុស្សល្ងង់! ចូរវៀរចាកកំហឹងអោយបានគ្រប់ៗគ្នានាំមកនូវសេចក្តីសុខ

ជនជាតិ ចាម កាន់ពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា !! 

Ebook Cambodia នេះ គឺសំដៅ ព្រះសង្ឃចាម ព្រះនាម Thich Nhat Hanh

1. ចំណាយពេលមួយថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ ដើម្បីហ្វឹកហាត់ការផ្ចង់អារម្មណ៍របស់អ្នក។ បកប្រែពីសៀវភៅរបស់ ព្រះសង្ឃល្បីវៀតណាម ជូនប្រិយមិត្តអាចចូលស្ដាប់បាន សូមមើលក្នុងខម្មិន
2. តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះ ដែលបញ្ជាក់ថាអ្នកកំពុងដកដង្ហើមមិនបានត្រឹមត្រូវ? បកស្រាយពីសៀវភៅបកប្រែដោយ ព្រះសង្ឃល្បីវៀតណាម ជូនប្រិយមិត្តអាចចូលស្ដាប់បាន សូមមើលក្នុងខម្មិន
3. សៀវភៅ​ដែលនិពន្ធដោយ #ព្រះសង្ឃល្បីវៀតណាម បាន បកប្រែជាភាសាខ្មែរ និងថតសំឡេងរួចរាល់។ តោះខម្មិន yes​​ បើ​ចង់ដឹងអត្ថន័យ

ខាងក្រោមនេះជា រូបភាពផ្សេងៗនៃ ចាម ពុទ្ធសាសនា នៅកម្ពុជា លាវ និង វៀតណាម

ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា